Смрчка
Смрчка ( латински: Morchella esculenta) - јадлива габа вид на смрчак од семејство Смрчки.
Таксономија уреди
Првпат била опишана од Линеј ( Species Plantarum, 1753, стр. 1178) како „Phallus esculentus “( (phallus pileo ovato, stipite nudo rugoso, „фалус со шапка од јајце, гола и збрчкана нога“). Името Morchella esculenta е дадено од Пирсон (Persoon, Synopsis methodica fungorum, 1794 /1801 година, p. 618) [1].
- Phallus esculentus L., 1753 basionym
- Helvella esculenta (L.) Sowerby, 1797
- Morellus esculentus (L.) Eaton, 1818
- Morchella rotunda var. esculenta (L.) Jacquet., 1985
Руски синоними:
- смрчка вистинска
Македонски синоними
- јадлива смрчка, сотка
Опис уреди
Плодното тело ( апотеција ) на смрчакот е големо, месесто, шупливо внатре, поради што печурката е со многу мала тежина,[2] см. Се состои од "нога" и "шапка". Смрчката се смета за една од најголемите печурки од фамилијата смрчки [3].
Шапката на печурката, како по правило, има јајцевидна или заоблена форма, поретко сферична; тапо-зашилена; по должината на работ расте цврсто до ногата. Висината на шапката е 3-7 см, пречникот е 3-6 (до 8) см. Бојата на шапката е многу променлива: од окер-жолта и сива до кафеава; станува потемна со возраста и сушењето. Бидејќи бојата на капачето е близу до бојата на паднатите лисја, печурката е тешко забележлива во нејзиното легло. Површината на шапката е многу нерамна, збрчкана, се состои од длабоки јами-клетки со различна големина, обложени со химениум. Обликот на клетките е неправилен, но поблиску е до кружни; тие се разделени со тесни (1 мм дебели), синусни набори-ребра, надолжни и попречни, обоени полесно од клетките. Клетките нејасно личат на саќе, па оттука и едно од англиските имиња за смрчакот - саќе смрчак[4].
Дршката е цилиндрична, малку задебелена во основата, шуплива внатре (формира единствена празнина со шапката), кревка, долга 3-7 (до 9) см и дебела 1,5-3 см. Кај младите печурки, дршката е белузлава, но потемнува со возраста, станува жолтеникава или кремаста. Кај целосно зрела печурка, стеблото е кафеаво, кревко или малку ронливо, често со надолжни жлебови на основата.
Пулпата на плодното тело е лесна (белузлава, белузлаво-кремаста или жолтеникаво-окер), восочна, многу тенка, кревка и нежна, лесно се распаѓа. Вкусот на пулпата е пријатен; нема изразен мирис.
Спорите во прав, жолтеникави, светло пуфкасти. Спорите се елипсоидни, мазни, поретко зрнести, безбојни, со големина (19-22) × (11-15) микрони, се развиваат во плодни вреќи (алвеоли), формирајќи континуиран слој на надворешната површина на шапката. Алвеолите се цилиндрични, со големина од 330 × 20 микрони.
Живеалишта и распространетост уреди
Смрчката е распространета низ умерената зона на Северната полутопка - во Евроазија до Јапонија и Северна Америка, како и во Австралија и Тасманија. Се јавува поединечно, ретко во групи; доста ретка, иако е најчеста меѓу печурките од видот смрчки. Расте на добро осветлени места на плодна почва, богата со вар - од низини и речни корита до планински падини: во светло листопадни шуми ( бреза, врба, топола, алдер, даб, јасен и брест ), како и во мешани и четинари шуми, во паркови и напуштени овоштарници со јаболка; честа појава на тревни, заштитени места (на тревници и рабови на шуми, под грмушки, во сеча, во близина на паднати дрвја, покрај ровови и покрај бреговите на потоците) Може да расте и во песочни области, во близина на депонии и на стари изгорени места. На југот на Русија, го има во зеленчуковите градини, предните градини и тревниците.
Во Западна Европа, печурката се наоѓа од средината на април до крајот на мај, во особено топлите години - од март. Во Русија, печурката обично се појавува не порано од почетокот на мај, но може да се појави и во средината на јуни, повремено, во долга топла есен, дури и во почетокот на октомври .
Слични видови уреди
Смрчката не може да се измеша со која било отровна печурка. Од сродните видови, шапката е конусна, а горниот дел е висок, се разликува по заоблената форма на капачето, обликот, големината и распоредот на клетките. Смрчката е многу слична на него ( Morchella rotunda ), кој, сепак, честопати се смета за една од формите на смрчката [2][3].
Во исхраната уреди
Смрчката е од трета категорија. Погодна за храна по вриење во зовриена солена вода 10-15 минути (супата е исцедена), или по сушењето без вриење.
Друго уреди
Во 1984 г. Смрчката легално била прогласена за официјална печурка на државата Минесота [5].
Наводи уреди
- ↑ Kuo, M. (2006, April). Morchella esculenta. Retrieved from the MushroomExpert.Com Web site: http://www.mushroomexpert.com/morchella_esculenta.html
- ↑ 2,0 2,1 RogersMushrooms. Morchella esculenta Архивирано на 16 мај 2008 г..
- ↑ 3,0 3,1 «Грибы Ленинградской области». Сморчок съедобный Архивирано на 6 февруари 2008 г..
- ↑ First Nature: Windows on Wildlife. Morchella esculenta Архивирано на 9 мај 2008 г..
- ↑ Minnesota Office of the Revisor of Statutes. 2007 Minnesota Statutes. 1.149 State Mushroom Архивирано на 4 март 2016 г..
Надворешни врски уреди
- Смрчка може да се јаде на мрежното место на Екосистемот.
- Смрчка на страницата "Печурки од регионот Калуга" .
- Смрчка на мрежното место Дикороси ЛВ.
- Смрчката се јаде во RogersMushrooms .
- Смрчка на мрежното место „ Прва природа“.
Литература уреди
- Светот на растенијата: во 7 тома / Ед. Академик А. Л. Тахтаџјан. Т.2. Калапи за лигите. Печурки - 2. издание, Отк. - М.: Образование, 1991. - 475 с (стр. 183).
- Аурел Дермек. Печурки. - Братислава: Словарт, 1989. - стр. 44.