Википедија

Прво послание на апостол Јован

Не треба да се поистоветува со Евангелие според Јован.

Прво послание на апостол Јован — првото од Јовановите посланија во Новиот завет и четвртото од Соборните посланија. Не постои согласност меѓу стручњаците за авторството на Јовановите дела. Авторот на Првото послание го нарекуваат Јован Евангелист, кои денешните богослови го сметаат за различен од апостолот Јован Богослов на кој традиционално му се пришишува авторството. Трите посланија се напишани од иста личност, но не постои согласност за авторот на Евангелието според Јован.

Посланието веројатно е напишано во Ефес помеѓу 95 и 110 г.[1] Авторот ги советува христијаните како да ги распознаат вистинските учители: по нивната етика, по признанието дека Христос дошол во тело, и по нивната љубов.[1] Изворниот текст е напишан на коински грчки. Посланието е поделено на пет глави.

Содржина

уреди

Главните теми на посланието се љубовта и братството во Бога.[2][3] Авторот зборува на кои сè начини читателите може да проверат дали нивното заедништво со Бога е вистинско, и поучува дека доказ за духовната преродба е живот во праведност.[4] Тој ја истакнува разликата меѓу светот (полн со зло и под влијание на Сатаната) и чедата Божји (кои се издвоени од светот).[5]

На почетокот, авторот на посланието сведочи за своето општење со Отецот и со неговиот син, Исус Христос, чија крв ги очистува верниците од гревовите, доколку се исповедаат. Тој истакнува дека вистината се наоѓа во Бога и ги советува верниците да ги сакаат луѓето, верата да ја потврдуваат правејќи добри дела, да ги почитуваат божјите заповеди, да не ги сакаат земните нешта, туку да живеат во заедница со Отецот и со Синот. Во продолжение, тој порачува дека божјите деца не треба да прават гревови, зашто само така ќе го дочекаат вечниот живот. Тој порачува дека Бог е љубов и тој го испратил Христос да ги очисти луѓето од гревовите, а секој кој верува во Христос е на страната на Бога.[6]

Стил

уреди

Посланието не е напишано во истиот облик како другите библиски посланија бидејќи нема посланички почеток и заклучок.[7] Напишан е во едноставен стил без синтантички украсувања[7] и често користи асиндетон, каде поврзаните мисли се редуваат една по друга без сврзници.[8] Според библистот Ернест Девит Бартон, за разлика од линеарниот стил на Павловите посланија, Јовановата мисла „оди во кругови“, образувајќи бавно напредувачка мисловна низа.[5] Ова е слично на напоредната структура во хебрејската поезија, каде втораиот стих од двостихот често ја има истата смисла како првиот, но тука заклучоците се исказите и во нови мисли.[9]

Авторство

уреди

Посланието по традиција се смета дека е напишано од апостолот Јован Богослов во Ефес,[10] кога тој бил во поодминати години. Содржината, јазикот и концептуалниот стил се мошне слични на Евангелието според Јован, 2 Јован и 3 Јован.[1] Така, на крајот од XIX век библистот Ернест Девит Бартон напишал дека „нема разумен сомнеж“ дека 1 Јован и евангелието се напишани од истиот автор.[11]

Почнувајќи од XX век, егзегетичарите како Хајнрих Јулиус Холцман и Чарлс Х. Дод почнале да изнесуваат дека Евангелието според Јован и Првото послание на апостол јован се дела на различни автори. Во прилог на овој став одат извесни јазични особености на текстовите. На пример, 1 Јован често користи показна заменка на почетокот на реченицата, потоа честичка или сврзник, проследено од објаснување или дефиниција на показната заменка на крајот од реченицата — стилско средство кое не се користи во евангелието.[7] Аворот на посланието исто така „ја користи условната реченица во различни реторички фигури кои се непознати во евангелието“. Ова, во најмала рака, укажува на тоа дека јазичните особености се имаат изменето со текот на времето.[12] Во денешно време, највеќето библисти го следат размислувањето првпат изнесено од Џејмс Л. Мартин и Рејмонд Браун, и сметаат дека Јован и 1 Јован се напишани од различни членови на истата заедница.[13]

Повеќето егзегетичари заклучуваат дека апостолот Јован Богослов не е автор на ниедно од овие дела.[14][15]

Цел

уреди

„Четвртото евангелие дава одговор на јудаизмо и другите вон Јовановите кругови кои го отфрлиле поимувањето на Исус како претпостоечки Син, испратен од Отецот.“ Американската католичка егзегеза вели дека трите Јованови посланија „го опишуваат расколот во самата Јованова заедница“.[16]

