Религија во Авганистан
Авганистан — исламска република, во која повеќето граѓани го следат исламот. Дури 90% од населението го следат сунитскиот ислам.[1] Според „Светска книга на факти“ на ЦИА сунитските муслимани сочинуваат помеѓу 84,7 - 89,7% од населението, а шиитските муслимани меѓу 10 - 15%. 0,3% следат други малцински религии.
Историја
уредиЗа религијата зороастризам се верува дека потекнува од денешен Авганистан меѓу 1800 и 800 година пр.н.е., бидејќи се смета дека нејзиниот основач Зороастер живеел и умрел во Балх, додека во тоа време регионот се нарекувал Аријана .[2][3] Антички источноирански јазици можеби се зборувале во регионот околу времето на подемот на зороастризмот. До средината на 6 век пр.н.е., Ахеменидите ги собориле Медијците и ги вметнале Арахозија, Арија и Бактрија во нејзините источни граници. Еден натпис на надгробната плоча на Дариј I ја споменува долината Кабул во списокот со 29-те земји што тој ги освоил.[4]
Пред доаѓањето на исламот Јужен Авганистан порано бил упориште на зороастризмот. Се верува дека Авеста пристигнала во Персија преку Арахозија. Така, регионот се смета и за „втора татковина за зороастризмот“.[5]
По освојувањето и окупацијата на Александар Велики во 4 век п.н.е., државата наследник на Селевцидите ја контролирала областа до 305 година п.н.е. кога голем дел од земјата припаднала на индиското Мауриско Царство како дел од договорот за сојуз. Мауријците го донеле будизмот од Индија и контролирале делови од јужен и источен Авганистан до околу 185 година п.н.е. кога биле соборени.
Во 7 век, омејадските арапските муслимани навлегле во областа сега позната како Авганистан по решителната победа над Сасанидското Царство во Битката кај Нахаванд (642 година). После овој колосален пораз, последниот цар на Сасанидското Царство, Издигерд III, побегнал кон исток длабоко во Средна Азија. Прогонувајќи го Издигерд III, Арапите избрале да влезат во областа од североисточен Иран [6] и потоа во Херат, каде што стационирале голем дел од својата војска пред да напредуваат кон остатокот од Авганистан. Арапите вложиле значителни напори за пропагирање на исламот меѓу месното население.
Голем број на жители на регионот на северен Авганистан го прифатиле исламот преку мисионерските напори на Омејадите, особено под владеењето на Хишам ибн Абд ел-Малик (калиф од 723 до 733 година) и Омар ибн Абдул Азиз (калиф од 717 до 720 година).[7] За време на владеењето на ел-Мутасим, исламот се практикувал кај повеќето жители на регионот и, конечно, под времето на Јакуб-и-Лаит Сафари, исламот бил веќе далеку преовладувачката религија во Кабул, заедно со другите поголеми градови во Авганистан. Подоцна, Саманидите го пропагирале исламот длабоко во срцето на Средна Азија, бидејќи првиот комплетен превод на Куранот на персиски јазик се случил во 9 век. Од 9 век, исламот доминира во религиозниот пејзаж на земјата. Исламските лидери влегле во политичката сфера во различни периоди на криза, но користеле секуларен авторитет долго време. Остатоците од династијата на Хинду Шахи во источните граници на Авганистан биле протерани од Махмуд од Газни во текот на 998 и 1030 година.[8]
До 1890-тите, регионот Нуристан во земјата бил познат како Кафиристан (земја на кафири или „неверници“) поради неговите жители: Нуристани, етнички карактеристичен народ кој практикувал анимизам, политеизам и шаманизам .[9]
Советската инвазија во 1979 година за поддршка на комунистичката влада предизвикало голема интервенција на религијата во авганистанскиот политички судир, а исламот ја обединил мултиетничката политичка опозиција. Откако режимот со марксистички стил поддржан од Советскиот Сојуз дошол на власт во Авганистан, Народната демократска партија на Авганистан (НДПА) го намалила влијанието на исламот. „Атеистичката“ и „неверна“ комунистичка НДПА затворала, измачувала и убивала многу членови на верскиот естаблишмент.[10] По разговорите за национално помирување во 1987 година, исламот повторно станал државна религија и земјата го отстранила зборот „Демократски“ од официјалното име. Од 1987-1992 година, официјалното име на земјата било Република Авганистан [11] но денес е Исламска Република . За Авганистанците, исламот претставува потенцијално обединувачки симболичен систем кој ја неутрализира поделбата што често се појавува од постоењето на длабока гордост во племенската лојалност и изобилството на чувство на лична и семејна чест што се наоѓа во мултиетничките општества како што е Авганистан. Џамиите служат не само како места за богослужба, туку и за мноштво функции, вклучувајќи засолниште за гости, места за средби и разговори, во фокусот на социјалните верски свечености и училишта. Скоро секој Авганистанец во исто време, во текот на својата младост, учел во џамиско училиште; за некои ова е единственото формално образование што го добиваат.
Малцински религиозни групи
уредиШиитски ислам
уредиШиитите сочинуваат помеѓу 7% [1] до 20% [12] од вкупното население во Авганистан. Иако меѓу нив има мало малцинство сунити, Хазарите се претежно шиити, со некои помали групи кои практикуваат Исмаилизам .[13] Кизилбашките Таџикистанци на Авганистан традиционално се шиити.[14]
Современи и неденоминациони муслимани
уредиЕден од најважните преродбеници и реаниматори на исламското модернистичко и не-деноминативно муслиманско движење во современиот период бил Џамал ад-Дин ел-Авганистан .[15]
Зороастризам
уредиСпоред Светската христијанска енциклопедија, 2000 Авганистанци биле идентификувани како зороастријци во 1970 година.
