Википедија

Стокхолмска конвенција за постојани органски загадувачи

Стокхолмската конвенција за постојани органски загадувачи — меѓународен договор за животна средина, кој бил потпишан на 22 мај 2001 година во Стокхолм и истиот стапил на сила од 17 мај 2004 година. Договорот има за цел да го елиминира или ограничи производството и употребата на постојани органски загадувачи (ПОЗ).

Стокхолмска конвенција за постојани органски загадувачи
{{{image_alt}}}
ТипДоговор на Обединетите нации доовор
Потпишан22 мај 2001
МестоСтокхолм, Шведска
На сила од17 мај 2004
УсловДеведесет дена по ратификувањето од најмалку 50 држави потписнички
Потписници152[1]
Странки186[1]
ЧуварГенерален секретар на Обединетите нации
ЈазициАрапски, кинески, англиски, француски, руски, шпански
pops.int

Историја

уреди

Во 1995 година, Управниот совет на Програмата на Обединетите нации за животна средина (UNEP) побарал да се преземе глобална акција за постојаните органски загадувачи, кои ги дефинирал како „хемиски супстанции кои опстојуваат во животната средина, био-акумулираат преку прехранбената мрежа и претставуваат ризик на предизвикување негативни ефекти по здравјето на луѓето и животната средина“.

По ова, Меѓувладиниот форум за хемиска безбедност (IFCS) и Меѓународната програма за хемиска безбедност (IPCS) подготвиле проценка на 12-те најлоши престапници.

INC се состанал пет пати во периодот помеѓу јуни 1998 и декември 2000 година за да ја елаборира конвенцијата, а делегатите ја усвоиле Стокхолмската конвенција за постојани органски загадувачи (ПОЗ) на Конференцијата на ополномоштените претставници свикана од 22 до 23 мај 2001 година во Стокхолм, Шведска. Преговорите за конвенцијата биле завршени на 23 мај 2001 година во Стокхолм. Конвенцијата стапила во сила на 17 мај 2004 година со ратификација од првичните 128 страни и 151 потписник. Ко-потписниците се согласиле да прогласат незаконски девет од валканите десетици хемикалии, да ја ограничат употребата на ДДТ на контрола на маларијата и да го ограничат ненамерното производство на диоксини и фурани.

Страните во конвенцијата се согласиле на процес со кој упорните токсични соединенија може да се прегледаат и додадат во конвенцијата, доколку исполнуваат одредени критериуми за упорност и прекугранична закана. Првиот сет на нови хемикалии што треба да се додадат на конвенцијата биле договорени на конференција во Женева на 8 мај 2009 година.

Според податоци од септември 2022 година, конвенцијата има 186 страни (185 држави и Европската Унија). Значајни држави кои не го ратификувале се САД, Израел и Малезија.

Стокхолмската конвенција била усвоена во законодавството на ЕУ во Регулативата (ЕЗ) бр. 850/2004. [2] Во 2019 година, последната била заменета со Регулативата (ЕУ) 2019/1021. [3]

Резиме на одредби

уреди

Клучните елементи на Конвенцијата го вклучуваат барањето развиените земји да обезбедат нови и дополнителни финансиски ресурси и мерки за елиминирање на производството и употребата на намерно произведени постојани органски загадувачи (ПОЗ), елиминирање на ненамерно произведените постојани органски загадувачи (ПОЗ) каде што е изводливо, и управување и отстранување на постојани органски загадувачи (ПОЗ) еколошки здрав начин. Мерките на претпазливост се применуваат во текот на Стокхолмската конвенција, со конкретни референци во преамбулата, целта и одредбата за идентификување на нови ПОЗ.

Комисија за ревизија на перзистентни органски загадувачи

уреди

При усвојувањето на конвенцијата, била донесена одредба за постапка за идентификување на дополнителни постојани органски загадувачи и критериумите што треба да се земат предвид при тоа. На првиот состанок на Конференцијата на страните (COP1), одржан во Пунта дел Есте, Уругвај, во периодот од 2 до 6 мај 2005 година, Комисија за ревизија на перзистентни органски загадувачи била основана за да ги разгледа дополнителните кандидати номинирани за листање според конвенцијата.

