Стеван Книќанин
Стеван Петровиќ, КЦМТ, познат како Стеван Книќанин (Стеван Книќанин, Стеван од Книќ ; 15 февруари 1807 - 14 мај 1855) бил српски војвода (командант) на српските доброволни одреди во српска Војводина за време на револуцијата од 1848 година.
Животот
уредиСтеван Петровиќ е роден на 15 февруари 1807 година во Книќ кај Крагуевац (оттука и неговиот прекар), за време на Српската револуција, регионот во тоа време бил дел од санџакот Смедерево на Отоманската империја (денес Србија). За време на владеењето на кнезот Милош Обреновиќ, политичката кариера на Книќанин започнала како комесар на општина Јасеница во 1835 година, а во 1839 година како комесар на областа Смедерево, но на крајот се приклучил на опозицијата како конституционалист и поддржувач на противничкиот принц Александар Караѓорѓеви од династијата Караѓорѓевиќ. Бидејќи ги поддржувал уставобранителите, бил протеран од Кнежевството Србија во 1840–1841 година. Се вратил во 1842 година, откако Александар Караѓорѓевиќ стапил на престолот на 14 септември, откако бил избран за принц на Србија на Народното собрание во Врачар.
Револуција во 1848 година
уреди
За време на револуцијата во 1848 година, Унгарците бараа национални права и автономија во рамките на Австриската империја. Меѓутоа, тие не ги признавале националните права на другите националности кои живееле во Хабсбуршкото Кралство Унгарија во тоа време.
Како дел од револуциите од 1848 година, Србите под Австроунгарија го бараа она што го имаа во претходниот век; признавање на српскиот јазик како официјален јазик, еднаквост на православната црква како и со католиците и годишни собири на црковните собори.[1] Тие се сретнаа во Сремски Карловци и Нови Сад.[1] Неколку илјади Срби се состанаа на Мајскиот собор во Сремски Карловци на 1 мај 1848 година [1] Делегатите го избраа истакнатиот австриско-српски генерал Стеван Шупљикац за војвода, цивилен и воен командант (војвода).[1] За патријарх на Србите е избран Јосиф Рајачиќ.[1] Србите побараа национална единица составена од Банат, Бачка, Барања и дел од Срем, колективно познат како Војводина.[1] Ова беше целосно спротивно на визиите на унгарските власти.
Од мај 1848 година па наваму, Србите од Војводина директно побарале помош од Српското кнежевство, а на 10 мај, генералот Стратимировиќ, шеф на главниот комитет, апелирал до кнезот Александар за помош и го повикал Книќанин да посредува.[2] За воен командант бил избран Кничанин.[3] Тој немал претходно искуство во војна, ниту одел во воено училиште.
Во јуни и јули голем бран доброволци од Кнежевството влезе во Војводина. Книќанин пристигна на 25 јули. Меѓу другите пристигнаа: братот и внукот на Хајдук Вељко, членот на советот Милутин Петровиќ, мајорот Станојло Петровиќ, капетанот Сава Петровиќ и војводата прота Ненадовиќ.
Од август 1848 година, Книќанин бил командант на српските доброволни одреди во српска Војводина, во која единица се борел и Голуб Бабиќ. Големината на неговата војска надминала 8.000 [4] или 10.000 луѓе.[5] Неговото воено знаење било изразено во повеќе прилики, особено во битките кај Панчево и Вршац за време на револуцијата од 1848 година во тогашното Австриско Царство.
По неговото враќање во Србија во мај 1849 година, Книќанин ја добил титулата војвода од Александар Караѓорѓевиќ, а во тоа време таа му била доделена само на Тома Вучиќ Перишиќ.[6] Тој беше „ Витез на Марија Тереза “, највисокиот ред на австриската армија.[6]
Подоцнежните години и смртта
уредиКако последица на мозочен удар во 1854 година, тој починал на 14 мај 1855 година, во Белград.[7]
Наследство
уреди
Во 1850 година, Луис Кошут напишал: „Болд Кничанин направи чуда на храброст на Долниот Дунав“.[8]
По него е именувано селото Книќанин во српската покраина Војводина.
Наводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Jelavich, p. 316
- ↑ David MacKenzie, Ilija Garašanin, Balkan Bismarck, 1985, p. 97, ISBN 0-88033-073-2, ISBN 978-0-88033-073-2
- ↑ Charles Jelavich, South Slav nationalisms, p. 192, ISBN 0-8142-0500-3, ISBN 978-0-8142-0500-6
- ↑ Rice University, 1967, Austrian history yearbook , Volume 3, Issue 2, p. 62
- ↑ South Slav nationalisms, p. 82
- ↑ 6,0 6,1 Kosta N. Hristić: „Zapisi starog Beograđanina“, Nolit, Beograd 1989, str. 516–517, ISBN 86-19-01637-7
- ↑ „Pisma Mine Karadžić Vukomanović“, izd. Rad, Beograd, 1997. godine; pismo bratu Dimitriju od 9. jula 1854: „Ovo ti više stavljam na srce, jer je nedavno jednog od najznačajnijih ljudi naše otadžbine pogodila teška nesreća, čiji je uzrok, prema izjavi lekara, u velikoj neumerenosti u jelu: Knićanina je udarila kap. Doduše nije umro, ali, što je još žalosnije, oduzeta mu je leva strana od temena do pete. Preneli su ga u unutrašnjost zemlje, u banju, ali se više ne može misliti na ozdravljenje.“
- ↑ p. 297