Википедија

Данок на јаглерод

Данокот на јаглерод е данок што се наплаќа на емисиите на јаглерод од производството на стоки и услуги. Данокот на јаглерод има за цел да ги направи видливи скриените општествени трошоци од емисиите на јаглерод. Данокот е дизајниран да ги намали емисиите на стакленички гасови со суштински зголемување на цената на фосилните горива. Ова истовремено ја намалува побарувачката за стоки и услуги кои произведуваат високи емисии и ги поттикнува да ги направат помалку интензивни за јаглерод.[1] Кога се согорува фосилно гориво како јаглен, нафта или природен гас, најголемиот дел или целиот јаглерод се претвора во CO2. Емисиите на стакленички гасови предизвикуваат климатски промени. Оваа негативна надворешност може да се намали со оданочување на содржината на јаглерод во која било точка од циклусот на производот.[2][3][4][5]

Електрана на јаглен во Лучегорск, Русија. Данокот на јаглерод е надомест за CO2 што се испушта од оваа електрана.

Во својата наједноставна форма, данокот на јаглерод ги покрива само емисиите CO2. Може да ги покрие и другите стакленички гасови, како што се метан или азотен оксид, со оданочување на таквите емисии врз основа на нивниот потенцијал за глобално затоплување еквивалентен CO2.[6]

Истражувањата покажуваат дека данокот на јаглерод навистина ги намалуваат емисиите.[7] Многу економисти тврдат дека данокот на јаглерод е најефикасниот начин за справување со климатските промени.[8][9] 77 земји и над 100 градови се обврзале да постигнат нето нула емисии до 2050 година.[10][7] Од 2019 година, данокот на јаглерод е или веќе имплементиран или се планира за имплементација во други 25 земји. 46 земји ставија некаква цена на јаглеродот, или преку данок за јаглерод или преку шеми за тргување со емисии на јаглерод.

Данокот на јаглерод може негативно да влијае врз благосостојбата на луѓето, особено на посиромашните, со тоа што ќе ја поскапи нивната потрошувачка. На пример, цените на бензинот и струјата може да се зголемат.[11] За да го направат данокот на јаглерод поправеден, креаторите на политиката можат да се обидат да го прераспределат приходот генериран од данокот на јаглерод на групите со ниски приходи со различни фискални средства.[12][13] Таквата иницијатива за политика станува надоместок за јаглерод и дивиденда, наместо обичен данок.[14]

Данокот на јаглерод, како и тргувањето со емисиите на јаглерод се користи во концептот на цена на јаглеродот.

Цел уреди

Јаглерод диоксидот е еден од неколкуте стакленички гасови кои ја заробуваат топлината (другите вклучуваат метан и водена пареа) кои се испуштаат како резултат на човечки активности. Научниот консензус е дека емисиите на стакленички гасови предизвикани од човекот се примарна причина за климатските промени,[15] и дека јаглеродниот диоксид е најважниот од антропогените стакленички гасови.[16] Во светот, годишно се произведуваат 27 милијарди тони јаглерод диоксид од човековата активност.[17] Физичкиот ефект на CO2 во атмосферата може да се мери како промена во енергетскиот биланс на системот Земја-атмосфера – зрачење на CO2.[18] Различните стакленички гасови имаат различни физички својства: потенцијалот за глобално затоплување е меѓународно прифатена скала на еквивалентност за другите стакленички гасови во единици од тони еквивалент на јаглерод диоксид.

Даноците на јаглеродот се дизајнирани да ги намалат емисиите на стакленички гасови со зголемување на цените на фосилните горива што ги испуштаат при согорување. Ова истовремено ја намалува побарувачката за стоки и услуги кои произведуваат високи емисии, и ги поттикнува да ги направат помалку интензивни за јаглерод.[1]

Поддршка и опозиција уреди

Откако првпат било предложено оданочувањето на јаглеродот, бројни економисти ги опишале неговите силни страни како средство за намалување на загадувањето со CO2. Овој данок е пофален како „далеку подобар начин за контрола на загадувањето од сегашниот метод на специфична регулатива“.[19] Исто така, бил пофален за неговата пазарна едноставност. Ова вклучува опис како „најефикасен начин за водење на одлуките на производителите и потрошувачите“, бидејќи „емисиите на јаглерод имаат „неценети“ општествени трошоци во однос на нивните штетни ефекти врз климата на Земјата“.[20]

Сепак, значителен дел од јавноста се спротивставила на данокот на јаглерод.

