Критска православна црква
Критската православна црква — полуавтономна православна црква во рамките на Цариградската патријаршија.[1] Статусот на полуавтономија е добиен на 20 декември 1965 година, а на 28 февруари 1967 година станала архиепископија.
Примат на црквата од 11 јануари 2022 година е архиепископот Евгениј (Антонопулос).[2]
Историја
уреди
Околу 64 година од н.е Апостол Павле го задолжил својот ученик Тит да проповеда на островот Крит. Оваа година се смета за година на основање на Критската православна црква. Меѓутоа, ширењето на православието на островот наишло на силно противење од локалните пагани.
По почетокот на венецијанското владеење во 1204 година, дошле најтешките времиња за православието. Венецијанските власти ги снабдувале католичките архиепископи и латинските бискупи. Православните архиепископи биле принудени да живеат надвор од Крит. Православието на Крит во овие критични времиња е поддржано од бројни православни манастири, активни игумени и учени монаси, како и свештенството од тамошните градови и села.
За време на првиот византиски период, црквата имала центар на владеење во Гортина, административен центар на островот уште од Римското царство. Овде, веројатно за време на владеењето на Јустинијан, во 6 век била подигната величествена базилика во чест на првиот епископ и патрон на Крит, апостол Тит.
Во византиско време, другите епископии на Крит биле подредени на архиепископот на Крит, чиј број во различни периоди се движел од 12 до 20.
135-годишниот период на муслиманско арапско владеење бил многу тежок тест за Критската црква.
По протерувањето на Арапите од Крит од страна на византискиот војсководец Никифор II Фока, на островот започнал втор период на најславниот период на политичкиот и религиозниот живот.
Со ширењето на христијанството била организирана Критската црква. Поглаварот на црквата ја имал титулата Архиепископ Критски и бил еден од дванаесетте Илирски архиепископи.
Во 1669 година, островот потпаднал под Отоманското царство. Во овој период Црквата добила релативна слобода. Голем проблем бил недостатокот на митрополитска катедрала. Откако со тешкотија била добиена дозвола, била изградена мала црква Света Мина (околу 1735 г.), која добила статус на митрополитска катедрала.
По ослободувањето на островот и прогласувањето на независна критска држава во 1898 година започнал нов период во историјата на Критската црква. Во 1908 година, островот станал де факто дел од Кралството Грција, со формална анексија која се случила во 1913 година. Меѓутоа, Критската црква не станала дел од Грчката црква, туку останала подредена на Цариградската патријаршија.
Според новата Статутарна повелба од 1961 година, Критската православна црква од автономна станала полуавтономна, а нејзините врски со Цариградската патријаршија биле зајакнати. Локалниот Синод го задржал главното право - изборот, осветувањето и поставувањето на своите епископи. Кандидати за функцијата митрополит на Крит му предлагал на цариградскиот патријарх во име на државата министерот за образование и верски прашања. Аркадската епископија била преименувана во Гортинска и Аркадија, а Иера и Ситија - Иерапитна и Ситија. Во септември 1962 година, сите критски епископии биле издигнати на ранг на митрополити. Во февруари 1967 година, митрополитот на Крит го добил чинот архиепископ.
