Мисија на набљудувачи во Таџикистан на Обединетите нации
Мисија на набљудувачи во Таџикистан на Обединетите нации (UNMOT) била мировна мисија основана од Советот за безбедност на Обединетите нации во декември 1994 година[1] и се продолжувала во неколку наврати додека не истекол мандатот во мај 2000 година.[1] Неговата цел била да ги следи мировните договори за време и по граѓанската војна во Таџикистан. Набљудувачите за првпат биле распоредени во пресрет на примирјето, во 1994 година, помеѓу владејачката влада на Таџикистан, предводена од Емомали Рахмонов и Обединетата таџикистанска опозиција. Откако спогодбата спонзорирана од ООН ја завршила војната во 1997 година, ООН го прошириле првичниот мандат на мисијата за следење на мирот и демобилизацијата . Седиштето на мисијата било во Душанбе, Таџикистан.
Развој на вклученост на Обединетите нации
уредиТаџикистан бил во состојба на политички превирања со месеци откако Таџикистанската Советска социјалистичка република прогласила независност од Советскиот Сојуз во септември 1991 година. Обединетата таџикистанска опозиција, алијанса на демократски, либерални и исламски сили, биле во можност да ја преземат власта во средината на 1992 година за кратко време, по што владините сили на Емомали Шарипани Рамона успеале воено да ја повратат контролата. Според Обединетите нации, „до средината на 1993 година, во земја со помалку од 6 милиони жители, беа убиени околу 50,000 луѓе, претежно цивили, околу 600,000 беа раселени внатрешно, а дополнителни 60,000 ја преминаа границата со северен Авганистан". Иако повеќето организирани борбени дејствија завршиле до крајот на 1993 година, бунтовниците на UTO продолжиле да се борат против таџикистанските владини сили и нивните сојузници на Руската Федерација долж границата со Таџикистан и Авганистан. Првите мировни сили, Колективните мировни сили на Заедницата на независни држави во Таџикистан, биле организирани кон крајот на 1993 година, со придонес на силите на Казахстан, Киргистан, Руската Федерација, Таџикистан и Узбекистан.
Во 1992 и 1993 година имало голем број регионални обиди за мир, од кои ниту еден не била особено успешен. По директниот апел од претседателот на Узбекистан, Ислам Каримов, генералниот секретар на Обединетите нации Бутрос Бутрос-Гали испратил мисии во областа за откривање факти и набљудување на хуманитарната состојба. Последователно, Бутрос-Гали овластил Специјален пратеник за Таџикистан да барак итен прекин на огнот и преговори меѓу двете страни и соседните нации. Во септември 1994 година, по разговорите во Москва и Техеран, бил Техеранскиот договор (или Договорот за привремен прекин на огнот и престанок на други непријателски акти на границата со Таџикистан-Авганистан и во рамките на земјата за време на разговорите), со одредбата дека примирјето ќе било донесено веднаш штом ќе биле распоредени мировни набљудувачи на ООН. Стапил на сила на 20 октомври 1994 година, откако пристигнале првите 15 набљудувачи. Советот за безбедност на Обединетите нации тогаш започнал да размислува за распоредување на мировна мисија во областа за да се испитало и известило за кршењето на примирјето. Резолуцијата 968 (1994) од 16 декември 1994 година формално ја основала мисијата на набљудувачи на Обединетите нации во Таџикистан. Со соработка на руските гранични сили и Здружените колективни мировни сили на CIS, мисијата одржувала ниско ниво на персонал, со почетна моќност од 55, вклучително и 22 воени лица.[2]
Персонал
уредиПерсоналот на UNMOT се состоел од воени набљудувачи од меѓународен и локален цивилен персонал, како и двајца цивилни полицајци по јули 1998 година. Воените набљудувачи доаѓале од 15 странски земји, Австрија, Бангладеш, Бугарија, Чешка, Данска, Гана, Унгарија, Индонезија, Јордан, Непал, Нигерија, Полска, Швајцарија, Украина и Уругвај. Иако започнал со првично распоредување на само 40 воени набљудувачи (со исклучок на цивилниот персонал и полицијата), бројот бил зголемен на највисока сила од 81 по примирјето и достигнало најниска јачина од 17 во времето на повлекувањето на UNMOT.[2]
Смртни случаи
уредиМисијата претрпела 7 жртви, 3 воени и 4 цивили. Најзабележаниот инцидент бил на 20 јули 1998 година, кога четворица членови на UNMOT, мајор Ришард Цевчик од Полска; Мајор Адолфо Шарпеге од Уругвај ; Јутака Акино од Јапонија; и Јураџон Махрамов од Таџикистан, биле убиени во близина на градот Гарм, во централниот дел на Таџикистан. Истиот ден целиот систем на ООН, како и многу меѓународни невладини организации, ја прекинале работата и го повлекле персоналот од Таџикистан.[3]
Библиографија
уредиНаводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 {{{date}}}. посет. 15 јули 2008 г.
- ↑ 2,0 2,1 UNMOT official website <http://www.un.org/Depts/DPKO/Missions/unmot/Unmot.htm Архивирано на 28 јуни 2019 г.>
- ↑ "The Cold-Blooded Murder of Unarmed Peace-Keepers". UNMOT Newsletter. 22 July-3 August 1998. <„Архивиран примерок“. Архивирано од изворникот на June 17, 2006. Посетено на June 16, 2006.