Унгарија во Втората светска војна

Во Втората светска војна, Кралството Унгарија беше сојузник на Силите на Оската .

Проширување на Унгарија 1938-1941.

Вовед

уреди

По поразот во Првата светска војна и неуспехот на Унгарската советска република (16 ноември 1918-18 септември 1919), која беше потисната од интервенцијата на Антантата, Тријанонскиот мир од 4 април 1920 година, Унгарија изгубила огромни територии во корист на Кралството СХС, Чехословачка и Романија. Истата година била воведена монархија без крал, предводена од диктаторот Миклош Хорти , а обидот на поранешниот австроунгарски цар Карл Хабсбург да се врати на власт во 1921 година беше фрустриран од интервенцијата на Франција и Малата Антанта . Во текот на 1930-тите години, Унгарската политика предводена со диктаторот се свртела кон национализмот и сојузот со Фашистичка Италија (од 1927 година) и Нацистичка Германија, во обид да ги вратат соседните области населени со Унгарците.

 
Поделба на Унгарија според Тријанонскиот договор. Темата на поделбата доминирала во политичкиот живот на Унгарија за време на меѓувоениот период

Здружените ефекти на Големата депресија и Тријанонскиот мир ја пропагирале промената на политичкото расположение кон десно . Во 1932 година, Регент Миклош Хорти го именувал новиот премиер, Џул Гембесш . Гембеш се препознавал со Унгарскиот државен сојуз за одбрана . Тој ја водел унгарската надворешна политика кон блиска соработка со Германија и започнал проект за асимилација на малцинствата во Унгарија. Гембес потпишал трговски договор со Германија на 21 февруари 1934 година, што довел до брз напредок во економијата, со којшто Унгарија излегла од Големата депресија, но стана зависна од германската економија и поради суровините и поради извозот.

На 17 март 1934 година, Унгарија го потпиша Римскиот протокол (сојузот на Италија , Австрија и Унгарија) како противтежа за Малата Антанта . Потоа, Унгарија потпаднала под влијание на фашизмот и во внатрешната и во надворешната политика. Во 1938 година се вовел првиот антисемитски закон во Унгарија. Придобивките од соработката со Силите на оската биле видливи: Виенската арбитража кон крајот на 1938 година. Унгарија добила околу 12.000 км2 и речиси еден милион жители од Чехословачка , а кон крајот на 1940 година, уште 43.000 км2 и 2.5 милиони жители од Романија . По ваквите услуги, Унгарија официјално се приклучи на Тројниот пакт на 23 ноември 1940 година. Истата година потпишала, а следниот го погазила пактот на вечното пријателство со Кралството Југославија .[1]

Унгарска армија во Втората светска војна

уреди

Со Тријанонската мировна војска на Унгарија ( Хонвед ) била ограничена на 35.000 војници во мир. Според воените одредби на договорот, Унгарија пред почетокот на војната располагала со 14 пешадиски бригади (24 пукови ), 2 коњанички бригади (4 пукови) и две моторизирани бригади - вкупно околу 150.000 војници и офицери.[1]

Оклопни единици

уреди

Тријановскиот мир од 1920 година забранил наУнгарија поседување на тенкови и дозволил само една чета на оклопни автомобили за полициска употреба.[2]

Тајни обиди за наоружување

уреди

Тајните обиди за наоружување започнале во 1928 година и неколку тенкови Викерс Карден-Лојд Мк VI и италијански тенкови Фијат 3000Б биле купени во почетокот на 1930-тите.

Првата значајна набавка дошла 1934-1935. со купување на 30 тенкови Л3 / 33 и 121 Л3 / 35 од Италија,[3] што овозможило формирање на 7 оклопни чети (по 18 тенкови од секоја). Во унгарската служба овие возила биле познати како 33М и 35М Ансалдо лесни тенлови и биле изгубени на почетокот на Операцијата Барбароса .[2]

Отфрлање на Тријанонскиот договор

уреди

1937 година е извршена целосна реорганизација на армијата (Хонведа), позната како програма Хуба I, во целосна спротивност со Тријанонскиот договор , кој официјално бил одбиен во 1938 година. Клучниот аспект на реформитае било формирањето на 2 моторизирани бригада, а Унгарија почнала да гради сопствени тенкови 38М Толди и оклопни возила 39М Чаба . Производството одело многу бавно, и до 1941 година, 2 унгарски моторизирани бригади имале само 13 оклопни возила и 26 лесни тенкови (повеќето Л3/33 и Л3/35 ).[2]

Во војната

уреди

Унгарската војска активно учествувала во германскиот напад на Југославија ( априлска војна ) и Операцијата Барбароса . На Источниот фронт, унгарските единици биле далеку послаби од Германците и Црвената армија . Недостатокот на опремата и оклопните возила биле надокнадени од увозот од сите страни, коишто им дал мали резултати, а од 1942 година, единствениот извор, покрај скромното домашно производство, била и малата помош добиена од Германците. Во зима 1942 година, сите достапни оклопни возила (освен 6) биле изгубени во битките на пристапните патишта до Сталинград . За целата војна, унгарската војска отстранува 90 оклопни возила, 200 самоодни топови и 190 лесни и 460 средни тенкови од домашно производство, со само 240 тенкови и 155 самохотки добиени од Германците.[2]

