Википедија

Протести во Грузија (2019)

Протестите во 2019 година во Грузија, познати и како Гаврилова ноќ (грузиски: გავრილოვის ღამე) — серија антивладини и предвремени протести со барања за избори во земјата Грузија.

Протести во Грузија (2019)
Демонстрантите на вториот ден од протестите
ДатумПрв круг големи протести": 20 јуни - јули 2019 година
"Мали протести": јули - 13 ноември 2019 година
"Втор круг големи протести": 13 ноември - декември 2019 година
МестоГрузија
ПоводГоворот на рускиот пратеник Сергеј Гаврилов пред парламентот
ЦелиДен 1 барања: Оставка на претседателот на парламентот Иракли Кобахиџе и пратеникот Закарија Куцнашвили одговорни за поканата на пратеникот Гаврилов во Грузија.Ден 2 бара:
  • Оставка на министерот за внатрешни работи Горги Гахарија и соодветно казнување на полициските службеници, чии постапки предизвикаа повреди и употребија несоодветна сила;
  • Итно ослободување на сите затвореници приведени за време на протестот;
  • Воведување целосно пропорционален изборен систем наместо постојниот полупропорционален
Ноември барања:
  • Оставка на Владата;
  • Вовед на изборниот систем според „Германски модел“;
  • Предвремени парламентарни избори.
НачиниДемонстрации, граѓанска непослушност, пикетирање на парламентот
Исход
Страни во судирот

Силата е во единството

Европска Грузија-Слободни демократи

Победничка Грузија

За правда

Гирчи

Лело (до 22 декември 2019 г.) Лело за Грузија (од 22 декември 2019 година)

Движење за развој (партијата се споила со Лело во декември 2019 година)

Од 14 ноември: Грузиската работничка партија

Сојуз на патриоти на Грузија

Демократско движење-Обединета Грузија

Грузиски марш

Историја

уреди

Протестите започнале на 20 јуни 2019 година пред Парламентот на Грузија и биле започнати откако Сергеј Гаврилов, пратеник на Комунистичката партија на руската Дума, кој бил во посета преку Меѓупарламентарното собрание за православието, седнал на столче резервирано со протокол за претседателот на Парламентот.[1] Тој одржал говор на руски јазик во кој го величел православното братство Грузија и Русија. Претходно во својата кариера, Гаврилов гласал за независност на Абхазија.[2] Од руското признавање на отцепените грузиски Абхазија и Јужна Осетија во 2008 година и оттогаш нејзината воена окупација на двата региони, односите меѓу двете земји останале напнати. Акциите на Гаврилов на 20 јуни грузиската јавност ги сметала за омаловажување на суверенитетот на Грузија: претставник на окупаторската власт во фотелјата на шефот на парламентот.

Опозицијата, главно пратеници на Европската Грузија и Обединетото национално движење, влегле во пленарната сала и ја окупирале трибината на спикерот, барајќи од руската делегација да си замине, по што седницата била прекината и Гаврилов ја напуштил зградата на парламентот. Тие повикале на јавни протести и оставка на претседателот на парламентот Иракли Кобахиџе и лидерот на грузиската делегација на Меѓупарламентарното собрание за православие, пратеникот Закарија Куцнашвили одговорен за настанот.[3][4][5] Пред парламентот брзо се собрале опозициските поддржувачи и други активисти. Подоцна вечерта се одржал главниот протест пред парламентот, кој станал насилен откако група демонстранти се обиделе да влезат во парламентот и се судриле со полицијата. Одделот за специјални задачи на Министерството за внатрешни работи и полицијата во Тбилиси употребиле гумени куршуми и солзавец против демонстрантите. Приближно 240 демонстранти биле повредени, а 305 демонстранти биле уапсени. Најмалку две лица доживеале повреди на очите и губење на видот поради гумени куршуми, според Ѓиорѓи Корџахија, директор на Новата болница во Тбилиси.[6] Владата ги обвинила демонстрантите за обид за упад во зградата на парламентот. Од друга страна, опозицијата ја осудила, како што оцени, прекумерната употреба на сила врз демонстрантите од страна на власта.

