Википедија

Пиџин

Нема проверени преработки на оваа страница, што значи дека можеби не е проверено дали се придржува до стандардите.

Пиџин (или пиџински јазик) е граматички поедноставен начин на комуникација кој се развива помеѓу две или повеќе групи на луѓе кои немаат заеднички јазик: обично, неговиот вокабулар и граматика се ограничени и често потекнуваат од повеќе јазици. Најчесто се користи во ситуации како трговија, или кога двете групи зборуваат јазици различни од јазикот на земјата во која живеат (но каде што не постои заеднички јазик помеѓу групите).

Основно, пиџин е поедноставен начин на лингвистичка комуникација, бидејќи се гради импровизирано, или по договор, помеѓу индивидуи или групи на луѓе. Пиџин не е мајчин јазик на ниту една говорна заедница, туку се учи како втор јазик.

Пиџин може да се гради од зборови, звуци или телесен јазик од повеќе јазици, како и од ономатопеја. Бидејќи вокабуларот на било кој пиџин е ограничен на основниот вокабулар, зборови со само специфично значење во јазикот на изворот можат да добијат целосно ново (или дополнително) значење во пиџинот.

Историски, пиџините се сметале за форма на патуа, некомплицирани поедноставени верзии на нивните јазици на изворот, и како такви обично имаат низок престиж во споредба со другите јазици. Меѓутоа, не сите поедноставени или "некомплицирани" форми на јазик се пиџини. Секој пиџин има свои норми на користење кои мора да се научат за да се постигне вештина во пиџинот.

Пиџин се разликува од креол, кој е прв јазик на говорна заедница составена од говорници на мајчиниот јазик, кој во еден момент настанал од пиџин. За разлика од пиџините, креолите имаат целосно развиен вокабулар и граматика со целосна структура. Повеќето лингвисти веруваат дека креолот се развива преку процес на натурализација на пиџин кога децата на говорниците на стекнатиот пиџин го учат и го користат како свој мајчин јазик.

Етимологија

уреди

Пиџин потекнува од кинеската изговорка на англискиот збор "business" (бизнис), а сите потврди од првата половина на деветнаесеттиот век дадени во трето издание на Оксфордскиот англиски речник значат "бизнис; акција, занимање или работа" (најраната е од 1807 година). Терминот "pidgin English" ( „бизнис„ на англиски јазик), е првпат потврден во 1855 година, го покажува терминот во транзиција кон означување на јазик, а до 1860-тите терминот пиџин сам по себе може да се однесува на Пиџин англиски. Терминот почнал да се користи во поширока лингвистичка смисла за да се однесува на било кој поедноставен јазик до крајот на 19-тиот век.

Популарна погрешна етимологија за пиџин е англискиот збор "pigeon" (гавран), птица која понекогаш се користела за пренос на кратки писмени пораки, особено во времињата пред современите телекомуникации.

Терминологија

уреди

Зборот пиџин, порано понекогаш пишуван како пиџин , првично бил применет за Кинеско - Англиски Пизин, но подоцна бил генерализиран за да се однесува на било кој пиџин. Пиџин може исто така да се користи како специфично име за локални пиџини или креоли, на места каде што се зборуваат. На пример, името на креолскиот јазик Ток Писин потекнува од англиските зборови "talk pidgin" (зборувај пиџин). Говорниците на овој јазик обично го нарекуваат едноставно "пиџин" кога зборуваат англиски. Слично, Хавајскиот Креолски Англиски често се нарекува од неговите говорници како "Пиџин".

Терминот жаргон исто така се користел за да се однесува на пиџини, и се наоѓа во имената на некои пиџини, како што е Чинок Жаргон. Во овој контекст, лингвистите денес го користат зборот жаргон за да означат особено рудиментарна форма на пиџин; сепак, ова користење е доста ретко, а терминот жаргон најчесто значи специјализиран вокабулар на некоја професија.

Пиџините може да започнат како или да станат трговски јазици, како што е Ток Писин. Трговските јазици може на крајот да еволуираат во целосно развиени јазици сами по себе, како што е суахили, различен од јазиците на кои првично имале влијание. Трговските јазици и пиџините исто така можат да влијаат на народниот јазик на некој веќе утврден јазик, особено меѓу луѓето кои се директно вклучени во трговија каде што тој пиџин е вообичаен, што може алтернативно да резултира со развој на регионален дијалект.

Заеднички особини

уреди

Пиџините обично се помалку морфолошки сложени, но посинтаксички ригидни од другите јазици, и обично имаат помалку морфосинтаксички неправилности отколку другите јазици.

Карактеристики кои и споделуваат повеќето од пиџините:

Развој

уреди

Почетниот развој на пиџин обично бара:

  • Продолжен, редовен контакт меѓу различните јазични заедници
  • Потреба за комуникација меѓу нив
  • Отсуство на (или отсуство на широко распространета вештина во) широко достапен интерјазик

Кит Вином (во Хајмс (1971)) сугерира дека за формирање на пиџин се потребни три јазици, при што еден (суперстратот) е јасно доминантен над другите.

Лингвистите понекогаш тврдат дека пиџините можат да станат креолски јазици кога генерација деца ќе го научат пиџинот како свој прв јазик, процес кој ја регуларизира варијацијата во граматиката која зависи од говорителот. Јазикот на Креолите потоа може да се замени со постојаната мешавина на јазици и да стане мајчин јазик на некоја заедница (како што е јазикот Чавакано во Филипините, Крио во Сиера Леоне и Ток Писин во Папуа Нова Гвинеја). Сепак, не сите пиџини стануваат креолски јазици; пиџин може да изумре пред да се случи оваа фаза (на пример, Медитеранскиот Лингва Франка).

Други научници, како што е Саликоко Мафвен, тврдат дека пиџините и креолите настануваат независно еден од друг под различни околности, и дека пиџин не мора секогаш да претходи на креол, ниту креолот да еволуира од пиџин. Според Мафвен, пиџините се појавиле меѓу трговските колонии меѓу "користниците кои ги сочувале своите наречја за секојдневните интеракции". Креолите, пак, се развиле во колониите за настанување, во кои говорниците на европски јазик, често присилни работници чиј јазик бил далеку од стандардниот, интензивно комуницирале со не-европски робови, апсорбирајќи некои зборови и карактеристики од не-европските мајчини јазици на робовите, што довело до силно базилектализирана верзија на оригиналниот јазик. Овие работници и робови го користат креолот како секојдневен народен јазик, а не само во ситуации кога контактот со говорник на суперстратот бил неопходен.

 

Поврзано

уреди

Референци

уреди
  • Bakker, Peter (1994), „Pidgins“, Во Arends, Jacques; Muijsken, Pieter; Smith, Norval (уред.), Pidgins and Creoles: An Introduction, John Benjamins, стр. 26–39
  • Hymes, Dell (1971), Pidginization and Creolization of Languages, Cambridge University Press, ISBN 0-521-07833-4
  • McWhorter, John (2002), The Power of Babel: The Natural History of Language, Random House Group, ISBN 0-06-052085-X
  • Sebba, Mark (1997), Contact Languages: Pidgins and Creoles, MacMillan, ISBN 0-333-63024-6
  • Thomason, Sarah G.; Kaufman, Terrence (1988), Language contact, creolization, and genetic linguistics, Berkeley: University of California Press, ISBN 0-520-07893-4
  • Todd, Loreto (1990), Pidgins and Creoles, Routledge, ISBN 0-415-05311-0

Понатамошно читање

уреди
  • Холм, Џон (2000), Вовед во Пиџинс и креоли, печат на Универзитетот Кембриџ

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Пиџин“