Авторот го пишува посланието со намера радоста на неговите читатели да биде потполна (1,4); за да не грешат (2,1); за да не бидат заблудени од лажни учители (2,26); и „вам, кои верува­те во името на Синот Божји... за да зна­ете дека имате живот вечен“ (5,13). Има два приода кон разбирањето на главната цел на писмото, проверувањето на животот (популаризирано од Роберт Ло) и проверувањето на заедништвото (популаризирано од Џон Мичел и Џејн Хоџес). Додека Евангелието според Јован е напишано за неверници (Јован 20,31), ова послание е упатено на оние кои веќе веруваат (5,13).[17] Ернест Девит Бартон смета дека е упатено претежно кон неевреи, бидејќи во него нема позначајни цитати од Стариот завет или изразено еврејски начини на изразување.[10]

Посланието исто така зема учество во расправата за природата на Исус: расправата за „плотта“ (телото) или овоплотувањето. Во раното христијанство, некои се застапувале за докетизмот, според кој Христос бил чисто божествено суштество. Во ова верувале оние кои подоцна станале гностици. 1 Јован жестоко се противи на ова верување во полза на ставот дека Исус имал вистинско телесно присуство на Земјата. Глава 4 вели „Секој дух што признава дека Исус Христос дошол во тело, од Бога е“,[18] а други стихови велат дека Исус пролеал крв, и ако не можел да ја пролее, тогаш неговата смрт би била бесмислена. Глава 2 споменува група протогностици која порано била во црквата, но се има одметнато и порекнуваат дека човекот Исус бил духовниот Христос. Авторот ги нарекува овие одметници „антихристи“. Во Глава 1 се вели дека доказот е опипаното и виденото, што може да се разбере како тврдење дека авторот е Јован, кој го лично познавал физичкиот Исус, а не како дух или привидение.[19]

Опстанати рани ракописи

уреди
 
Крајниот дел на Второто послание на апостол Петар (3,16–18) и почетокот на Првото послание на апостол Јован (1,1–2,9) на истата страница од Александрискиот ракопис (400–440 г.)
 
1 Јован 4,11-12; 14–17 во Папирусот 9 (P. Oxy. 402; III век)

Најраните пишани верзии на посланието се изгубени; еве некои од најстарите ракописи кои опстојуваат денес:

На грчки
На латински

Мураториевиот канон од 170 г. се повикува на глава 1, стихови 1–3 во расправата за Евангелието според Јован.[22] Во Папирусот 9 (III век) опстануваат делови од глава 4, стихови 11–12 и 14–17.[23]

Различни верзии на грчкиот ракопис различно ги изразуваат истите стихови.

Предговор

уреди

Стиховите 1-4 од првата глава се предговор или вовед за овоземскиот свет.[24] Како во предговорот на Јовановото евангелие, авторот пишува за Словото на животот.[25] Англиканскиот егзегетичар Алфред Пламер забележува дека „сличноста со почетокот на Евангелието е очигледна“, со значајната разлика што евангелието зборува за постоењето на старогрчки: λόγος, логос, „словото“ пред создавањето, а тука укажува дека словото постоело пред овоплотувањето.[25]

Јованова вметка

уреди
 
Монтфортовиот ракопис (1520), стр. 434 со вметката во 1 Јован 5.

Во IV век во латинските преводи на посланието е вметната глоса (маргинална прибелешка) наречена Јованова вметка[26] Таа е ставена во 1 Јован 5,7-8 и постепено усвоена во текот на средниот век.[26] Грчките ракописи почнале да го внесуваат овој пасус во XV век, а Еразмо Ротердамски го додал во подоцнежните изданија на неговиот Нов завет, почнувајќи од 1522 г.[27] Денес е нашироко присутна, вклучувајќи ја и стандардната македонска верзија:

7Зашто Тројца се, Кои сведочат на небото: Отецот, Словото и Светиот Дух; и овие Тројца се едно. 8И Тројца се, Кои сведочат на земјата: духот, водата и крвта; и тие три се во едно.[28]


Преводите правени од XVIII век наваму кои се засноваат на критичко издание не го вклучуваат овој текст, или го имаат само како фуснота. Бидејќи оваа додавка се однесува на доктрината за тринитаријанството, таа била застапена во протестантските и католичките полемики во раниот нов век.

Последен стих

уреди
Чеда, пазете се од идолите. Амин![29]

Пламер вели дека тука, „како и на крајот од [Јовановото] Евангелие [30] и Второто послание,[31] ‚Амин‘ е додавка на препишувачот“.[25] Верзијата на Textus Receptus на крајот вклучува и „Ἀμήν“, Амин, но критичките изданија (на пр. она на Баптистичката црква во Македонија)[32] го немаат.