Протестите продолжиле и следните денови со барање за оставка на владините претставници одговорни за полициските дејствија, вклучително и за Ѓиорѓи Гахарија, и воведување на целосно пропорционален изборен систем наместо постоечкиот полупропорционален. Протестите стивнале по 24-ти јуни кога шефот на владејачката Партија на Грузискиот сон, Биџина Иванишвили, најавила промена на изборниот систем.[7] Сепак, малите протести продолжиле со барање за оставка на Ѓиорѓи Гахарија.

Големите протести биле обновени на 13 ноември откако партијата Грузиски сон не ја усвоила ветената изборна реформа.[8] На 18 ноември, 20.000 луѓе се собрале во центарот на Тбилиси барајќи оставка од владата.[9] Демонстрантите го блокирале влезот на парламентот и го спречиле одржувањето на законодавната седница. Полицијата ги растерала протестите користејќи водени топови, што резултирало со повреди на 4 демонстранти и 2 полицајци и апсење на 37 луѓе.[10] На 25 ноември, полицијата морала повторно да употреби водени топови за да го расчисти влезот на парламентот, оставајќи 3 демонстранти тешко повредени.

Резултати

уреди

Оставки

уреди

По протестите од 20 до 21 јуни 2019 година, претседателот на грузискиот парламент Иракли Кобахидзе ја објавил својата оставка.[11]

Изборни реформи

уреди

По масовните демонстрации на 24 јуни во Тбилиси, шефот на владејачката Партија на Грузискиот сон, Бидзина Иванишвили, најавил промена на изборниот систем од мешан во пропорционален за изборите во 2020 година и намалување на бариерата за гласови за партиите. Сепак, парламентот не ги усвоил предложените изборни измени на 13 ноември 2019 година. Реформата била блокирана како резултат на внатрешното противење на нацрт-законот во „Грузиски сон“ од мнозинството пратеници во парламентот. Тие го изразиле своето противење на амандманите во смисла на зачувување на директната врска помеѓу локалните области и нивните директно избрани претставници. Иванишвили изјавил дека е разочаран од одлуката на парламентот да го изгласа законот. Сепак, тој бил обвинет од опозицијата дека е лично одговорен за блокирање на реформата, при што некои шпекулирале дека пратениците добиле инструкции да се спротивстават на амандманите од самиот Иванишвили, бидејќи реформата, наводно, ќе ризикува „Грузиски сон“ да ја загуби власта.[12][13]

По неуспехот на предложените изборни амандмани што требало да бидат изгласани на 13 ноември 2019 година, владејачката партија и опозицијата одржале неколку рунди разговори, кои започнале кон крајот на ноември. На 8 март 2020 година бил потпишан меморандум за разбирање меѓу партиите, со што бил означен постигнувањето на консензус за изборните реформи. Амандманите биле усвоени од грузискиот парламент на 29 јуни 2020 година, при што 117 од 142 членови гласале за поддршка за реформите. Новиот изборен закон предвидувал 120 пратеници да се избираат по пат на пропорционална застапеност, додека други 30 да се избираат од едночлените изборни единици. Изборните единици ќе бидат извлечени според упатствата дадени од Венецијанската комисија и грузиското правосудство. За пропорционалните места, изборниот праг бил утврден на 1%. Ниту една партија не може да добие мнозинство места без да добие најмалку 40% од гласовите од електоратот. Транзицијата кон целосно пропорционалниот систем била одложена за 2024 година [14]

Обвинителство и амнестија

уреди

На 26-ти јуни, Ника Мелија, опозициски лидер и пратеник на Обединетото национално движење бил обвинет за организирање, управување или учество во групно насилство за време на протестите.[15] Грузискиот парламент го суспендирал неговиот пратенички имунитет, дозволувајќи му притвор доколку е потребно. На 28 јуни, судот го отфрлил предлогот на обвинителството за притвор и му наредил на Мелија да плати кауција, да носи електронска нараквица за да биде надгледуван и да го предаде пасошот во текот на истрагата. Судската одлука му забранил на Мелија да излегува од дома без претходно да ги информира органите на редот, да дава јавни изјави на јавни површини и да комуницира со сведоци.[16][17]

На 4 јули 2019 година, Обвинителството на Грузија започнало истрага за обвинение за „обид за државен удар“.[18]