Комитетот бил составен од 31 експерти номинирани од земјите на петте регионални групи на Обединетите нации и ги разгледувале номинираните хемикалии во три фази. Комитетот најпрво утврдува дали супстанцијата ги исполнува критериумите за скрининг на постојани органски загадувачи според Анекс Д од конвенцијата, кои се однесуваат на нејзината упорност, биоакумулација, потенцијал за транспорт на животната средина на долг дострел (LRET) и токсичност. Доколку се смета дека супстанцијата ги исполнува овие барања, Комитетот потоа подготвува профил на ризик според Анекс Е за да оцени дали супстанцијата е веројатно, како резултат на нејзиниот LRET, кое може да доведе до значителни негативни ефекти врз здравјето на луѓето и/или врз животната средина и затоа гарантира глобална акција. Доколку Комисија за ревизија на перзистентни органски загадувачи утврди дека глобалната акција е оправдана, развива евалуација за управување со ризикот, според Анекс Ф, што ги одразува социо-економските размислувања поврзани со можните контролни мерки. Врз основа на ова, Комисијата за ревизија на перзистентни органски загадувачи одлучува да препорача Конференцијата на страните да ја наведе супстанцијата под еден или повеќе од анексите на конвенцијата. Комисија за ревизија на перзистентни органски загадувачи се состанува секоја година во Женева, Швајцарија, од своето основање.

Седмиот состанок на Комитетот за преглед на перзистентни органски загадувачи (POPRC-7) на Стокхолмската конвенција за постојани органски загадувачи (ПОЗ) се одржала во периодот од 10 до 14 октомври 2011 година во Женева. POPRC-8 се одржала во периодот од 15 до 19 октомври 2012 година во Женева, POPRC-9 до POPRC-15 се одржале во Рим, додека POPRC-16 требало да се одржи онлајн.

Хемикалии кои се новопредложени за вклучување во Анексите А, Б, В

уреди

Комитетот за преглед на перзистентни органски загадувачи-7 разгледал три предлози за наведување во Анексите А, Б и/или В на конвенцијата: хлорирани нафталин (CNs), хексахлоробутадиен (HCBD) и пентахлорофенол (PCP), неговите соли и естри. Предлогот е првата фаза од работата на Комитетот за преглед на перзистентни органски загадувачи во проценката на супстанцијата и бара од Комитетот за преглед на перзистентни органски загадувачи да процени дали предложената хемикалија ги задоволува критериумите од Анекс Г од конвенцијата. Критериумите за проследување на предложената хемикалија до фазата на подготовка на профилот на ризик се упорност, биоакумулација, потенцијал за транспорт на животната средина на долг дострел (LRET) и негативни ефекти.

Комитетот за преглед на перзистентни органски загадувачи-8 предложил хексабромоциклододекан за котација во Анекс А, со специфични исклучоци за производство и употреба во експандиран полистирен и екструдиран полистирен во згради. Овој предлог биол договорен на шестата конференција на страните на 28 април-10 мај 2013 година. [4] [5]

Комитетот за преглед на перзистентни органски загадувачи-9 предложил ди-, три-, тетра-, пента-, хекса-, хепта- и окта-хлорирани нафталини и хексахлоробутадиен за набројување во Анексите А и В. и декабромодифенил етер, перфлуорооктансулфонска киселина, нејзини соли и перфлуорооктан сулфонил хлорид. [6]

Комитетот за преглед на перзистентни органски загадувачи-15 предложил PFHxS за котација во Анекс А без конкретни исклучоци. [7]

Во моментов, метоксихлор, дехлоран плус, УВ-328, хлорпирифос, перфлуорокарбоксилни киселини со долг ланец и хлорирани парафини со среден ланец се предмет на ревизија. [8]

Контроверзи

уреди

Иако некои критичари тврдат дека договорот е одговорен за континуираниот број на смртни случаи од маларија, во реалноста договорот конкретно дозволува користење на ДДТ (дихлородифенилтрихлороетан) за јавно здравје за контрола на комарците ( векторот на маларија). [9] [10] [11] Исто така, постојат начини да се спречат големи количини на ДДТ консумирани со користење на други контроли за маларија, како што се екраните на прозорците. Сè додека постојат конкретни мерки, како што е употребата на ДДТ во затворени простории, тогаш ограничената количина на ДДТ може да се користи на регулиран начин. [12] Од перспектива на земјите во развој, недостатокот на податоци и информации за изворите, ослободувањата и нивоата на животната средина на ПОЗ ги попречува преговорите за одредени соединенија и укажува на силна потреба за истражување. [13] [14]

