Википедија

Резерват Али Ботуш

Али Ботуш (бугарски: Али ботуш) — природен резерват во малиот планински масив Славјанка, сместен на границата меѓу Пиринска и Егејска Македонија. Резерватот го зафаќа северниот дел од планината што се наоѓа на територијата на Бугарија и го носи своето име од старото име Славјанка. Сместено е во општините Свети Врач и Хаџидимово. Прогласен е во 1951 година со цел да се заштитат најголемите шуми на ендемскиот босански бор (Pinus heldreichii) на Балканскиот Полуостров.[1][2] Нејзината територија била дополнително проширена неколку пати и се протега на површина од 1638 ха година или 16,38 км2.[3] Прогласен е за биосферен резерват на УНЕСКО во 1977 година.

Резерват Али Ботуш
МестоСвети Врач и Хаџидимово, Пиринска Македонија, Бугарија
Најблизок градНеврокоп
Координати41°22′37″N 23°37′14″E / 41.37694° СГШ; 23.62056° ИГД / 41.37694; 23.62056
Површина16.38 km2
Воспоставен(а)24 ноември 1951
Управно телоМинистерство за околина и води на Бугарија

Резерватот е создаден за да ги заштити најголемите шуми на босанскиот бор (Pinus heldreichii) на Балканот и е познат по својата богата флора - над 1500 видови пронајдени на нејзината ограничена територија.[2]

Географија уреди

Резерватот се наоѓа на северните падини на планинскиот масив Славјанка на надморска височина помеѓу 1140 и 2212 м. Одвојувано е од планинскиот венец Пирин, северно, со седлото Парил. Планината е формирана од метаморфен палеозојски варовник и мермер кои покриваат гранитно јадро.[1][4] Територијата на Али Ботуш има различни геоморфолошки форми и голем број гребени, како што се Брезата, Свети Константин, Митницата, Теплешкиот врв и Шаплен Баир.

Резерватот спаѓа во континенталната средоземна климатска зона и поради неговата голема надморска височина има и алпска клима.[4] Сепак, влијанието на Медитеранот е многу силно и го одредува режимот на врнежи, кој има максимум есен-зима и минимум лето. Средните температури во зима се многу повисоки од просечните температури на иста надморска височина во остатокот од земјата. Влијанието на фенскиот ветер е многу силно во зима.

Просечната годишна температура за пониските делови на резерватот е 14 °C и за највисоко - околу 6 °C. Просечното времетраење на периодот со температури над 10 °C за ниските делови на резерватот е 200−220 дена и за високите - 130 дена. Годишните врнежи се движат помеѓу 700 и 900 мм, и надминува 900 мм во највисоките зони. Поради карстниот релјеф на планината, површинските водни ресурси на резерватот се малку.[4] Потоците се одржуваат главно со подземни води; дождот обезбедува 25−30% од вкупниот волумен на проток, додека снегот формира уште 20−25%.

Покривните почви се состојат од циметни шумски почви во пониски и кафеави шумски почви на поголема надморска височина.[1] Преовладува типот на почва од хумус-карбонат, но има и планински ливадски почви во највисоките пресеци. Хумус-карбонатните почви се плитки до умерено длабоки. Тие обично се суви и топли.

Флора уреди

 
Поглед на резерватот
 
Локалитет Марина Полјана, единственото место со вода за пиење во повисоките делови на резерватот

Али Ботуш е дом на разновидна флора која остана недопрена и чиста поради релативната изолација на резерватот во пограничната зона. На нејзината мала територија има над 1500 видови васкуларни растенија[2] што го прави клучен центар за флористичко формирање на Балканскиот Полуостров. Постојат над 20 ендемски видови, од кои пет може да се забележат само во резерватот и 42 до 46 балкански ендемски таксони.[4][5] Растителните видови се и од биомот на средоземните зимзелени шуми и од биомот на умерените шуми.

Во листопадните шуми во најниските текови на резерватот доминираат европската бука (Fagus sylvatica) и европскиот хоп-габар (Ostrya carpinifolia), а поретко - сладок костен (Castanea sativa). Иглолисниот шумски појас е составен од скокови од бор (Pinus sylvestris), црн бор (Pinus nigra), смрека од Норвешка (Picea abies), европска сребрена ела (Abies alba), бугарска ела (Abies borisii-regis), молика (Pinus peuce) и босански бор (Pinus heldreichii).[2][5] Доминантни видови дрвја на долниот иглолистен појас помеѓу 1000 и 1450 м е црниот бор, додека шумата на поголема надморска височина до 1800–1900 м се формирани од босански бор и се најголеми од ваков вид на Балканот.[3] Резерватот, како и Националниот парк Пирин се единствените живеалишта на овој вид бор во Бугарија. Просечната возраст на босанските борови шуми е од 60 до 120 години, достигнувајќи над 200 и ретко 400 години. Висината на одделните дрвја може да надмине 30 м Буката и елата растат во засенчени живеалишта со богати почви, додека босанскиот бор зафаќа зони со помалку хранливи материи.