На 25 јули, поранешниот министер за одбрана на Грузија Иракли Окруашвили бил уапсен под обвинение за организирање, водење и учество во масовно насилство за време на протестите. На 27 јули, судот го испратил Окруашвили во истражен затвор.[19] На 13 април 2020 година, Окруашвили бил осуден на пет години затвор.[20] Сепак, претседателот Саломе Зурабичвили го помилувал на 15 мај 2020 година. Ослободувањето го побарало опозицијата, која го сметала Иракли Окруашвили за политички затвореник и ветила дека нема да ги поддржи уставните амандмани за изборните реформи, како што било договорено со Договорот од 8 март.[21]

На 1 ноември 2020 година, Мелија бил еден од водачите на митингот на опозицијата што протестирал против наводната изборна измама за време на парламентарните избори во 2020 година. За време на демонстрациите, Мелија ја симнал нараквицата за следење, нарекувајќи ја „симболот на неправдата“. Како одговор, судот му ја зголемил кауцијата. Сепак, Мелија одбил да ја плати кауцијата. На 17.02.2021 година судот му изрекол истражен притвор. Премиерот Гахарија предложил да се одложи апсењето на Мелија, а откако не постигнал договор со своите сопартијци, потоа ја објавил својата оставка, предизвикувајќи владина криза. Министерството за внатрешни работи одлучило да ја одложи операцијата, но само привремено пред да се неутрализира ситуацијата. На 23 февруари полицијата упаднала во канцеларијата на УНМ и го уапсил Мелија.[22] На 19 април 2021 година, опозицијата и владата постигнале договор, со кој било дозволено ослободување на Мелија од затвор. Кауцијата на Ника Мелија – 40.000 ГЕЛ биле обезбедени од Европската Унија и префрлени на 8 мај, а Обвинителството поднело барање за замена на притворот на Мелија со ослободување со кауција на 9 мај. Делегацијата на Европската унија во Грузија во изјава на 8 мај кажало: „Денес беше платена кауција вредна 40.000 GEL за да се овозможи ослободување на г-дин Мелија од истражниот затвор. Ова следи по разбирањето постигнато од политичките партии на 19 април 2021 година, во контекст на договорот со посредство на ЕУ. Би сакале срдечно да им се заблагодариме на двете независни организации кои се согласија да ја дадат својата вредна поддршка во овој процес: Европската фондација за демократија (EED) која ги стави на располагање средствата и Грузиското здружение на млади правници (GYLA) кои ги префрлија овие средства на властите .“ [23] На 10 мај, Мелија бил ослободен од затвор со судска одлука.[24][25]

Договорот меѓу опозицијата и власта бил предвиден законот за амнестија со кој ќе се помилуваат сите престапници, и демонстранти и службеници за спроведување на законот, за време на протестите. Законот бил усвоен од парламентот на 7 септември 2021 година. Тој одобрил помилување на кој било престапник, освен оние кои се вмешани во тешка повреда, тортура, закана од тортура и нехумано постапување. Ги опфатило сите заклучени, тековни или можни истраги.[26]

Реакции

уреди

Неколку членови на владејачката партија „Грузиски сон“ го осудиле Гаврилов за преземањето на претседателската фотелја на грузискиот парламент и рекле дека тоа е „протоколарна грешка“.[1] Градоначалникот на Тбилиси, Каха Каладзе, изјавил дека „се случи неверојатна грешка“ и дека организаторите на состанокот „ќе мора да се извинат и да му објаснат на грузиското општество што се случило и зошто“. Некои претставници на „Грузиски сон“ тврделе дека претседавањето со седницата од страна на Гаврилов не било договорено со грузиската партија. Претседателот на Грузија Бидзина Иванишвили ја припишал ситуацијата на „грешката во протоколот“ и изјавил дека загриженоста на јавноста е праведна, но тој исто така образложил дека првичниот мирен протест бил изманипулиран од опозициската партија Обединето национално движење во обид да упадне во зградата на парламентот. и со сила да ја преземе државната власт. Затоа, употребата на сила од страна на полицијата бил соодветен одговор на „обидот за државен удар“.[27][28]

Еден ден по започнувањето на протестите, претседателот на Русија Владимир Путин потпишал указ за прекин на патничките летови со руски државјани од Русија до Грузија, кој стапил на сила на 8 јули 2019 година [29][30] Руската Федерална служба за надзор на заштитата на правата на потрошувачите и човековата благосостојба ги зголемила контролите на квалитетот на грузиското вино и минералната вода, што се смета за поврзано со ескалацијата на тензиите.[31][32][33]

