Википедија

Црвеноклуна галица

Црвеноклуна галица
Подвид P. p. barbarus на Канарски Острови
Научна класификација
Царство: Животни
Колено: Хордови
Класа: Птици
Ред: Врапчевидни
Семејство: Врани
Род: Галици
Вид: Црвеноклуна галица
Научен назив
Pyrrhocorax pyrrhocorax
(Linnaeus, 1758)
Приближната распространетост е претставена со зелено

Црвеноклуната галица (науч. Pyrrhocorax pyrrhocorax) е врапчевидна птица од семејството на враните (Corvidae), еден од двата вида на родот галици (Pyrrhocorax). Нејзините осум подвида се размножуваат низ планините и крајбрежните грбени од западниот брег на Ирска и Велика Британија, на исток низ јужна Европа и северна Африка до Средна Азија, Индија и Кина. Оваа птица порано била распространета и низ Македонија, но сега кај нас повеќе не се размножува.

Таа има сјајни црни пердуви и долг надолу свиен црвен клун, црвени нозе и гласен, ѕвонлив повик. Лета со лебдење и раширени примарни пердуви на крилјата. Се спарува за цел живот и живее на истата територија.

Таксономија и систематика

уреди

Црвеноклуната галица за првпат беше опишана од Linnaeus во неговата Систем на природата, 1758 како Upupa pyrrhocorax.[2] Преместена е во сегашниот род галици (Pyrrhocorax), од Мармадјук Тунстал (Marmaduke Tunstall), 1771 во неговата Орнитологија Британика.[3] Името на родот потекнува од грчкото πύρρος (purrhos) - „со боја на оган“ и κόραξ (korax)- „гавран“.[4] Единствен втор член на родот е жолтоклуната галица (Pyrrhocorax graculus).[5]

Има осум подвида, иако разликите меѓу нив се многу мали:[6]

  • P. p. pyrrhocorax, номинираниот подвид, и најмал, ендемски е на Бринаските Острови;
  • P. p. erythropthalmus, ( Vieillot,1817 како Coracia erythrorhamphos),[7] распространет низ континентална Европа, вклучувајќи ја и Грција. Поголем е и позеленкав од номинираниот;[6]
  • P. p. barbarus, ( Varie, 1954), постојан жител на северна Африка и дел од Канарските Острови; во споредба со P. p. erythropthalmus, е поголем, има подолги крилја и опашка и перјето има позеленкав сјај;[8]
  • P. p. baileyi, (Austin L. Rand & Vaurie, 1955),[9] со побледо перје; ендемски во Етиопија и зафаќа две сосема одвоени области, можно е да станува збор и за два различни подвида;[6]
  • P. p. docilis, (Gmelin, како Corvus docilis, 1774),[10]; распространет е од Грција до Авганистан, поголем е од африканскиот подвид, со помал клун, а перјето е многу зеленкаво со малку сјај;[6]
 
Младенче P. p. himalayanus во Индија
  • P. p. himalayanus, (Gould, 1862 како Fregilus himalayanus);[11] од Хималаите до западна Кина, се соединува со P. p. docilis на западниот дел од опсегот; најголем подвид, со долга опашка и со син или виолетовосин сјај на пердувите;[6]
  • P. p. centralis, (Stresemann, 1928);[12] Средна Азија. Помал и не толку синкав како P. p. himalayanus,[6] и разликата со следниот подвид е дискутабилна;[8]
  • P. p. brachypus, (Swinhoe, 1871 како Fregilus graculus var. brachypus);[13] централна и северна Кина, Монголија и јужен Сибир. Сличен е со P. p. centralis но со послаб клун.[6]

Опис

уреди
 
P. p. pyrrhocorax; номинираниот подвид, во лет, Англија
 
Споредба на црвеноклуна (лево) и жолтоклуна галица (десно). Крилјата на црвеноклуната се со пораширени и подлабоки „прсти“ од примарните пердуви, а при стоење крилјата се подолги од опашката.
 
Јајце

Црвеноклуната галица е долга 39-40 см, има распон на крилјата 73-90 см и тежи околу 310 грама.[4] Перјето ѝ е кадифеноцрно со зеленкав сјај и има долг црвен, надолу свиен клун и црвени нозе. Половите се исти, но младенчињата имаат портокалов клун и розови нозе, до првата есен и понесјајни пердуви.[6]

Повикот ѝ е силен, ѕвонлив чии-оу.

Поведение

уреди

Црвената галица е постојан жител, не е преселница, а нејзиното живеалиште се високите планини меѓу 2.000 и 2.500 метри надморска височина во северна Африка, 2.400-3.000 на Хималаите, а се лете се среќава на височина од 6.000 па дури и до 7.950 метри, на Монт Еверест.[6]

Исхрана

уреди

Црвената галица, главно се храни со инсекти, пајаци и други безрбетници од земјата, а најмногу со мравките кои веројатно се најзначаен дел од исхраната.[6] Во Средна Азија стојат на диви или домашни цицачи и се хранат со нивните паразити.[14] Иако безрбетниците го сочинуваат најголемиот дел од исхраната, сепак, тие јадат и растителна храна, како жито, јачмен и сл. Најчесто се хранат на испасена трева (или искосена).

