Мајчина душичка
Мајчина душичка или мајчина душица[3] (науч. Thymus serpyllum) — вид цветно растение од родот матерка (Thymus) на семејството усноцветни (Lamiaceae). Природно е распространет во Европа и Северна Африка. Оваа ниска полегната полугрмушка расте до висина од 2 см и има ползечки стебленца долги до 10 см. Листовите се овални и зимзелени, долги 3–8 мм. Цветовите се долги 4–6 мм, распоредени во китки и имаат силен мирис. По боја може да бидат светловиолетови, розово-виолетови, магентни, а ретко и бели. Растението е издржливо и знае да расте на неповолни места. Наоѓа употреба во кулинарството и како билен чај.
| Мајчина душичка | |
|---|---|
| |
| Научна класификација [ у ] | |
| Царство: | Растенија |
| клад: | Скриеносеменици |
| клад: | Евдикоти |
| клад: | Астериди |
| Ред: | Усноцветовидни |
| Семејство: | Усноцветни |
| Род: | Матерка |
| Вид: | Мајчина душичка |
| Научен назив | |
| Thymus serpyllum L.[1] | |
| Синоними[2] | |
|
Список
| |
Опис
уредиОва е ползечко грмушесто растение со дрвенести стебленца и вретенест корен. Се раскоренува од јазлите на квадратестите млитави дршки. Листовите се во спротивни парови, речиси без дршки, елиптични и заоблени по облик со неназабени рабови. Лете никнуваат исправени цветни фиданки. Цветовите се обично розови или бледорозови, имаат цевчесто чашкино ливче и неправилно правоцевчесто влакнесто венче. Горното венечно ливче има засеци, а долното е поголемо од двете странични ливчиња и има три сплескани резниња кои образуваат устенце. Секој цвет има четири издадени прашници и две сраснати оплодни ливчиња. Плодот е сув четирикоморен шизокарп.[4]
Распространетост и живеалиште
уредиМајчината душичка е домородна во Европа и Азија. Вирее на тенки почви и се среќава на песокливи голети, карпести изданоци, ридови, брегови, крајпатни песта и крајречни песочини.
Со ова растение се хранат ларвите на пеперутките обичен и крупнодамчест синец. Привлечно е и за пчелите.[4][5]
Хемија
уредиМаслото на мајчината душичка содржи тимол, карвакрол, лимонен, парацимен, гама-терпинен и бета-карофилен.[6]
Одгледување
уредиРастението се одгледува лесно под услов да има доволно вода и сонце. Се наводнува обилно на секои 1-2 недели. Почвата треба да се одржува рамномерно влажна, но не презаситена за да се избегне гнилеж на коренот. Мајчината душичка најдобро успева на 6-8 часа непосредна или посредна сончева светлина дневно.[7]
Етнологија и митологија
уредиМајчината душичка се среќава во мотивите и обичаите на многу европски народи. Жртвите кои Старите Грци ги принесувале на боговите, биле спалувани со оваа билка. Старите Римјани верувале дека оваа ароматична билка може да ги брка змиите, скорпиите и други отровни животни. Во Тирол се верувало дека таа штити од секое зло, додека пак во Саксонија во неа ги капеле децата за да бидат успешни, како и заштитени од болести и зло.[8]
Капењето деца во вода со матерка се практикувало и кај словенските народи. Оваа билка кај словените има хтонски карактер и е врска со душите на починатите. Кај јужните Словени се поврзувала со култот на древното сесловенско божество Баба. Оваа билка има слично име на повеќето од словенските јазици: мала материнка, богородська трава (украински), материдушка (Mateřídouška - чешки), бабидушка (babyduška) кај Лужичките Срби, мајкина душица кај Србите.[9]
Галерија
уреди-
-
-
-
-
-
-
var. albus -
var. albus -
Thymus serpyllum coccineus -
Во ботаничка градина
Ботанички илустрации
уреди
Поврзано
уреди- Тимјан (Thymus vulgaris)
Наводи
уреди- ↑ Linnaeus. Sp. Pl. 590 1753.
- ↑ „The Plant List: A Working List of All Plant Species“.
- ↑ „мајчин“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ 4,0 4,1 „Breckland Thyme: Thymus serpyllum“. NatureGate. Посетено на 13 December 2013.
- ↑ Eva Penn-Smith, Caterpillar food plants (PDF)
- ↑ Debaggio, Thomas; Tucker, Arthur O. (2009). The Encyclopedia of Herbs. стр. 482. ISBN 9781604691344. Посетено на 10 May 2021.
- ↑ Staff, Culturalist Press (2022-08-01). „Creeping thyme lawn: How to replace a lawn with creeping thyme“. Technology, gaming, politics, food & more (англиски). Посетено на 2023-02-21.
- ↑ Софрић, Павле (1990). Главније биље у народном веровању и певању код нас Срба. Београд: БИГЗ.
- ↑ Чајкановић, Веселин (1994). Речник српских народних веровања о биљкама. Београд: СКЗ. стр. 147.
Надворешни врски
уреди| „Мајчина душичка“ на Ризницата ? |
Мајчина душичка на Викивидовите ?- „Мајчина душичка“ — Енциклопедија на живиот свет
- Мајчина душица – За што можете да го користите ова растение?[мртва врска] — портал „Мојата убава градина“ (македонски)
- Хранливи вредности на мајчината душичка и медицинска употреба — кулинарски портал „Мои рецепти“ (македонски)
- Мајчина душичка на Светскиот контролен список (англиски)