Претседателката Саломе Зурабичвили ја скратила посетата на Белорусија за да присуствува на церемонијата на отворањето на Европските игри во 2019 година и да се сретне со претседателот Александар Лукашенко по почетокот на протестите. Во интервју за Еуроњуз, Зурабичвили повикала на „деескалација“ на ситуацијата, истовремено обвинувајќи ја Русија за поттикнување „петта колона“ во земјата која е лојална на Москва.[34] Рускиот премиер Димитриј Медведев ги негирал овие тврдења велејќи дека тоа е „искривување на реалноста“.[35] Рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров ги критикувал нејзините забелешки како „ултра-екстремистички“ во изјавата на 25 јуни 2019 година [36] Зурабичвили, исто така, ги повикала руските туристи погодени од забраната за патување да продолжат да доаѓаат во Грузија бидејќи „тие ја сакаат Грузија“ и дека „политичарите мора да ги решат проблемите“.[37]

Во јули 2019 година, Русија го осудила нападот со експлозив на Владимир Путин од страна на грузискиот ТВ водител Ѓиорѓи Габунија за време на пренос на Рустави 2 .[38]

На 8 септември, Ѓиорѓи Гахарија станал премиер на Грузија. Помеѓу 14 и 25 ноември неколку пратеници на „Грузиски сон“ ја напуштиле партијата, вклучително и 3 членови на Конзервативната партија во состав: Звијад Џиџигури, Гиа Букиа и Нино Гогуадзе, Пата Квијинадзе останал во Грузиски сон, но не ги напуштил конзервативците, додека Руслан Гаџиев пребегнал во Партијата на зелените: 1 член на Зелената партија - Ѓорѓи Бегадзе, заедно со уште 9 други, меѓу кои - Тамар Чугошвили, Тамар Хулордава, Маријам Јаши, Ирина Пруиџе, Димитри Цкитишвили, Заза Хуцишвили, Ѓорѓи Мосиџе и Софија Кацарава.

Оставка од пратеничкото место поднела и Софија Кацара.

На 2 декември, Акаки Зоиџе поднел оставка како пратеник.

На 10 декември пратеникот Александар Еркванија го напуштил Грузиски сон.