Од 2019 година, над 3.500 американски економисти ја потпишале Изјавата на економистите за дивиденди на јаглерод.[21] Оваа изјава ги опишува придобивките од американскиот данок на јаглерод заедно со предлози за тоа како тој би можел да се развие. Една од препораките е да се вратат приходите генерирани од данок на пошироката јавност. Изјавата првично била потпишана од 45 економисти добитници на Нобелова награда, поранешни претседатели на Федералните резерви, поранешни претседатели на ЦЕА и поранешни секретари на Министерството за финансии на САД.[22][23]

Јавна перцепција уреди

Во некои случаи знаењето за тоа како се користат приходите од данокот на јаглерод може да влијае врз јавната поддршка. Утврдено е дека посветувањето приходи на проекти за климата и компензирањето на становите со ниски приходи се популарна употреба на приходите.[24] Сепак, се покажа дека обезбедувањето информации за специфичните искористувања на приходите во земјите кои воведоа данок на јаглерод има ограничена ефикасност во зголемувањето на јавната поддршка.[25]

Алтернативи уреди

Од 2015 година, земјите во развој учествуваа со 63% од емисиите на јаглерод.[26] Различни бариери[27] стојат на патот на земјите во развој да усвојат планови за забавување на емисиите на јаглерод, вклучително и данок на јаглерод. Земјите во развој често даваат приоритет на економскиот раст пред пониските емисии. Нуклеарната енергија е во развој во повеќе земји како извор на енергија без емисии.[28]

Енергијата на ветерот и сончевата енергија се други алтернативи на фосилните горива. Ветерните турбини се одржлив и обновлив извор на енергија.

Бен Хо, професор по економија на колеџот Васар, тврди дека „иако даноците за јаглерод се дел од оптималното портфолио на политики за борба против климатските промени, тие не се најважниот дел“.[29]

