Клитус (син на Бардилис)

Клитус (старогрчки: Κλεῖτος; владеел ок. 356 г – 335 п.н.е.) бил илирски владетел, син на кралот Бардилис и татко на Бардилис II.

Клитус
На престол	ок. 35 / 335 п.н.е
Претходник	Бардилис
Наследник	Бардилис II
Династија	Династија Бардилис
Татко	Бардилис

Клитус бил мозокот зад добро структурираната Илирска бунт од 335 пред нашата ера Тој склучил договор со државата Тауланти под Глаукијас и со државата Аутариата под Плевриас. Го зазел и го поставил градот Пелион и чекал да пристигнат трупите на Глаукијас. Меѓутоа, Александар прв пристигнал на местото на настанот и го блокирал Клитус во градските ѕидини. На Клитус му помогнал Глаукија, а Македонците биле принудени да се повлечат. Александар се вратил со повеќе опрема и залихи и вешто ја истерал војската на Глаукија од околните височини, спречувајќи го Клитус да се ангажира со Глаукија.

По тридневното примирје, Александар го нашол логорот Таулантии нечуван и ги поразил Илирите ноќта. Клитус успеал да побегне и најверојатно го задржал својот престол, веројатно како вазал под Македонското Кралство. Клитус бил владетел на јужните Илири, најверојатно со центар во Дасаретис.

Биографија

Илирите по подемот на Македонија. Илирското царство на Клитус било зависна територија на Македонија уште од моментот кога Филип II го задушил илирскиот бунт во 349 п.н.е., додека таулантското кралство под Глаукија останало независно.

Клитус бил потврден како син на Бардилис од Аријан (фл. ок. 86/89 – ок. по 146/160 н.е.) во Анабазата на Александар. Некои современи историчари го сметаат Клитус за внук на многу стариот Бардилис I, кој го поразил Пердика III во 359 г. и кој умрел набргу потоа на повеќе од деведесет години, и син на Бардилис II; други пак, го сметаат Клитус за син на Бардилис I, бидејќи ништо не потврдува таков генерациски јаз и ништо не дозволува да се дознае возраста на Клитус во 335 г. За разлика од Грабос II и Плевриј - Плеврат, ознаката „крал на Илирите“ никогаш не се појавила веднаш до Клит во Аријан. Во неговите воени операции, Клитус се чини дека го третирал Глаукија, кралот на Тауланти, како негов рамен. Диодор (фл. 1 век п.н.е.) го признал Глаукија за крал на Илирите по исчезнувањето на Клитус. Според тоа, Клитус можел да се смета за крал на Илирите не особено затоа што го наследил Бардилис, туку затоа што ги предводел Илирите во востанието во Пелион во 335 пред нашата ера.

Владеење

Сојузи за илирската буна

Клитус бил еден од тројцата илирски кралеви кои се обиделе да добијат изгубена територија и да ја осуетат македонската моќ во бунт. За време на балканските походи на Александар, од Илирија почнале да доаѓаат алармантни извештаи дека Илирите се побуниле и дека биле спремни да ја нападнат Македонија. Илирскиот бунт имал личен елемент во него; Клитус го предводел бунтот, а неговиот татко Бардилис бил цврсто поразен од Македонија во 358 пред нашата ера. Александар се нашол фрлен во една од најтешките кампањи во целата негова кариера. Дунавската експедиција на Александар му ја дал на Клитус, шансата што ја чекал. Клитус се здружил со Глаукија, кралот на државата Тауланти и на пат, ја убедил државата Аутариата да го нападне и Александар. Во меѓувреме, војската на Глаукија марширала кон Клитус, па Македонците морале да се соочат со оваа поголема, комбинирана сила.

