Ана Јенко Штерба-Бом

Ана Штерба-Бом (родена Јенко; 9 јуни 1885 - 22 јули 1936 година) била словенечка хемичарка познат по тоа што била првата жена од Словенечките земји што добила докторска диплома по хемија[1].

Ана Јенко Штерба-Бом
Роден(а)Ана Јенко
9 јуни 1885(1885-06-09)
Љубљана
Починал(а)22 јули 1936(1936-07-22) (возр. 51)
Прага
НационалностСловенци
Полињахемија
ОбразованиеУниверзитет Чарлс
Теза„Студии за определување и раздвојување на киселини: килибар, јаболко и вино“ (1911)
СопружникЈан Станислав Штерба-Бом
ДецаЈан Петер Штерба-Бем

Ран живот и образование уреди

Ана Јенко е родена во Љубљана, тогаш дел од Австриско-Унгарија, во високо образовано семејство. Нејзиниот татко бил лекарот Лудвик Јенко и нејзината мајка Терезија Јенко (роденото Ленче), која исто така била образована жена, која студирала со Уршулина во Љубљана и во Баварија, како и поминала една година во Москва. Таа му помагала на својот сопруг во неговата пракса, а активно учествувале во словенечкиот културен живот како промотори на Панславизмот. Имаа четири деца. Сите браќа и сестри добиле високо образование, особено сестрата на Ана Елеонора која била првата словенечка лекарка.

Раното образование на Ана е неизвесно; Се вели дека ја посетувала првата гимназија во Љубљана како приватен ученик, што бил единствениот начин за директно упис на факултет, бидејќи девојчињата во тоа време не биле дозволени како редовни студенти во гимназијата. По дипломирањето, таа се запишала на студии по филозофија на филозофскиот факултет на Универзитет Чарлс-Фердинанд во Прага во 1906 година, каде што во уписниот лист изјавила дека посетувала и повисоки курсеви за жени на Универзитет во Санкт Петербург порано.

Пет семестри студирала хемија како вонреден студент, а потоа како редовен студент. Меѓу нејзините учители биле Бохуслав Браунер (теоретска и физичка хемија), Бохумил Кужма (неорганска хемија) и нејзиниот подоцнежен сопруг Јан Станислав Штерба-Бом (историја на хемијата), додека исто така часови по минералогија, експериментална физика, математика, историја, по филозофија, чешки и германски јазик беа забележани во нејзината наставна програма. Веројатно го поминала летниот семестар во 1911 година подготвувајќи ја својата докторска теза на тема определување и раздвојување на три органски киселини: килибарна, јаболкова и винска киселина .

На 22 јули 1911 година, таа го одбранила својот докторат на Филозофскиот факултет на Универзитетот Карл-Фердинанд во Прага (огранок во Чешка) по големите ригоросуми по хемија со тезата „ Студии за определување и раздвојување на киселини: килибар, јаболко и вино. Ова било забележано од неколку современи словенечки весници и ѝ го донесло признанието како прва Словенка која докторирала наука[2].

Подоцнежниот живот уреди

Следната година, на 4 декември 1912 година, Ана Јенко се омажила за својот професор Јан Станислав Штерба-Бом и ги земала двете негови презимиња, па почнала да го користи името Ана (Ана) Штерба-Бом. Јан Станислав, откако ги заврши своите студии на Сорбона во Париз под Анри Моасан, Пјер Кири и Мари Кири на крајот на векот , најверојатно го договорил тренингот на Ана во лабораторијата на Марија Кири. Сепак, Ана Штерба-Бом не продолжила со независно истражување по бракот, туку го поддржала истражувањето на нејзиниот сопруг за својствата на скандиумот. Таа не била потпишана како соавтор на трудот што тој го објави во 1914 година во списанието „Zeitschrift für Electrochemie und Angewandte Physikalische Chemie“, како што беше вообичаена практика во тоа време, но нејзиниот научен придонес е потврден во делот за признанија.[3].

Во 1914 година се роди нивниот син Јан Петер. Јан Петер Штерба-Бом станал и хемичар и, како и неговата мајка, соработувал со својот татко на хемиски студии. Докторирал по хемија во 1937 година. Ана Штерба-Бом починала од рак на 22 јули 1936 година во Прага и е погребана на Гробиштата Винохради.

Наводи уреди