Во ноември 2014 година, грчката влада поднела измени на предлог-законот за процедурата за избор на архиепископ на Критската православна црква и нејзиниот статус. Самата процедура за избор на архиепископ на Крит била ревидирана - одредбата според која Министерството за образование ги презентирало имињата на тројца митрополити на Критската црква за избор на еден од нив за архиепископ на Крит која била укината од тогаш провинцискиот синод изготвува листа од тројца кандидати кои имаат право да бидат избрани на функцијата архиепископ, и ѝ доделил право на правно лице на Црквата на Крит, која е дефинирана како полуавтономна црква во рамките на Цариградската патријаршија. Се појаснува дека декретите на Грчката православна црква кои се однесуваат на парохиските цркви и нивните ректори важат и за Црквата на Крит.[3]
Моментална состојба
уредиКритската црква поседува црковни образовни институции: Вишата црковна школа во Ираклион и Критската теолошка академија (основана во 1968 година од митрополитот Кисамски Иринеј),[4] како и средно црковно училиште во Хања. Официјален печатен орган на Критската архиепископија е списанието „Апостол Тит“.[1]
Епархии
уредиЦрквата ги опфаќа следните единици:
| Име на митрополијата | Грчко име | Владејачки епископ | Територија | Приходи | Манастири | Центар |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Аркалохори, Кастелија и Виана Метрополија
метропола Аркалохориона, Кастелиона и Вианоса |
Μητρόπολη Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου | митрополит Андреј (Нанакис) (2001-) | југоисточно од регионот Ираклион | Аркалохори | ||
| Митрополија Гортинска и Аркадија
Митрополија Гортинска и Аркадија |
Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας | Митрополит Макариј (Дулуфакис) (2005-) | југозападно од регионот Ираклион | Мире | ||
| Митрополија Хиерапитнија и Ситиа
Митрополија Иерапитна и Ситиа |
Μητρόπολη Ιεραπύτνης και Σητείας | Митрополит Кирил (Дјамандакис) (2016-) | јужно од регион Ласитион (источно од Крит) | Иерапетра | ||
| Митрополија Кидонија и Апокорона
Митрополија Кидонија и Апокоронос |
Μητρόπολη Κυδωνίας και Αποκορώνου | Митрополит Дамаск (Папајанакис) (2006-) | центар и источно од регионот Ханија (западно од Крит) | Хања | ||
| Митрополија Кисама и Селина
Митрополија Кисамос и Селино |
Μητρόπολη Κισάμου και Σελίνου | Митрополит Амфилохиј (Андроникакис) (2005-) | западно од Ханија (западно од Крит) | Кисамос | ||
| Критска архиепископија (Хераклион) | Αρχιεπισκοπή Κρήτης | Архиепископот Јуџин (Антонопулос) (2022-) | северен регионИраклион | Ираклион | ||
| Ламбиска, Сивритска и Сфакиска Митропола Митрополија Ламба, Сивритос и Сфакија |
Μητρόπολη Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων | Митрополит Иринеј (Месарчакис) (1990-) | јужен регионот Ретимни | Спили | ||
| Митрополија Петра и Херсонисос
Митрополија Петра и Херсонисос |
Μητρόπολη Πέτρας και Χερρονήσου | митрополит Нектариј (Пападакис) (1990-) | северно од регион Ласитион (источно од Крит) | 81 | Неаполис (Крит) | |
| Митрополија Ретимнија и Авлопотамија
Митрополија Ретимни и Авлопотамос |
Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου | празна (2022-) | северен регион Ретимни | Ретимнон |
Поврзано
уредиЛитература
уреди- Τζεδάκης, Θεόδωρος (1969). Σύντομος Ιστορία της Επισκοπής Κνωσσού. Κρήτη: Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος.
- Τζεδάκης, Θεόδωρος (1971). Σύντομος Ιστορία της πρώην Επισκοπής και νυν Μητροπόλεως Πέτρας. Κρήτη: Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος.
- Νανάκης, Ανδρέας (1998). Η Εκκλησία της Κρήτης στην επανάσταση 1897—1898, από την εθναρχική στην εθνική συνείδηση (έκδ. 1η. изд.). Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Πουρνάρα Π.Σ.
- Νανάκης, Ανδρέας (1997). Εκκλησιαστικά Κρήτης. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Αφοί Κυριακίδη.
- Παπαγεωργίου, Κωνσταντίνος (2004). Δικαιϊκές πηγές του καθεστώτος της Εκκλησίας Κρήτης (грчки). Κατερίνη: εκδ. Επέκταση. стр. 356. ISBN 960-356-118-5.
- Τσερεβελάκης, Γεώργιος Τ. (2009). Ο Νικηφόρος Φωκάς και η απελευθέρωση της Κρήτης απ τους Άραβες (961 μ.Χ.) (έκδ. 1η. изд.). Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Σταμούλη Αντ. ISBN 9789606887079.
Наводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 „Епархии Константинопольского патриархата“. Архивирано од изворникот на 2004-09-12. Посетено на 2008-08-14. Занемарен непознатиот параметар
|dead-url=(help) - ↑ „Избран новый Предстоятель Критской Православной Церкви“. Архивирано од изворникот на 2018-12-10. Посетено на 2008-08-14. Занемарен непознатиот параметар
|dead-url=(help) - ↑ „Власти Греции намерены изменить статус Критской Православной Церкви“. Архивирано од изворникот на 2018-12-10. Посетено на 2015-04-08. Занемарен непознатиот параметар
|dead-url=(help) - ↑ „Высшие духовные учебные заведения Константинопольской церкви“. Архивирано од изворникот на 2005-01-22. Посетено на 2010-04-26. Занемарен непознатиот параметар
|dead-url=(help)