Википедија

Хиперхолестеролемија

Хиперхолестеролемија (позната и како дислипидемија) претставува високо ниво на холестерол во крвта.[1] Претставува форма на "хиперлипидемија" (покачени нивоа на липиди во крвта) и "хиперлипопротеинемија" (покачени нивоа на липобелковини во крвта).[1]

Хиперхолестеролемија
Структурна формула на холестерол
СпецијалностЕндокринологија Уреди на Википодатоците

Холестеролот е стерол; види дијаграмска структура десно. Сочинува една од трите мајорни класи на липиди кои сите животински клетки ги користат за градба на нивните мембрани, па така е произведен од сите животински клетки. Клетките на растенијата не произведуваат холестерол. Исто така е претходник на стероидните хормони, жолчните киселини и витаминот Д.

Бидејќи холестеролот не е растворилв во вода, во крвната плазма се транпортира вметнат во белковини (липобелковини). Липобелковините се класифицирани на основа на нивната густина: липобелковини со многу мала густина (VLDL), малогустинските (LDL), средногустинските (IDL) и големогустинските липобелковини (HDL).[2] Сите липобелковини содржат холестерол, меѓутоа покачени нивоа на липобелковини со исклучок на HDL, а особено покачени новоа на LDL се поврзани со зголемен ризик за атеросклероза и коронарна срцева болест.[3] За разлика од ова, повисоки нивоа на HDL холестерол делуваат протективно.[4] Зголемените нивоа на нон HDL и LDL холестерол може да се последица од исхрана, обезност, наследни (генетски) болести (како мутации на рецепторот за LDL кај семејна хиперхолестеролемија), или други болести како дијабет и хипоактивна штитна жлезда.[1]

За намалување на вкупниот холестерол и LDL холестеролот кај возрасни се препорачува намалување на внесот на заситени масти со храната.[5] Кај лица со многу високи нивоа на холестерол (пр. семејна хиперхолестеролемија), диетата обично не е доволна за да се намали нивото на холестерол и вкупните масти. Во овие случаи често се потребни лекови кои ја намалуваат продукцијата и апсорпцијата на холестерол.[6] Доколку е неопходно, се изведуваат други терапевтски зафати, како LDL афереза или хируршки постапки.[6]

Знаци и симптоми

уреди
 
Палпебрална ксантелазма, жолтеникави траки кои се составени од депозити на холестерол над очните капаци. Оваа состојба е почеста кај лица со семејна хиперхолестеролемија.

Иако хиперхолестеролемијата сама по себе е асимптоматска, долготрајно покачени нивоа на холестерол во крвта можат да доведат до атеросклероза.[7] Во тек на повеќе години, хронично покачените нивоа на холестерол можат да придонесат во создавањето на атероматозни плаки во артериите. Ова миже да доведе до прогресивна стеноза (стеснување) или дури целосна оклузија (блокирање) на зафатените артерии. Помалите плаки можат да се распрнат (руптурираат), доведувајќи до формирање на тромб, кој може да го попречи крвниот проток.[8] Ненадејната оклузија на коронарна артерија доведува до миокарден инфаркт (срцев удар). Оклузија на артерија која го снадува мозокот со крв доведува до мозочен удар. Доколку стенозата или оклузијата се развиваат постепено, тогаш протокот на крв до ткивата и органите се намалува додека не се наруши функцијата на органот. Притоа, ткивната исхемија (прекин на снабдување со крв) може да се манифестира со специфични симптоми. На пример, привремена исхемија на мозокот, позната како транзиторна исхемична атака) може да се манифестира со привремен губиток на видот, вртоглавица и нарушување на рамнотежата, афазија (нарушување на говорот), пареза (слабост) и парестезија (трпнење), обично на една страна од телото. Недоволно крвоснабдување на срцето може да се манифестира со градна болка, а исхемија на очите може да се манифестира со минливо слепило на едното или двете очи. Недоволен проток на крв во нозете се манифестира со болка во листовите при одење, додека исхемија на цревата се презентира како абдоминална болка посе оброк.[1][9]

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Durrington, P (August 2003). „Dyslipidaemia“. The Lancet. 362 (9385): 717–31. doi:10.1016/S0140-6736(03)14234-1. PMID 12957096.
  2. ↑ Biggerstaff KD, Wooten JS (December 2004). „Understanding lipoproteins as transporters of cholesterol and other lipids“. Adv Physiol Educ. 28 (1–4): 105–6. doi:10.1152/advan.00048.2003. PMID 15319192.
  3. ↑ Carmena R, Duriez P, Fruchart JC (June 2004). „Atherogenic lipoprotein particles in atherosclerosis“. Circulation. 109 (23 Suppl 1): III2–7. doi:10.1161/01.CIR.0000131511.50734.44. PMID 15198959.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  4. ↑ Kontush A, Chapman MJ (March 2006). „Antiatherogenic small, dense HDL--guardian angel of the arterial wall?“. Nat Clin Pract Cardiovasc Med. 3 (3): 144–53. doi:10.1038/ncpcardio0500. PMID 16505860.
  5. ↑ Hooper L, Summerbell CD, Thompson R; и др. (2012). Hooper, Lee (уред.). „Reduced or modified dietary fat for preventing cardiovascular disease“. Cochrane Database Syst Rev. 5: CD002137. doi:10.1002/14651858.CD002137.pub3. PMID 22592684.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  6. ↑ 6,0 6,1 Ito MK, McGowan MP, Moriarty PM (June 2011). „Management of familial hypercholesterolemias in adult patients: recommendations from the National Lipid Association Expert Panel on Familial Hypercholesterolemia“. J Clin Lipidol. 5 (3 Suppl): S38–45. doi:10.1016/j.jacl.2011.04.001. PMID 21600528.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  7. ↑ Bhatnagar D, Soran H, Durrington PN (2008). „Hypercholesterolaemia and its management“. BMJ. 337: a993. doi:10.1136/bmj.a993. PMID 18719012.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  8. ↑ Finn AV, Nakano M, Narula J, Kolodgie FD, Virmani R (July 2010). „Concept of vulnerable/unstable plaque“. Arterioscler. Thromb. Vasc. Biol. 30 (7): 1282–92. doi:10.1161/ATVBAHA.108.179739. PMID 20554950.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  9. ↑ Grundy, SM; Balady, GJ; Criqui, MH; Fletcher, G; Greenland, P; Hiratzka, LF; Houston-Miller, N; Kris-Etherton, P; Krumholz, HM; Larosa, J.; Ockene, I. S.; Pearson, T. A.; Reed, J.; Washington, R.; Smith, S. C. (1998). „Primary prevention of coronary heart disease: guidance from Framingham: a statement for healthcare professionals from the AHA Task Force on Risk Reduction. American Heart Association“. Circulation. 97 (18): 1876–87. doi:10.1161/01.CIR.97.18.1876. PMID 9603549.

Надворешни врски

уреди
Класификација
П · Р · П
Надворешни извори



Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Хиперхолестеролемија&oldid=5227863“