Википедија

Суеверие во Србија

Додека Србија е првенствено религиозна земја и приближно 85% од Србите се православни, суеверието во Србија продолжува да има влијание врз нејзината култура во претежно руралните делови на земјата, каде што живее постарата генерација. Србија била паганска земја пред 9 век, кога се формирало суеверното верување.[1][2] По завршувањето на Студената војна и последователниот крај на комунистичкото владеење во Србија, религијата повторно процветала, а со тоа и суеверието. Српскиот народ споделува заедничко суеверија со другите европски земји кои го опкружуваат, особено околу балканската област. Меѓутоа, Србија има и национални суеверија во кои се создавале и верувале низ нејзината сопствена културна историја. Овие верувања се многу поразновидни од другите земји на Балканот.[3] Овие суеверија со векови влијаеле на тоа како Србите размислуваат и делуваат околу животните или во однос на секојдневните обврски.

Свети Сава, првиот српски архиепископ на православната црква

Историја

уреди

Народот на Србија првпат пристигнал во земјата во племиња кои се рашириле низ полуостровот во 6 и 7 век.[2] Некои од жителите на Србија се идентификуваат како Романци, кои се етничка група понекогаш наречена Власи. Србите веруваа дека оваа група добила мистична моќ.[3] Поради локацијата на Србија како граница со Рим и Византиска, нивната религија на крајот се променила од паганска во христијанска и во православната верзија на истата во 9 век. Во јуни 1389 година, се водеше битка меѓу српските и османлиските сили на Косово Поле, наречена Битка за Косово.[4] Било нерешено, но сега најмногу се памети по почетокот на 500-годишното владеење на Османлиите. Оваа битка Србите ја сметаа за борба за својот национален идентитет. Османлиите владееле во Србија до 19 век. Во доцниот дел на 17 век се појавило суеверно верување дека Свети Сава, првиот архиепископ на Српската православна црква, доаѓа да го спаси народот во Србија.[5] Така тие се кренале во бунт против Османлиите, кои ги поразиле. Србија доби независност во 1877 година. Со западното влијание како што Србија стана политичко под влијание на Западот, имаше желба да се идентификува српската култура. Беше договорено дека културата на Србија е вкоренета во народната култура и селските обичаи.[2] Во оваа народна култура било вклучено и суеверие.

Верување во мистични суштества

уреди

Со векови верувањето во вампири и други митолошки ѕверови било присутно во Србија, како и во соседните земји на Балканот.[6] Сега тоа е дел од нивната уметност, музика и фолклор, иако сè уште верува во малцинството од населението, најмногу во руралните области на Србија, како што е Зарозје.[6]

 
Принцот Влад Наколнувачот, владетел на Влашка во 1400-тите, кој беше одговорен за смртта на приближно 100.000 луѓе.

Вампири

уреди

Верувањето вампири започнало во 16 век, иако изумрело кога образованието околу причините за смртта се проширило низ Балканот. Верувањето можеби било под влијание на Влад Наколнувачот во Трансилванија, принцот од Влашка, денешна модерна Романија, во 1400-тите, кој бил одговорен за набивањето помеѓу 40.000 и 100.000 луѓе.[7] Во Србија, вампирите носеле исклучиво бело, иако не се плашеа од сончевата светлина, можеа да бидат активни во дневните часови и имаа способност да се претворат во животни, обично коњи или овци.[3] Тие исто така не јаделе лук. Наместо традиционалната приказна за жртвите да се цицаат со крв, во Србија се вели дека се физички тепани. Вампирите имаат две срца и две души, што им дозволува да бидат бесмртни.[3] Ако телото на Србин било ископано по погребот и ако имало гребнатини на гробот, Србите верувале дека вампир го манипулирал телото или дека таа личност сега е самите вампир.[3] Плановите на видливи вампири се појавија кога имаше случаи на туберкулоза и други смртоносни видови на чуми во Србија. Вампирите биле начин на селаните во средниот век да ги разберат чуми кои често убивале цели семејства.[6] Децата кои умреле без да бидат крстени, црвенокосите Срби, луѓето кои извршиле самоубиство и екскомуницирале луѓе биле во опасност да бидат претворени во вампири.[3]