Поврзано уреди

Наводи уреди

  1. ↑ 1,0 1,1 Akkaya, Sahin; Bakkal, Ufuk (2020-06-01). „Carbon Leakage Along with the Green Paradox Against Carbon Abatement? A Review Based on Carbon Tax“. Folia Oeconomica Stetinensia. 20 (1): 25–44. doi:10.2478/foli-2020-0002. ISSN 1898-0198. Архивирано од изворникот на 29 August 2020. Посетено на 6 October 2020.
  2. ↑ Bashmakov, I.; и др. (2001). „6.2.2.2.1 Collection Point and Tax Base“. Во B. Metz; и др. (уред.). Policies, Measures, and Instruments. Climate Change 2001: Mitigation. Contribution of Working Group III to the Third Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Print version: Cambridge University Press, Cambridge, UK, and New York, N.Y., U.S.A.. This version: GRID-Arendal website. Архивирано од изворникот на 28 December 2013. Посетено на 8 April 2011.
  3. ↑ „Effects of a Carbon Tax on the Economy and the Environment“. Congressional Budget Office. 22 May 2013. Архивирано од изворникот на 29 September 2017. Посетено на 29 September 2017.
  4. ↑ Kalkuhl, Matthias (September 2013). „Renewable energy subsidies: Second-best policy or fatal aberration for mitigation?“ (PDF). Resource and Energy Economics. 35 (3): 217–234. doi:10.1016/j.reseneeco.2013.01.002. Архивирано од изворникот (PDF) на 20 August 2018. Посетено на 20 August 2018. |hdl-access= бара |hdl= (help)
  5. ↑ Bashmakov, I.; и др. (2001). „Policies, Measures, and Instruments“. Во B. Metz; и др. (уред.). Climate Change 2001: Mitigation. Contribution of Working Group III to the Third Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press, Cambridge, UK, and New York, N.Y., U.S.A. Архивирано од изворникот на 5 October 2018. Посетено на 20 May 2009.
  6. ↑ „Costs and Benefits to Agriculture from Climate Change Policy“. www.card.iastate.edu. Архивирано од изворникот на 27 July 2020. Посетено на 19 August 2019.
  7. ↑ 7,0 7,1 „Carbon Taxes: What Can We Learn From International Experience?“. Econofact (англиски). 3 May 2019. Архивирано од изворникот на 7 May 2019. Посетено на 7 May 2019.
  8. ↑ Gupta, S.; и др. (2007). „13.2.1.2 Taxes and charges“. Policies, instruments, and co-operative arrangements. Climate Change 2007: Mitigation. Contribution of Working Group III to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (B. Metz et al. Eds.). Print version: Cambridge University Press, Cambridge, U.K., and New York, N.Y., U.S.A.. This version: IPCC website. Архивирано од изворникот на 29 October 2010. Посетено на 18 March 2010.
  9. ↑ „ECONOMISTS' STATEMENT ON CARBON DIVIDENDS“. clcouncil.org. 2019. Архивирано од изворникот на 18 January 2019. Посетено на 18 February 2019.
  10. ↑ „77 Countries, 100+ Cities Commit to Net Zero Carbon Emissions by 2050 at Climate Summit“. Архивирано од изворникот на 28 September 2019. Посетено на 24 September 2019.
  11. ↑ Stanley Reed (22 September 2021). „Here's What's Behind Europe's Surging Energy Prices“. The New York Times. Архивирано од изворникот на 23 September 2021. Посетено на 24 September 2021. High carbon taxes are also stoking power prices
  12. ↑ IPCC (2001). 7.34. In (section): Question 7. In (book): Climate Change 2001: Synthesis Report. A Contribution of Working Groups I, II, and III to the Third Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (Watson, R.T. and the Core Writing Team (eds.)). Print version: Cambridge University Press, UK. This version: GRID-Arendal website. стр. 122. Архивирано од изворникот на 1 May 2011. Посетено на 29 March 2011.
  13. ↑ „What a carbon tax can do and why it cannot do it all“. blogs.worldbank.org (англиски). 2022-01-19. Архивирано од изворникот на 17 July 2023. Посетено на 2023-07-17.
  14. ↑ „Powering America Forward to Clean Energy“. Energy Innovation and Carbon Dividend Act (англиски). Архивирано од изворникот на 10 July 2021. Посетено на 2021-07-08.
  15. ↑ Leshner, Alan I.; Sietter, Keith; Arnold, Douglas N.; и др. (21 October 2009). „Letter to U.S. Senators from 18 scientific organizations“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 3 November 2009.
  16. ↑ IPCC (2007). „Climate Change 2007: Synthesis Report“ (PDF). International Panel Climate Change. стр. 14. Архивирано од изворникот (PDF) на 28 February 2011. Посетено на 3 March 2010.
  17. ↑ „Volcanic Gases and Their Effects“. United States Geological Survey. Архивирано од изворникот на 30 January 2016. Посетено на 10 August 2009.
  18. ↑ Forster, P.; Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change; и др. (2007). „2.2 Concept of Radiative Forcing“. Во Solomon, S. D.; и др. (уред.). Changes in Atmospheric Constituents and in Radiative Forcing. Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Print version: Cambridge University Press, Cambridge, UK, and New York, N.Y., U.S.A.. This version: IPCC website. Архивирано од изворникот на 29 October 2010. Посетено на 25 August 2010.
  19. ↑ Friedman, Milton; Friedman, Rose (1990) [1980]. Free to Choose: A Personal Statement (1st Harvest. изд.). New York: Harcourt. стр. 213–218. ISBN 978-0-156-33460-0.
  20. ↑ Tyson, Laura (28 June 2013). „The Myriad Benefits of a Carbon Tax“. The New York Times. Архивирано од изворникот на 9 July 2013. Посетено на 28 June 2013.
  21. ↑ „All Signatories“. Economists' Statement on Carbon Dividends. Архивирано од изворникот на 2 March 2023. Посетено на 23 August 2023.
  22. ↑ „Economists' Statement on Carbon Dividends“. The Wall Street Journal. January 16, 2019. Архивирано од изворникот на 7 June 2023. Посетено на 23 August 2023.
  23. ↑ Dlouhy, Jennifer (January 16, 2019). „From Greenspan to Yellen, Economic Brain Trust Backs Carbon Tax“. Bloomberg. Архивирано од изворникот на 7 May 2021. Посетено на 23 August 2023.
  24. ↑ Maestre-Andrés, Sara; Drews, Stefan; Savin, Ivan; van den Bergh, Jeroen (2021-12-02). „Carbon tax acceptability with information provision and mixed revenue uses“. Nature Communications (англиски). 12 (1): 7017. Bibcode:2021NatCo..12.7017M. doi:10.1038/s41467-021-27380-8. ISSN 2041-1723. PMC 8640071 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 34857763 Проверете ја вредноста |pmid= (help).
  25. ↑ Mildenberger, Matto; Lachapelle, Erick; Harrison, Kathryn; Stadelmann-Steffen, Isabelle (February 2022). „Limited impacts of carbon tax rebate programmes on public support for carbon pricing“. Nature Climate Change (англиски). 12 (2): 141–147. Bibcode:2022NatCC..12..141M. doi:10.1038/s41558-021-01268-3. ISSN 1758-6798.
  26. ↑ „Developing Countries Are Responsible for 63 Percent of Current Carbon Emissions“. Center For Global Development (англиски). Архивирано од изворникот на 21 December 2020. Посетено на 2020-12-12.
  27. ↑ „How Developing Countries Can Reduce Emissions Without Compromising Growth“. Earth.Org - Past | Present | Future (англиски). 2019-12-16. Архивирано од изворникот на 28 October 2020. Посетено на 2020-12-12.
  28. ↑ Kugelmass, Bret. „Want to stop climate change? Embrace the nuclear option“. USA TODAY (англиски). Архивирано од изворникот на 28 November 2020. Посетено на 2020-12-12.
  29. ↑ „Prioritising innovation: the case against the carbon tax“. impact.economist.com (англиски). Архивирано од изворникот на 17 July 2023. Посетено на 2023-07-17.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Данок_на_јаглерод&oldid=5189424“