Вегетација на грмушки во резерватот, исто така, е разновидна и се состои од Европскиот Тис (Taxus baccata), бугарски млечка ловоров (Daphne kosaninii),[6] млечка ловоров (Daphne mezereum), Daphne oleoides и други.[5]

Тревната вегетација е многу разновидна поради поволните климатски и почвени услови, како и варовнички темел.[2] Бугарскиот дел од Славјанка е единственото живеалиште на ендемскиот Convolvulus suendermanii.[7] Важни заштитени видови вклучуваат папрат од црна девица (Adiantum capillus-veneris), Polygala nicaeensis, Rhamnus fallax, како и балканскиот ендемски вид Fritillaria drenovskii, ограничен на Славјанка, Пирин и северна Грција,[8] Pulsatilla rhodopaea, Saxifraga sir, - виолетова шушка (Viola delphinantha), ограничена на оваа област на Бугарија, како и на Грција,[9] итн.

Во 2012 година во Али Ботуш беше откриена една од најретките габи во светот, Зевс олимпиј, дотогаш познат само од планината Олимп во Грција.[10][11] Расте само во асоцијација со босански бор.

Фауна уреди

Фауната на резерватот е исто така разновидна. Најчестите поголеми цицачи вклучуваат кафеава мечка,[2] сив волк, срна, дива свиња, европски зајак, црвена лисица, европски јазовец и златна чакал.[5] Влекачите се разновидни и вклучуваат два вида желки, грчка желка и желка на Херман, како и бројни змии и гуштери, како што е ретката европска змија и ѕидниот гуштер на Ерхард. Тоа е единственото место во Бугарија каде што се наоѓа македонскиот грбест тритон.[12]

Од видовите безрбетници помеѓу 55 и 60% припаѓаат на средоземниот биом. Досега, повеќе од 1200 видови инсекти се опишани од резерватот.[5] Дневните пеперутки се од посебен интерес. Во 1992 година, биологот Здравко Колев идентификуваше пет нови видови пеперутки за Бугарија - источно црноврвна жолта пеперуга (Euchloe penia),[13] Polyommatus andronicus,[14] Polyommatus aroaniensis[15] и Agrodiaetus nephohiptamenos[16] од нив сите, освен источно црноврвна жолта пеперуга, се балкански ендемски видови.

Наводи уреди

 

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Geographic Dictionary of Bulgaria 1980
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 „Ali Botush Biosphere Reserve“. Official Site of UNESCO. Посетено на 8 December 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 „Register of the Protected Territories and Zones in Bulgaria“. Official Site of the Executive Environment Agency of Bulgaria. Посетено на 8 December 2017.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 „Ali Botush Reserve“. Bulgarian Geographic Portal. Посетено на 9 December 2017.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 „Ali Botush Reserve“. Official Site of the Regional Inspectorate on Environment and Water – Blagoevgrad. Посетено на 9 December 2017.
  6. ↑ „Daphne kosaninii“. Red Book of Bulgaria. Архивирано од изворникот на 27 May 2019. Посетено на 9 December 2017.
  7. ↑ „Convolvulus suendermanii“. Red Book of Bulgaria. Архивирано од изворникот на 27 May 2019. Посетено на 9 December 2017.
  8. ↑ „Fritillaria drenovskii“. IUCN Red List of Threatened Species. Посетено на 9 December 2017.
  9. ↑ „Viola delphinantha“. IUCN Red List of Threatened Species. Посетено на 9 December 2017.
  10. ↑ „Zeus olympius“. The Global Fungal Red List. Посетено на 7 December 2017.
  11. ↑ „One of the World's Rarest Fungi Found in Bulgaria“. Dir.bg. Посетено на 7 December 2017.
  12. ↑ Naumov, Borislav; Tzankov, Nikolay (2008). „First record of Triturus macedonicus (Karaman, 1922) (Amphibia: Salamandridae) in Bulgaria“ (PDF). Historia Naturalis Bulgarica. National Museum of Natural History. 19: 111–114. Архивирано од изворникот (PDF) на 2014-07-14. Посетено на 13 July 2015.
  13. ↑ „Euchloe penia“. Diurnal Butterflies of Bulgaria. Посетено на 9 December 2017.
  14. ↑ „Polyommatus andronicus“. Diurnal Butterflies of Bulgaria. Посетено на 9 December 2017.
  15. ↑ „Polyommatus aroaniensis“. Diurnal Butterflies of Bulgaria. Посетено на 9 December 2017.
  16. ↑ „Agrodiaetus nephohiptamenos“. Diurnal Butterflies of Bulgaria. Архивирано од изворникот на 2007-11-01. Посетено на 9 December 2017.

Користена литература уреди

  • Мичев (Michev), Николай (Nikolay); Михайлов (Mihaylov), Цветко (Tsvetko); Вапцаров (Vaptsarov), Иван (Ivan); Кираджиев (Kiradzhiev), Светлин (Svetlin) (1980). Географски речник на България [Geographic Dictionary of Bulgaria]. София (Sofia): Наука и култура (Nauka i kultura).

Надворешни врски уреди

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Резерват_Али_Ботуш&oldid=4877649“