Фолклор околу вампирите

уреди

Други суеверија за вампирите вклучуваат:

  • За да се заштитите од вампир, мора да насликате дополнителни очи на црно куче.[3]
  • ставањето лук во оџаците и клучалките нема да дозволи вампирите да влезат во куќата.[3]
  • Кога поминувате на гробишта на коњ, ако коњите одбијат да влезат, тоа значи дека вампир е закопан во еден од гробовите или демне во близина.[3]
  • Ставањето трње или семе од афион на патеката при одење до црквата ќе обезбеди да не следат вампири.[3]

Вештерки

уреди

Според српскиот фолклор, вештерките се присутни во земјава. За да направат хаос и да ги шпионираат луѓето, вештерките се претворале во молци или пеперутки.[3] Вештерките можат да ги остават своите души додека се занимаваат со немирна активност. За да уништи вештерка, таа мора да ја напушти душата. Кога нејзиното тело е свртено рамно на земја, молецот или пеперутката во која се претворила ќе бидат збунети и нема да може да се врати во нејзиното тело.[3]

 
Правење дожд во Романија: циганско волшебство за да се обезбеди култура на пченка.

Додола

уреди

Додола е словенска божица на дождот. Во уметноста обично се прикажува како темнокоса жена која носи зелени лози како фустан.[8] Таа била мажена за богот на громот, кој исто така е врховен бог, сличен на Зевс во грчката митологија. Ако Додола одлучи да ги измолзи своите крави во рајот, облаците ќе произведат дожд на земјата.[3] Ако прелета над шумата и полињата на Србија, ќе се појави пролет и ќе процветаат сите цвеќиња. Ако има суша во Србија, Србинките ќе изведат танц-ритуал во кој ќе носат лисја и гранки и ќе пеат до небо за да ѝ се молат на Додола.[3] Додола обезбедувала човечки опстанок преку водата и природните сезони.[8] Понекогаш ќе добие човечки облик и ќе талка низ селата, секогаш со тажен израз на лицето бидејќи нејзиниот сопруг е вечно неверен кон неа.[8]

Караконџуле

уреди

Малите демони или гоблини кои се појавуваат на Божиќ се нарекуваат караконџуле. Тие потекнуваат од утробата на земјата, посетуваат 12 дена и си играат мајтап со луѓето. Иако не се сметаат за опасни, тие предизвикуваат мешаница кога ќе пристигнат, често јавајќи на грбот на луѓето и играјќи си со опасни предмети.[3] Тие се опишани како црни и влакнести со долги раце и опашки и се плашат од светлината, па излегуваат само навечер.[9] Целата нивна цел е да го срушат големиот дрвен столб што ја држи земјата на своето место, но тие секогаш попуштаат во последен момент во случај земјата да се собори врз нив.[9] Тие се плашат од света вода, но сакаат тенџериња со масло, тави за пржење и мрсни тенџериња и јадења.[3][9]

Обур

уреди

Слично на вампирот, обур е краткотрајната верзија. Тоа е духот на личност која умрела сосема ненадејно и одбива да го напушти своето тело.[10] Се впушта во вандализам со мачкање со ѓубриво на ѕидовите на јавните згради. Обур, исто така, ќе откине виме од кравата за да ја измеша крвта со млеко и да ја испие.[11] Ќе јаде човечка храна и ќе им наштети на луѓето само ако се одземе оваа храна.[10] По 40 ноќи престој под земја, обур ќе се претвори во вампир. Обурите имаат една ноздра и зашилени јазици.[11]

Народна мудрост

уреди

Во српското суеверие многу се верува на народната мудрост, особено кај постарите генерации. Некои од овие верувања вклучуваат:

  • Во Србија не се одржуваат бебиња, ниту се даваат подароци на мајката. Кога ќе се роди бебето, од пријателите и семејството се бара да го наречат грдо. Ако не, бебето ќе биде ранливо на злото око.[12]
  • Жените кои сакаат да стапат во брак во Србија се предупредуваат да не седат на аголот на масата за време на оброците.[13]
  • Кога некој патува, лицето дома не може да ја испере својата облека што останала зад себе. Ако го сторат тоа, патникот никогаш нема да се врати.[13]
  • Доколку дојде некој несакан посетител во куќата, српскиот фолклор бара сопственикот на домот да го измие подот откако ќе го посетат, за да не се вратат.[13]
  • Жените кои го изложуваат својот стомак на ладен провев ќе добијат замрзнати јајници и никогаш не можат да забременат.[12]
  • Лоша среќа е некому да понудиш празен паричник.[13]
  • Кога наздравувате, важно е да погледнете некого директно во очи. Во спротивно, во спалната соба ќе има седум години лоша среќа.[13]
  • "На здравје!" се извикува само кога се пие алкохол. Секој друг вид на пијалак е исклучен од оваа фраза.[14]
  • Црните мачки носат лоша среќа.[3]
  • Ако некој сонува коњ, тоа ќе му донесе среќа.[3]
  • Свиркањето додека сте во куќата ќе ги намами глувците да влезат внатре.[3]
  • Враните, газењето на штурците и бувовите се предвесници на лоша среќа.[3]

Промаја

уреди

Промаја е терминот што се користи за ладниот провев што се создава со отворање на два прозорци во просторијата. Суеверните Срби веруваат дека овој студен ветер, познат како промаја, носи сериозни здравствени ризици како што се вкочанети мускули, настинки и чувство на вкочанетост во телото.[15] Исто така, се вели дека предизвикува тага и несреќа на оној што ги отворил двата прозорци.[16]

Смртта

уреди

Суеверните Срби веруваат дека смртта и местото на погреб имаат важност за тоа како ќе помине задгробниот живот.

Преместување на погреби на познати луѓе

уреди
 
Музејот на Никола Тесла, каде што неговата пепел се чува во позлатена урна.

Вообичаено е телото на позната личност да биде преместено во Србија. Тоа не е резервирано само за оние кои живееле во Србија; Телото на српскиот американски електроинженер Никола Тесла било преместено во Србија во 1957 година, откако тој почина во Њујорк откако бил удрен од такси и никогаш не се опорави целосно од повредите, кои вклучуваа три скршени ребра и ранет грб.[17] Првите познати преместени погреби во Србија беа телата на владејачките семејства. Овие семејства биле дел од црквата и биле погребани во разни манастири низ земјата. Еден монах бил префрлен 15 пати. Светците кои починале надвор од земјата беа вклучени во церемонијата на повторно погребување.[17]

Популарна култура

уреди

Дури и познатите личности се хранат со суеверија Ана Ивановиќ, српска тенисерка е длабоко суеверна. Во интервју за Телеграф во 2010 година, таа рекла дека не стапнува на тениските терени пред нејзиниот натпревар, во спротивно верува дека ќе ја загуби играта.[18]

 
Србинката Ана Ивановиќ во акција за време на тенискиот турнир Катар опен.

Клеопатра во 20 век

уреди

Клеопатра било името дадено на трансродовиот пророк во текот на 20 век. Таа стана позната по тоа што ја предвиде иднината на оние кои ќе се јават во нејзиното национално телевизиско шоу.[12] Нејзините предвидувања опфаќаа сè, од бракот до бомбардирањето на НАТО на Југославија за време на војната во Косово.

