Свети Римски манастир

Свети Римски манастир е манастир на Српската православна црква од 9 век, во Нишката епархија, кај Разње. Врз основа на одредени истражувања, се сметало дека Светиримскиот манастир е еден од најстарите манастири во Србија, бидејќи бил изграден пред Немањиќ. Претставува недвижно културно богатство како споменик на културата од големо значење.^[1]

Локацијата на манастирот

Манастирот се наоѓа во општина Ражањ, на десниот брег на Јужна Морава. Покрај манастирот поминува патот кој ги поврзува Ражањ и Крушевац. Најблиската поголема населба е селото Прасковче.^[2]

Историја

Манастирот припаѓа на мала група манастири кои биле изградени пред Немањиќ. Свети Роман дошол во 888 години во овие области. Во времето на Златна була (тип на декрет) на императорот Василиј II во 1011 г. за прв пат се споменува манастирот. Првото официјално спомнување е од 1498 години.

Манастирот е познат по тоа што Роман Синаит, кој подоцна бил прогласен за светец, живеел таму како монах, па затоа манастирот го добил неговото име. Гробот на Свети Романо Синаит со моштите и денес е во манастирот. Тој е почитуван како чудотворец и исцелител.^[3] Синајските монаси се следбеници на солунскиот чудотворец Григори Палама кој го прифатил неговото учење и дошол во Србија во времето на кнезот Лазар.

Денешната манастирска црква ја изградил управителот на шталата на принцот Лазар на старите темели. Таа била обновена од Ѓорѓе Пиле во 1795 година во знак на благодарност за сопственото оздравување таму, а откако го молел султанот за 300 гроша ферман за реставрација.^[4] Сликата е од 1795 година и била зачувана со куполи. Се верува дека под слојот од вар има уште постари фрески. Новото сликарство е направено во 1831 година.

Тука се наоѓала болницата на Светиримскиот манастир.

Полковник Рајевски

Споменик на полковникот Рајевски

Во просторот на манастирот има спомен плоча и оригиналниот гроб на Николај Рајевски, кој загинал во 1876 година како доброволец во Српско-турската војна. Неговото тело било погребано во портата на манастирот, а оттаму по неколку дена било пренесено во Белград, а подоцна во Русија, каде што бил погребан со полни воени почести.

Полковникот Рајевски бил инспирација за Толстој за ликот на грофот Вронски во романот Ана Каренина.

Интересен податок поврзан со манастирот за време на Српско-турската војна 1876-1878 година е дека турска граната испукана од Ѓуниски Вис го погодила јужниот ѕид на манастирската црква, каде што и денес се видливи трагите на експлозивот.^[5]

Манастирот денес

Манастирот е во добра состојба. Од 1960 г е женски манастир и го чуваат монахињи. Во рамките на манастирот има производствена програма каде се изработуваат производи за опремување на свештенството и православните цркви.

Од 4 август 2012 година до 2010 година повторно станал машки манастир со благослов на нишкиот епископ г. Јован.^[6]