Дармични религии
уредиПостојат околу 1.000 авганистански Сики [16][17] и нешто повеќе од 1.000 хиндуисти [18] кои живеат во различни градови, но претежно во Кабул, Џалалабад и Газни.[19][20] Сенаторот Автар Синг бил единствениот Сик во парламентот на Авганистан.
Кога талибанците биле на власт, статуите на Буда биле уништени. Талибанските војници користеле ракети и пиштоли за да ги уништат.
Бахаизам
уредиБахаизмот бил воведен во Авганистан во 1919 година, а верниците живеат таму од 1880-тите. Заклучно со 2010 година, во Авганистан имало приближно 16.500 бахаисти.[21]
Христијанството
уредиНекои непотврдени извештаи наведуваат дека има 1.000 до 18.000 авганистански христијани кои тајно ја практикуваат својата вера во земјата.[22] Студија од 2015 година проценува околу 3.300 христијани од муслиманско потекло кои живеат во земјата.[23]
Јудаизам
уредиПостоела мала еврејска заедница во Авганистан, која ја напуштила земјата пред и по советската инвазија во 1979 година, а еден поединец, Заблон Симинтов, сè уште живее во земјата и се смета за последниот еврејски жител.[24] Се смета дека во Авганистан има меѓу 500-1000 тајни Евреи кои биле принудени да го прифатат исламот откако талибанците ја презеле контролата над земјата. Постојат авганистански еврејски заедници во Израел, САД, Канада и Велика Британија.
Поврзано
уредиНаводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 „Chapter 1: Religious Affiliation“. The World's Muslims: Unity and Diversity. Pew Research Center's Religion & Public Life Project. August 9, 2012. Посетено на 4 September 2013.
- ↑ Bryant, Edwin F. (2001) The Quest for the Origins of Vedic Culture: The Indo-Aryan Migration Debate Oxford University Press, ISBN 978-0-19-513777-4.
- ↑ Afghanistan: ancient Ariana (1950), Information Bureau, p3.
- ↑ „Chronological History of Afghanistan – the cradle of Gandharan civilisation“. Gandhara.com.au. 15 February 1989. Архивирано од изворникот на 9 September 2012. Посетено на 19 May 2012.
- ↑ The idea of Iran. An essay on its origin, Gnoli Gherardo, page 133
- ↑ Arabic As a Minority Language, by Jonathan Owens, pg. 181
- ↑ The Preaching of Islam: A History of the Propagation of the Muslim Faith, by Thomas Walker Arnold, pg. 183
- ↑ Ewans, Martin (2002). Afghanistan A New History. Psychology Press. стр. 15. ISBN 0-415-29826-1.
- ↑ NURISTAN. Columbia University. October 1, 2004. Архивирано од изворникот на 2010-02-01. Посетено на 2020-11-25.
- ↑ „COMMUNISM, REBELLION, AND SOVIET INTERVENTION“. United States: Library of Congress Country Studies. 1997. Посетено на 2010-12-09.
- ↑ Vogelsang, Willem (2001). The Afghans. Wiley. ISBN 978-0-631-19841-3. Посетено на 2009-03-22.
- ↑ „Country Profile: Afghanistan“ (PDF). Library of Congress Country Studies on Afghanistan. Library of Congress. August 2005. Архивирано од изворникот (PDF) на 2014-04-08. Посетено на 2010-09-03.
Religion: Virtually the entire population is Muslim. Between 80 and 85 percent of Muslims are Sunni and 15 to 19 percent, Shia.
- ↑ 1911 Encyclopædia Britannica - Hazara (Race)
- ↑ „Qizilbash“. United States: Library of Congress Country Studies. 1997. Посетено на 2010-09-03.
- ↑ „Sayyid Jamal ad-Din Muhammad b. Safdar al-Afghan (1838–1897)“. Saudi Aramco World. Center for Islam and Science. 2002. Архивирано од изворникот на 2019-10-28. Посетено на 5 September 2010.
- ↑ „Solidarity for Sikhs after Afghanistan massacre“. www.aljazeera.com. Посетено на 2020-03-27.
- ↑ „Country Policy and Information Note Afghanistan: Sikhs and Hindus/“ (PDF). Посетено на 2020-03-27.
- ↑ „Country Policy and Information Note Afghanistan: Sikhs and Hindus/“ (PDF). Посетено на 2020-03-27.
- ↑ Majumder, Sanjoy (September 15, 2003). „Sikhs struggle in Afghanistan“. BBC News. Архивирано од изворникот на 2009-02-22. Посетено на 2010-09-03.
- ↑ Melwani, Lavina (April 1994). „Hindus Abandon Afghanistan“. New York: hinduismtoday.com. Архивирано од изворникот на 2007-01-11. Посетено на 2010-09-03.
January Violence Is the Last Straw-After 10 Years of War, Virtually All 50,000 Hindus have Fled, Forsaking
- ↑ „QuickLists: Most Baha'i (sic) Nations (2010)“. Association of Religion Data Archives. 2010. Архивирано од изворникот на 2021-03-02. Посетено на 2020-10-17.
- ↑ USSD Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor (2009). „International Religious Freedom Report 2009“. Архивирано од изворникот на 2009-11-30. Посетено на 2010-03-06.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
- ↑ Johnstone, Patrick; Miller, Duane Alexander (2015). „Believers in Christ from a Muslim Background: A Global Census“. IJRR. 11 (10): 1–19. Посетено на 30 October 2015.
- ↑ Washingtonpost.com - Afghan Jew Becomes Country's One and Only - N.C. Aizenman