Милан Тарот и „Тарот Србија“

уреди

Милан Тарот (вистинско име: Милан Радоњиќ) е роден во Белград во 1973 година. Тој е телевизиско лице и читач на тарот карти во белградскиот крај. По завршувањето на средното училиште, Милан работел на телевизиски станици доцна во ноќта и постепено добивал популарност преку интервјуа. Милан ќе прифати повик од следбеник само ако го повтори зборот „тарот“ неколку пати откако ќе се поздрави со него. Ќе учествува во читање, а потоа импулсивно ќе го спушти телефонот откако ќе го даде својот одговор. Тој често ќе дава смешни совети, спомнувајќи познати имиња кои средовечните балканки не би ги препознале и барајќи од јавувачите да трчаат по нивната куќа трипати или да им скршат јајца на главите.[12]

Поради неговата зголемена слава и комични совети, Ред Продукција, балканска филмска компанија, го создала документарниот филм со наслов „Татор Србија“. Во документарецот, Милан го обиколува Балканот и им дава совети на претежно руралните луѓе, кои се негови најпосветени обожаватели. Филмот беше премиерно прикажан во 2010 година во Белград со главно позитивни критики.[19]

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ Pike, John (2019). „Serbia – Religion“. Global Security. Посетено на 10 May 2019.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Goransson, Markus (2013). „A Cultural History of Serbia“. Balkan Insight. Посетено на 7 May 2019.
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 3,19 Putzi, Sibylla (2008). A to Z World Superstitions & Folklore : 175 Countries - Spirit Worship, Curses, Mystical Characters, Folk Tales, Burial and the Dead, Animals, Food, Marriage, Good Luck, and More. World Trade Press. стр. 333. ISBN 9781607800477.
  4. ↑ Bunting, Tony (2019). „Battle of Kosovo“. Britannica. Посетено на 4 May 2019.
  5. ↑ Agustyn, Adam; и др. (2019). „Saint Sava“. Britannica. Посетено на 3 May 2019.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Ingber, Sasha (2012). „The Bloody Truth about Serrbia's Vampire“. National Geographic. Посетено на 8 May 2019.
  7. ↑ Shea, John M. (2016). Vlad the Impaler: Bloodthirsty Medieval Prince. Gareth Stevens Publishing LLLP. стр. 4.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 „Dodola“. Wyrdwalkers. n.d. Архивирано од изворникот на 2019-06-07. Посетено на 28 May 2019.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 „Kalikantzaroi Greek Christmas sprites“. Explore Crete. Посетено на 28 May 2019.
  10. ↑ 10,0 10,1 „Monstrous Myths: the Obour“. The Creatures Cookbook. n.d. Посетено на 20 May 2019.
  11. ↑ 11,0 11,1 Serbia society and culture. California: World Trade Press. n.d. стр. 15.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 Mangat, Mona (2010). „Superstitious Serbia“. Balkan Insight. Посетено на 23 April 2019.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 „Christian Serbia maintains its faith in folklore“. BBC News. 2010. Посетено на 2 May 2019.
  14. ↑ Bjelotomic, Snezana (2018). „What did the Serbs from the olden days believe? – Strange beliefs, customs and superstitions“. Serbian Monitor. Посетено на 4 May 2019.
  15. ↑ Hoxha, Kreshnik (2012). „Promaja – The Wind of Change“. Balkan Insight. Посетено на 29 April 2019.
  16. ↑ Bills, John William (2017). „11 Things You Should Never Do in Serbia, Ever“. Culture Trip. Архивирано од изворникот на 2021-07-27. Посетено на 8 May 2019.
  17. ↑ 17,0 17,1 Rotar, Marius (2011). Death and Dying in the 18th–21st Century in Europe. Cambridge Scholars Publisher. ISBN 9781443832083.
  18. ↑ Hodges, Vicki (2010). „Getting to Know: Ana Ivanovic“. The Telegraph. Посетено на 2 May 2019.
  19. ↑ „Tarot Srbija (2010)“. IMDb. 2019. Посетено на 27 April 2019.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Суеверие_во_Србија&oldid=4940043“