Друга контроверзност би биле одредени ПОЗ (кои се постојано активни, конкретно во Арктичката биота) кои биле споменати во Стокхолмската конвенција, но не биле дел од Dirty Dozen, како што е перфлуорооктан сулфонат (PFOS). [15] PFOS има многу општи намени, како што се репеленти за дамки, но има многу својства што може да го направат опасен поради фактот што PFOS може да биде многу отпорен на дефект на околината. PFOS може да биде токсичен во смисла на зголемена смрт на потомството, намалување на телесната тежина и нарушување на невролошките системи. Она што го прави ова соединение контроверзно е економското и политичкото влијание што може да го има кај различни земји и бизниси. [16]

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 United Nations Treaty Collection: CHAPTER XXVII – ENVIRONMENT – 15. Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants
  2. ↑ „REGULATION (EC) No 850/2004 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 29 April 2004 on persistent organic pollutants and amending Directive 79/117/EEC“. Europa (web portal). Посетено на 12 April 2018.
  3. ↑ „REGULATION (EU) 2019/1021 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 20 June 2019 on persistent organic pollutants (recast)“. Europa (web portal). 25 June 2019. Посетено на 27 September 2019.
  4. ↑ Convention, Stockholm. „HBCD Recommendation“. chm.pops.int. Посетено на 12 April 2018.
  5. ↑ Decision SC-6/13 – C.N.934.2013.TREATIES-XXVII.15 (Depositary Notification), 2013
  6. ↑ Convention, Stockholm. „Stockholm Convention > The Convention > POPs Review Committee > Meetings > POPRC 9 > Documents“. chm.pops.int. Посетено на 12 April 2018.
  7. ↑ „UN experts recommend elimination of additional hazardous chemicals to protect human health and the environment“. BRSMeas (англиски). Посетено на 2019-10-08.
  8. ↑ „Chemicals proposed for listing under the Convention“. pops.int. Посетено на 2021-12-21.
  9. ↑ Curtis, C. F. (2002), „Should the use of DDT be revived for malaria vector control?“, Biomedica, 22 (4): 455–61, doi:10.7705/biomedica.v22i4.1171, PMID 12596442.
  10. ↑ 10 Things You Need to Know about DDT Use under The Stockholm Convention (PDF), World Health Organization, 2005, Архивирано од изворникот (PDF) на 4 March 2016.
  11. ↑ Bouwman, H. (2003), „POPs in southern Africa“, Handbook of Environmental Chemistry. Vol. 3O: Persistent Organic Pollutants, стр. 297–320, Архивирано од изворникот на 10 October 2007.
  12. ↑ World Health Organization. Global Malaria Programme (2011). „The use of DDT in malaria vector control : WHO position statement“. Geneva: World Health Organization. Посетено на 11 November 2016.
  13. ↑ Bouwman, H. (2004), „South Africa and the Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants“, S. Afr. J. Sci., 100 (7/8): 323–28
  14. ↑ Porta M.; Zumeta E (2002). „Implementing the Stockholm treaty on POPs [Editorial]“. Occupational & Environmental Medicine. 59 (10): 651–652. doi:10.1136/oem.59.10.651. PMC 1740221. PMID 12356922.
  15. ↑ Godduhn, Anna; Duffy, Lawrence K. (August 2003). „Multi-generation health risks of persistent organic pollution in the far north: use of the precautionary approach in the Stockholm Convention“. Environmental Science and Policy. 6 (4): 341–353. doi:10.1016/S1462-9011(03)00061-3.
  16. ↑ Wang, Thanh; Wang, Yawei; Liao, Chunyang; Cai, Yaqi; Jiang, Guibin (15 July 2009). „Perspectives on the Inclusion of Perfluorooctane Sulfonate into the Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants 1“. Environmental Science & Technology. 43 (14): 5171–5175. Bibcode:2009EnST...43.5171W. doi:10.1021/es900464a. PMID 19708337.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Стокхолмска_конвенција_за_постојани_органски_загадувачи&oldid=4980934“