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Harris, Stephen L., Understanding the Bible (Palo Alto: Mayfield, 1985) "1 John," p. 355–356
  2. ↑ Wilder, p. 214
  3. ↑ Barbour, p. 346
  4. ↑ Barbour, p. 348
  5. ↑ 5,0 5,1 Burton, Ernest DeWitt (1896). „The Epistles of John“. The Biblical World. 7 (5): 366–369. JSTOR 3140373.
  6. ↑ „Новиот завет на нашиот Господ Исус Христос“, во: Свето писмо на Стариот и на новиот завет (трето издание). Свиндон: Британско и инострано библиско друштво, Скопје: Македонска книга, 1998, стр. 185-188.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Wilder, Amos (1957). „Introduction to the First, Second, and Third Epistles of John“. Во Harmon, Nolan (уред.). The Interpreter's Bible. 12. Abingdon Press. стр. 211.
  8. ↑ Barbour, J. H. (1896). „The Structure of the First Epistle of Saint John“. The Biblical World. 9 (5): 341–348. doi:10.1086/472075. JSTOR 3140289. S2CID 144652601.
  9. ↑ Barbour, p. 342
  10. ↑ 10,0 10,1 Burton, p. 367
  11. ↑ Burton, p. 366
  12. ↑ Dodd, C. H. (1 април 1937). „The first epistle of John and the Fourth Gospel“. Bulletin of the John Rylands Library. 21 (1): 129–156. doi:10.7227/bjrl.21.1.5.
  13. ↑ Brown, Raymond (1979). The Community of the Beloved Disciple. Mahwah, NJ: Pauli's Press. ISBN 0809121743.
  14. ↑ „Иако старите традиции му ги припишувале Апостол Јован Богослов четвртото евангелие, Откровението и трите Јованови посланија, денешните стручњаци сметаат дека тој не напишал ниедно од нив.“ Harris, Stephen L., Understanding the Bible (Palo Alto: Mayfield, 1985) p. 355
  15. ↑ Kelly, Joseph F. (1 октомври 2012). History and Heresy: How Historical Forces Can Create Doctrinal Conflicts. Liturgical Press. стр. 115. ISBN 978-0-8146-5999-1.
  16. ↑ The New Jerome Biblical Commentary, Edited by Raymond E. Brown, S.S., Union Theological Seminary, New York; NY, William J. Dalton, S. J.; Roland E. Murphy, O. Carm. (emeritus) The Divinity School, Duke University, Durham, NC; [The Johannine Epistles, Pheme Perkins], with a foreword by His Eminence Carlo Maria Cardinal Martini, S.J.; Prentice Hall, Englewood Cliffs, New Jersey, 1990
  17. ↑ Barbour, p. 341
  18. ↑ 1 Јован 4,2 — Стандардна македонска библија со девтероканонски книги
  19. ↑ Ehrman, Bart (2012). Forgery and Counterforgery: The Use of Literary Deceit in Early Christian Polemics. Oxford University Press. стр. 431–437. ISBN 9780199928033..
  20. ↑ Bruce M. Metzger, The Early Versions of the New Testament, Oxford University Press, 1977, p. 316.
  21. ↑ Aland, B.; Aland, K.; J. Karavidopoulos, C. M. Martini, B. Metzger, A. Wikgren (1993). The Greek New Testament. Stuttgart: United Bible Societies. стр. 819. ISBN 978-3-438-05110-3.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link) [UBS4]
  22. ↑ Bruce Metzger (translator). „The Muratorian fragment“. EarlyChristianWritings.com. Посетено на 9 јули 2018.
  23. ↑ Comfort, Philip W.; David P. Barrett (2001). The Text of the Earliest New Testament Greek Manuscripts. Wheaton, Illinois: Tyndale House Publishers. стр. 79. ISBN 978-0-8423-5265-9.
  24. ↑ Jerusalem Bible, 1966, 1 John
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 Plummer, A. (1896), Cambridge Bible for Schools and Colleges on 1 John 1, посет. 23 септември 2020 г
  26. ↑ 26,0 26,1 Houghton, H. A. G. (2016). The Latin New Testament: a guide to its early history, texts, and manuscripts. Oxford: Oxford University Press. стр. 178–179. doi:10.1093/acprof:oso/9780198744733.001.0001. ISBN 978-0-19-874473-3.
  27. ↑ McDonald, Grantley (2017). „The Johannine Comma from Erasmus to Westminster“. Во Dirk van Miert; Henk J. M. Nellen; Piet Steenbakkers; Jetze Touber (уред.). Scriptural authority and biblical criticism in the Dutch Golden Age: God's word questioned. 1. Oxford: Oxford University Press. стр. 61–72. doi:10.1093/oso/9780198806837.003.0003. ISBN 978-0-19-880683-7.
  28. ↑ 1 Јован 5,7-8
  29. ↑ 1 Јован 5,21
  30. ↑ Јован 21,25
  31. ↑ 2 Јован 1,13
  32. ↑ 1 Јован 5,21 — Динамичен превод на библијата, „Радосна вест“, 1999 г.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Прво_послание_на_апостол_Јован&oldid=5151276“