Хијака (месечина)
Хијака (хавајски: Hiʻiaka) — поголемата надворешна месечина на џуџестата планета Хаумеја. Наречена е по божицата Хијака, една од ќерките на Хаумеја и заштитничка на Големиот Остров на Хаваите. Прави едно свртување за 49,12 ± 0,03 дена, при растојание од 49.880 ± 198 км. Има занесеност од 0,0513 ± 0,0078 и наклон од 126,356 ± 0,064. Претпоставувајќи дека има пречник од 300 км, таа е четврта или петта по големина месечина на заднептунско тело, по Харон, Дисномија (месечина), Вант, многу веројатно Илмаре/Варда, а можеби и Актеја.
 Хаумеја (во средина) и Хијака | |
| Откривање | |
|---|---|
| Откривач | Мајкл Бруан, Чед Трухиљо, Дејвид Рабиновиц и др. |
| Откриено | 26 јануари 2005 |
| Ознаки | |
| (136108) 2003 EL61 I S/2005 (2003 EL61) 1 | |
| Орбитални особености[1] | |
| 49.880 ± 198 км | |
| Занесеност | 0,0513 ± 0,0078 |
| 49,12 ± 0,03 дена | |
| Наклон | 126,356 ± 0,064 |
| Месечина на | Хаумеја |
| Физички особености | |
Среден полупречник | 160 км[1] |
| Маса | (1,79 ± 0,11)⋅1019 кг[1] (0,45 % од Хаумеја) |
Средна густина | 1 г/см3 |
| ~9,8 ч[2] | |
| Албедо | 0,8 ± 0,07[1][3] |
| Температура | 32 ± 3 K |
| 20,3 (3,0 разлика од главната — 17,3)[3] | |
Откривање
уредиОва е првата откриена месечина на Хаумеја, забележана на 26 јануари 2005 г. Пред да биде усвоено официјалното име, го носела прекарот „Рудолф“ по еден од елените на Дедо Мраз.
Физички особености
уредиГолемина и сјајност
уредиХијака има измерена сјајност од 5,9 ± 0,5 %, што значи дека има пречник 22 % од џуџестата планета, односно околу 320 км, претпоставувајќи слично инфрацрвено албедо.[1] За споредба, кога Хијака би била во астероидниот појас, таа би била поголема од сите освен четирите најголеми астероиди (1 Церера, 2 Палада, 4 Веста и 10 Хигија). И покрај нејзината големина, проучувањата на нејзината светлинска крива укажуваат дека Хијака не е гравитациски сплеснат сфероид; they further suggest that Хијака не е во гравитациски зафат и има вртежен период од околу 9,8 часа.[2]
Маса
уредиМасата на Хијака се проценува на (1,79 ± 0,11)⋅1019 кг користејќи прецизна релативна астрометрија од вселенските телескопи „Хабл“ и „Кек“, и применувајќи го трителесниот масеноточкест модел врз Хаумеиниот систем.[1]
Спектар и состав
уредиВо близуинфрацрвениот спектар на Хијака преовладуваат впивни појаси кои упатуваат на површина сочинета од замрзната вода во кристален облик. Засега не е познато зошто мразот не добил аморфен облик, што би се очекувало поради постојаното дејство на космичките зраци.[4]
Поврзано
уредиНаводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Ragozzine, D.; Brown, M. E. (2009). „Orbits and Masses of the Satellites of the Dwarf Planet Haumea (2003 EL61)“. The Astronomical Journal. 137 (6): 4766–4776. arXiv:0903.4213. Bibcode:2009AJ....137.4766R. doi:10.1088/0004-6256/137/6/4766.
- ↑ 2,0 2,1 Hastings, Danielle M.; Ragozzine, Darin; Fabrycky, Daniel C.; Burkhart, Luke D.; Fuentes, Cesar; Margot, Jean-Luc; Brown, Michael E.; Holman, Matthew (декември 2016). „The Short Rotation Period of Hiʻiaka, Haumea's Largest Satellite“. The Astronomical Journal. 152 (6): 12. arXiv:1610.04305. Bibcode:2016AJ....152..195H. doi:10.3847/0004-6256/152/6/195. OCLC 6889796157. OSTI 22662917. 195.
- ↑ 3,0 3,1 Wm. Robert Johnston (17 септември 2008). „(136108) Haumea, Hiʻiaka, and Nāmaka“. Посетено на 18 септември 2008.
- ↑ Dumas, C.; Carry, B.; Hestroffer, D.; Merlin, F. (2011). „High-contrast observations of (136108) Haumea“. Astronomy & Astrophysics. 528: A105. arXiv:1101.2102. Bibcode:2011A&A...528A.105D. doi:10.1051/0004-6361/201015011.
Надворешни врски
уреди- Откривањето на Хијака — опис на Мајкл Браун (англиски)
- Труд во кој се објаснува составот на Хијака (англиски)