Размножување

уреди

Црвеноклуната галица половата зрелост ја достигнува на тригодишна возраст и вообичаено има по едно легло годишно. Откако ќе се спарат, остануваат заедно цел живот. Гломазното гнездо го градат во пукнатини на карпи, гребени, или копаат длабока дупка во песок (речиси 1 метар), а понекогаш и на зградите во урбаните средини (во Монголија). Однадвор е направено од груби гранки и корења, а внатре го постилаат со волна или влакна. Несат 3-5 јајца, кремави со кафеави и сиви точки и дамки.

Женката ги инкубира 17–18 дена, а за тоа време мажјакот ја храни. Пилињата ги хранат обата родитела додека да се оперјат за 31-41 ден.[4] Просечниот животен век на овие птици е 7 години,[4] но регистрирана е старост од 17.[15]

Статус

уреди

Црвеноклуната галица има широка распростанетост на околу 10 милиони км² и популација од 86,000 до 210,000 поединци во Европа и глобално таа не е во опаѓање. Затоа спред Црвениот список на МСЗП е вид со најмала загриженост од исчезнување.[1]

Но, Европската популација опаднала и се фрагментирала поради загубата на традиционалното земјоделство, прогон или уништување на местата за гнездење. На некои места популацијата сега е стабилизирана, а само во Шпанија има широка распространетост. Всушност, во Европа, се смета за ранлив вид.[16]

Во културата

уреди

Во старогрчката митологија, оваа птица, позната како „морска врана“ се сметала за света на титанот Крон кој живеел на Калипсовиот Блажен Остров.[17]

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 BirdLife International (2012). „Pyrrhocorax pyrrhocorax“. IUCN Red List. Version 2012.1. International Union for Conservation of Nature. Посетено на 16 July 2012.
  2. ↑ Linnaeus, C (1758). Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata (латински). Holmiae. (Laurentii Salvii). стр. 118. U. atra, rostro pedibusque rubris
  3. ↑ Tunstall, Marmaduke (1771). Ornithologia Britannica: seu Avium omnium Britannicarum tam terrestrium, quam aquaticarum catalogus, sermone Latino, Anglico et Gallico redditus (латински). London, J. Dixwell. стр. 2.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 „Chough Pyrrhocorax pyrrhocorax [Linnaeus, 1758]“. BTOWeb BirdFacts. British Trust for Ornithology. Посетено на 6 February 2008. Не се допушта закосување или задебелување во: |work= (help)
  5. ↑ „ITIS Standard Report Page: Pyrrhocorax“. Integrated Taxonomic Information System. Посетено на 5 February 2008.
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 Madge, Steve; Burn, Hilary (1994). Crows and jays: a guide to the crows, jays and magpies of the world. A&C Black. стр. 133–5. ISBN 0-7136-3999-7.
  7. ↑ Vieillot, Louis Jean Pierre (1817). Nouveau dictionnaire d'histoire naturelle (француски). volume 8, 12.
  8. ↑ 8,0 8,1 Vaurie, Charles (1954). „Systematic Notes on Palearctic Birds. No. 4 The Choughs (Pyrrhocorax)“. American Museum Novitates (1658). hdl:2246/3595.
  9. ↑ Rand, Austin Loomer; Vaurie, Charles (1955). „A new chough from the highlands of Abyssinia“. Bulletin of the British Ornithologists' Club. 75: 28.
  10. ↑ Gmelin, Johann Friedrich (1774). Reise durch Russland (германски). volume 3, 365.
  11. ↑ Gould, John (1862). „Two new species of hummingbird, a new Fregilus from the Himalayas and a new species of Prion“. Proceedings of the Zoological Society of London: 125.
  12. ↑ Stresemann, Erwin (1928). „Die Vögel der Elburs Expedition 1927“. Journal of Ornithology (германски). 76 (2): 313–326. doi:10.1007/BF01940684.
  13. ↑ Swinhoe, Robert (1871). „A revised catalogue of the birds of China and its islands, with descriptions of new species, references to former notes, and occasional remarks“. Proceedings of the Zoological Society of London: 383.
  14. ↑ Baietto, Marco; Masin, Simone; Vaghi, Serena; Padoa-Schioppa, Emilio (2007). „Observation of Red-Billed Chough (Pyrrhocorax pyrrhocorax) Removing Fur from Himalayan Tahr (Hemitragus jemlahicus)“ (PDF). Research Journal of Biological Sciences. 2 (1): 89–90.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  15. ↑ Roberts, P. J. (1985). „The choughs of Bardsey“. British Birds. 78 (5): 217–32.
  16. ↑ „Chough Pyrrhocorax pyrrhocorax (breeding)“ (PDF). Joint Nature Conservation Committee. Архивирано од изворникот (PDF) на 2011-02-04. Посетено на 6 February 2008.
  17. ↑ „Книга петта, „Одиесеја" од Хомер“. The Odyssey of Homer. Архивирано од изворникот на 2016-03-13. Посетено на 22 March 2008.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Црвеноклуна_галица&oldid=5244168“