Воени операции

уреди
 
Пропаганден постер на унгарската војска од Втората светска војна

априлска војна и окупација на Југославија

уреди

Во априлската војна 1941 година делови од германската Втора армија пробиле од Унгарија во Југославија, а потоа Хонвед ги окупирал Бачка, Барања, Медимурје и Прекмурје, кои наскоро биле припоени. Во пресрет на нападот, унгарскиот премиер Пал Телеки , кој во 1940 година потпишале пакт за вечно пријателство со Југославија , извршил самоубиство во знак на протест. Унгарските окупациони трупи извршиле бројни злосторства, масовни убиства и прогонства на неунгарското население.[1]

Операција Барбароса

уреди

По германскиот напад врз СССР , на 27 јуни 1941 година, Унгарија објавила војна против Советскиот Сојуз : поради таа причина, во декември 1941 година била објавена војна од Велика Британија , а во јули 1942 година и од САД . Во почетокот, Унгарија ангажирала еден корпус (околу 50.000 војници), кој пробил во Галиција како дел од германската група Југ преку Карпатите . Наскоро уште 7 бригади (околу 50.000 луѓе) биле испратени во Украина и Белорусија како окупациски единици. Во пролетта 1942 година, на Источниот фронт пристигнале 2 армии (10 дивизии) со околу 180.000 војници, кои учествувале во германската летна офанзива. Тешко е подвиткана на Дон јужно од Воронеж во зимската офанзива на Црвената армија во јануари 1943 година, по што учествувала само во борбите против советските партизани во позадината на јужниот дел на Источниот фронт. Во пролетта 1944 година новоформираната Прва армија (220.000 војници) била испратена на Источниот фронт, а окупационите сили се зголемиле на 9 бригади, така што во 1944 година Унгарија ангажирала околу 600.000 луѓе против СССР.[1]

Германска окупација

уреди

Поради влошувањето на ситуацијата на Источниот фронт , поразот на унгарската војска и приближувањето на Црвената армија кон источните граници на Унгарија, владата на Хорти започнала тајни преговори со западните Сојузници посебноста на мирот во почетокот на 1944 година. Германците ја окупирале Унгарија во март 1944 година: единствениот знак на отпор било формирањето на неколку партизански одреди во Закарпатска Украина (на крајот на 1944 година имало околу 2.500 борци). На крајот на септември 1944 година, војниците на Црвената армија влегле на унгарската граница. На повторените обиди на Хорти да направи посебен мир, Германците во октомври 1944 година обориле неговата влада со помош на унгарската фашистичка организација на Стрелести крстови ( Њилаши ): формирана е фашистичка влада (уште марионетска), предводена од Ференц Салаши.[1]

Холокауст во Унгарија

уреди

Единствениот позитивен резултат на Владата на Хорти во Унгарија било одбивањето на германската политика на Холокаустот : во 1944 година во Унгарија започнало само испраќањето на Евреи и Роми во концентрациони логори. До крајот на војната речиси целото еврејско население во Унгарија (околу 400.000 луѓе) било уништено.

Советска окупација

уреди

Продирувањето на Црвената армија кон Будимпешта довело до распуштање на унгарските вооружени сили. На територијата која била окупирана од Црвената армија бил формиран Унгарскиот национален фронт, чии претставници на 21 декември 1944 година во Дебрецен го свикале Националното собрание и формирале привремена влада. На 28 декември владата објавила војна против Германија, а на 20 јануари 1945 година во Москва потпишале примирје со Сојузниците со обврска да ги вратат окупираните територии на своите соседи. Потоа започнало формирањето на Унгарската Народна армија, која била почеток на Народна Република Унгарија .[1]

Падот на Будимпешта

уреди

На 13 февруари 1945 година, Црвената армија ја окупирала Будимпешта. Во март 1945 година. германската контра-офанзива била одбиена, а во април германските војници биле отфрлени од унгарската територија. Тоа бил крајот на војната во Унгарија.[1]

Последици

уреди

Вкупно унгарски загуби во војната изнесувале околу 147.000 војници и 600.000 цивили (од кои 400.000 Евреи и 30.000 Роми ). Со мирот во Париз во 1947 година Унгарија била вратена во границите на 1938 година и била обврзана да плати 300 милиони долари во воени штети во рок од осум години во индустриска и друга роба (200 милиони СССР и 50 милиони ФНЈР и Чехословачка) како и да се вратат во Чехословачка и во Југославија сите материјални и културни добра до 1848 година. Унгарија сама останала цврсто под доминација на СССР како Народна Република Унгарија .[1]

Наводи

уреди
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Гажевић 1974, стр. 185–186
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Ness 2002, стр. 115–118
  3. „Carro Veloce L3/35 (CV-35) - Tank Encyclopedia“. www.tanks-encyclopedia.com (англиски). Посетено на 26 мај 2018.

Литература

уреди
  • Гажевић, Никола, уред. (1974). Војна енциклопедија, том 5. Београд: Војноиздавачки завод. стр. 185–186.
  • Ness, Leland (2002). Jane's-World War II Tanks And Fighting Vehicles-The Complete Guide. London: HarperCollinsPublishers. стр. 115–118. ISBN 978-000711228-9. Ness, Leland (2002). Jane's-World War II Tanks And Fighting Vehicles-The Complete Guide. London: HarperCollinsPublishers. стр. 115–118. ISBN 978-000711228-9. Ness, Leland (2002). Jane's-World War II Tanks And Fighting Vehicles-The Complete Guide. London: HarperCollinsPublishers. стр. 115–118. ISBN 978-000711228-9. Ness, Leland (2002). Jane's-World War II Tanks And Fighting Vehicles-The Complete Guide. London: HarperCollinsPublishers. стр. 115–118. ISBN 978-000711228-9.