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 „Ruling party on the defensive over Russian MP in the Parliament Speaker Seat“. Civil Georgia. 2019-06-20. Посетено на 2022-10-04.
  2. ↑ „Who is the Russian Orthodox communist who provoked protests in Tbilisi?“. JAM News. 2019-06-21. Посетено на 2022-10-04.
  3. ↑ Hodge, Nathan; Veselinovic, Milena; Britton, Bianca; Gviniashvili, Luka (20 June 2019). „Georgia's president blames Russia over violent protests“. CNN.
  4. ↑ „Anti-Russia protesters met with tear gas, rubber bullets and water cannon in Georgia – video“. The Guardian. 21 June 2019.
  5. ↑ „Riots as Russian MP addresses Georgian parliament“. BBC. 21 June 2019.
  6. ↑ „Georgians keep protesting despite speaker's resignation“. Associated Press. Посетено на 30 June 2019.
  7. ↑ „Ivanishvili: 2020 Polls Proportional, Zero Threshold (detailed text)“. Civil Georgia. 2019-06-24. Посетено на 2022-10-04.
  8. ↑ „Protests revived in Georgia following election reform failure“. Eurasianet. 2019-11-15. Посетено на 2022-10-04.
  9. ↑ Antidze, Margarita (2019-11-17). „Tens of thousands gather in Tbilisi to demand snap elections in Georgia“. Reuters. Посетено на 2022-10-04.
  10. ↑ „Georgian police move to disperse large protest in Tbilisi“. Associated Press. 2019-11-18. Посетено на 2022-10-04.
  11. ↑ „Georgia Ruling Party Head Announces Electoral Reform After Protests“. Radio Free Europe/Radio Liberty. 2019-06-24. Посетено на 2022-10-04."Georgia Ruling Party Head Announces Electoral Reform After Protests". Radio Free Europe/Radio Liberty. 24 June 2019. Retrieved 4 October 2022.
  12. ↑ „Georgian Dream, Opposition Reach Consensus over Electoral Reform“. Economist Intelligence Unit. 15 November 2019. Посетено на 18 June 2022.
  13. ↑ „Protests revived in Georgia following election reform failure“. EurasiaNet. 15 November 2019. Посетено на 18 June 2022.
  14. ↑ „Georgian Dream, Opposition Reach Consensus over Electoral Reform“. Civil Georgia. Посетено на 2022-03-16.
  15. ↑ „Opposition party MP Nika Melia charged with violence at Tbilisi rally“. Agenda.ge. 2019-06-25. Посетено на 2022-10-04.
  16. ↑ „Opposition MP, charged with incitement to violence at Tbilisi rallies, released on bail“. Agenda.ge. Посетено на 28 June 2019.
  17. ↑ „Georgian Parliament Strips Opposition Lawmaker Of Immunity Over Violent Protests“. Radio Free Europe/Radio Liberty. 2019-06-26. Посетено на 2022-10-04.
  18. ↑ „Charge of attempted coup added to investigation into June 20 rally in Tbilisi“. Agenda.ge. 2019-07-04. Посетено на 2022-10-04.
  19. ↑ „Police Detain Ex-MoD Okruashvili over 20 June Events“. Civil.ge. 2019-07-25. Посетено на 2022-10-04.
  20. ↑ „Former Georgian Defence Minister Irakli Okruashvili given 5 years for 20 June violence“. OC Media (англиски). 2020-04-13. Посетено на 2020-12-02.
  21. ↑ „President Zurabishvili Pardons Gigi Ugulava, Irakli Okruashvili“. 15 May 2020.
  22. ↑ „Georgian PM Giorgi Gakharia resigns“. Agenda.ge. 18 February 2021. Архивирано од изворникот на 24 June 2021. Посетено на 5 September 2021.
  23. ↑ „EU posts bail to free jailed Georgia opposition leader“. The Guardian. 8 May 2021.
  24. ↑ „Georgian opposition leader Nika Melia released from pre-trial custody“. OC Media. 10 May 2021. Посетено на 27 October 2022.
  25. ↑ „Georgian Opposition Leader Released In Tbilisi After EU Posts His Bail“. rferl.org. 10 May 2021.
  26. ↑ „Parliament Adopts Controversial June 20 Amnesty Law“. Civil.ge. 7 September 2021.
  27. ↑ „From "peaceful protests" to "manifestation of depravity": How did the Georgian Dream present the June crisis to the public?“. Georgian Institute of Politics. 2019-11-14. Посетено на 2023-02-17.
  28. ↑ „Bidzina Ivanishvili - Taking the speaker's chair by Gavrilov has been an "error in protocol" and not Kobakhidze's mistake“. 1tv.ge. Посетено на 17 February 2023.
  29. ↑ „Putin Suspends Passenger Flights From Russia to Georgia“. The Moscow Times. 2019-06-21. Посетено на 2022-10-04.
  30. ↑ „Georgians Have Now Been Protesting Russian Interference for a Week. Here is Why“. Time. Посетено на 30 June 2019.
  31. ↑ „Russia threatens more economic pain in standoff with Georgia“. Reuters. 2019-06-24. Посетено на 2022-10-04.
  32. ↑ „Russia Tightens Quality Control on Georgian Wine“. Georgia Today. 2019-06-24. Посетено на 2022-10-04.
  33. ↑ „War on the grapevine? Russia ups control on Georgian wine imports“. The Independent. 2019-06-25. Архивирано од изворникот на 2019-06-26. Посетено на 2022-10-04.
  34. ↑ „Georgia and Russia trade blame over unrest as crisis brews“. Euronews. 21 June 2019. Посетено на 6 February 2020.
  35. ↑ „Georgia's president calls for "de-escalation" after unrest“. Euronews. 22 June 2019.
  36. ↑ „Russian FM slams Georgian president's "ultra-extremist" remarks – Xinhua | English.news.cn“. Xinhua News Agency. Архивирано од изворникот на 1 July 2019.
  37. ↑ „Russian tourists should continue to come to Georgia – President of Georgia“. TASS.
  38. ↑ „Russia condemns Georgian TV host's attack on 'filthy invader' Putin“. The Guardian. 8 July 2019. Посетено на 9 July 2019.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Протести_во_Грузија_(2019)&oldid=5233938“