Пунчак Џаја
Пунчак Џаја (индонезиски: Puncak Jaya) или Карстенсова Пирамида (холандски: Carstenszpyramide) — планина во венецот Судирман во западниот дел од покраината Папуа во Индонезија. Со 4.884 м надморска височина, Пунчак Џаја е највисока планина во Индонезија, највисока на островот Нова Гвинеја (каде влегува и Папуа Нова Гвинеја), највисока во Океанија и петта по висина во Југоисточна Азија. Со ова, планината е највисоката точка помеѓу Хималаите и Андите, како и највисокиот островски врв на светот. Според други извори, највисока планина во Океанија е Вилхелм (4.509 м), доколку се земе дека Индонезија ѝ припаѓа Азија.[1]
| Пунчак Џаја | |
|---|---|
| Puncak Jaya | |
 Поглед на Пунчак Џаја | |
| Највисока точка | |
| Надм. вис. | 4884 м |
| Истакнатост | 4884 м 9-ти |
| Заведена како | седум врвови, највисока во земјата, ултра, рибу |
| Друго име | Puncak Jaya |
| Географија | |
Пунчак Џаја на карта
| |
| Матичен венец | Судирман |
| Искачување | |
| Прво освојување | 1936 (Колејн, Дози и Виселс) 1962 (Харер, Темпл, Кипакс и Хејзенга) |
| Најлесен пат | искачување по карпи/снег/мраз |
На 4 км од планината е сместен рудникот на Грасберг — најголем рудник на злато и трет најголем рудник на бакар во светот.
Историја
уредиОткривање
уредиВисорамнината околу планината била населена пред доаѓањето на европските истражувачи. Месното население ја нрекувало планината „Немангкави“. Прв дојденец што ја забележал планината бил холандскиот истражувач Јан Карстенс во 1623 г. Во негова чест врвот подоцна го добила името „Карстенсова Пирамида“.[2] Овој настан останал непотврден повеќе од два века, а Карстенс во Европа бил дочекан со потсмев кога соопштил дека наишол на снег близу екваторот.
Прв до планината дошол Карстенсовиот сонародник Хендрик Лоренц со шестмина Дајаци од Борнео.[3] По него е наречен Националниот парк Лоренц во кој спаѓа планината.
Историја на искачување
уредиВо 1936 г. е спроведена холандската „Карстенска експедиција“, но стручњаците не успеале да утврдат кој од трите врва е највисок. Антон Цолејн, Жан Жак Дози и Фриц Висел ги искачиле двата врва, но поради невреме не успеале да се качат на Карстенсовата Пирамида.[4]
Највисокиот врв е искачен дури во 1962 г. од експедицијата предводена од австрискиот планинар Хајнрих Харер (Филип Темпл, Расел Кипакс и Албертус Хејзенга).
Кога покраината преминала во Индонезија (1963), планината го добила името „Пунчак Сукарно“ (Puncak Sukarno), во чест на првиот претседател на државата. Подоцна го добила сегашното име „Пунчак Џаја“ што значи „врв на победата“.
Ледници
уредиИако самиот врв нема мраз, на падините има неколку ледници како што е Карстенсовиот Ледник, Запдниот Северноѕиден Снежник, Источниот Северноѕиден Снежник и неодамна исчезнатиот Меренски Ледник во Меренската Долина.[5] Со завршувањето на малото ледено време (од 1850-тите наваму), ледниците се повлекуваат и исчезнуваат. Процесот е особено забрзан во последните неколку децении. Во 2010 г. е утврдено дека се топат со стапка од 7 м во дебелина годишно и дека треба да ги снема до 2015 г.[6]
Поврзано
уредиНаводи
уреди- ↑ „Статистички годишник на Хрватска за 2007 г.“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2016-03-03. Посетено на 2013-10-19.
- ↑ Neill, Wilfred T. (1973). Twentieth-Century Indonesia. Columbia University Press. стр. 14. ISBN 978-0-231-08316-4.
- ↑ Lorentz, H.A., 1910. Zwarte Menschen – Witte Bergen: Verhaal van den Tocht naar het Sneeuwgebergte van Nieuw-Guinea, Leiden: EJ. Brill.
- ↑ Интервју со Жан Жак Дози од 2002 г. (холандски)
- ↑ Kincaid, Joni L.; Andrew G Klein (2004). „Retreat of the Irian Jaya Glaciers from 2000 to 2002“ (PDF). 61st Eastern Snow Conference. стр. 147–157. Архивирано од изворникот (pdf) на 2017-05-17. Посетено на 2011-11-03.
- ↑ „Papua Glacier's Secrets Dripping Away: Scientists“. Jakarta Globe. Agence France-Presse. 2 јули 2010. Посетено на 3 јули 2010.
Надворешни врски
уреди| „Пунчак Џаја“ на Ризницата ? |
- Планини на Индонезискиот Архипелаг — Peaklist (англиски)
- Пунчак Џаја — Peakware (англиски)
- Пунчак Џаја — Peakbagger (англиски)
- Информативен портал за искачување на Пунчак Џаја (Карстенс) (англиски)