Битката кај Пелион

Во 335 година пред нашата ера, сојузникот на Александар Лангар ветил дека ќе се справи со Аутаријатите додека Александар бил упатен кон Клитус. Лангарус ја нападнал територијата и ги победил. Александар така го осуетил планот на Клитус за блокада на македонската војска. Глаукија и неговата војска сè уште немале стигнале до Клитус, а Александар напорно работел за да стигне до Клитовската тврдина Пелион пред Глаукијас. Александар возел низ Пајонија и Линкестис, и конечно пристигнал во Пелион пред Глаукијас. Античкиот историчар Аријан рекол дека Клитус жртвувал три момчиња, три девојчиња и три црни овни на олтар непосредно пред битката кај Пелион со Александар. Напредните илирски чети, по кратки престрелки, се повлекле во ѕидините на Пелион. Пелион бил блокиран од Македонците, додека тие ја носеле својата опсадна опрема. Македонците немале време да го изгладнат Клитус, и со многу мала работна група, нивната шанса да ја заземат силно чуваната градска тврдина од невреме била минимална. Глаукија бил на пат да му помогне на Клитус, а Македонците биле отсечени и без залихи. Ова бил првиот и последен горчлив вкус на неуспех за Александар.

Партијата што барала храна под македонскиот генерал Филота едвај избегнала уништување благодарение на брзата акција на Александар и коњаницата. Рано следното утро, тој ја формирал целата своја војска во рамнината, очигледно несвесен за присуството на Клитус и новопристигнатиот Глаукија, и одржал изложба на вежба од блиску. Наежвам копјето замавнало десно и лево во совршена хармонија. Фалангата напредувала, се движела во колона и линија, и се движела низ разни сложени формации како да е на терен за парада, сето тоа без проговори збор. Илирските кралеви никогаш немале видено такво нешто. Од своите позиции во околните ридови, Илирите гледале надолу во овој чуден ритуал, едвај можејќи да им поверуваат на своите очи. Потоа малку по малку една илирска сила почнала да се приближува. Александар, гледајќи го нивното психолошко движење, го дал својот последен однапред договорен сигнал. Левото крило на коњаницата замавнало во форма на клин и се наполнило. Во истиот момент секој човек од фалангата го удирал своето копје на својот штит извикувајќи го воениот крик Македонија. Силите на Глаукија побегнале назад во дива конфузија од височините кон безбедноста на нивниот град каде што бил Клитус. Последните Илири од јазолот биле исфрлени, а Македонците почнале да напредуваат преку реката.

Илирите, сфаќајќи ја стапицата, се собрале и извршиле контранапад. Коњаницата и лесно вооружените трупи на Александар ги оддалечиле од копното доволно долго за неговите опсадни катапулти да се пренесат низ форот и да се постават на понатамошниот брег. Македонците се повлекле неколку милји и им дале три дена на Клитус и Глаукија да си ја вратат довербата. Илирскиот логор лежел ширум отворен поради недисциплина; Глаукија не ископал ровови и не изградил палисади, дури и не се трудел да испраќа стражари. Александар се вратил со специјално избрана подвижна сила и ги испратил своите стрелци и Агријанците да ја завршат работата во текот на ноќта. Повеќето од Илирите сè уште спиеле, а Македонеците ги заклале додека тие спиеле. Во очај, Клитус го запалил Пелион, за да не падне во македонските раце.

Последици

Немало време да се фати Клитус или да се преговара за договор со Илирите бидејќи Теба и Беотија одеднаш се побуниле. Клитус побегнал со Глаукија во државата Тауланти, каде му било понудено засолниште. Клитус и Глаукија продолжиле да владеат, веројатно како вазални кралеви под Македонија. Клитус не ги прегрупирал своите сили, па Илирите останале во пријателски односи со Македонија до крајот на владеењето на Александар. Тие дури испратиле контингент војници за инвазијата на Александар на Персија. Супериорната вештина на Александар како генерал била доволна пречка за да се осигура дека Илирските држави ќе останат пасивни. Годината на смртта на Клитус не е позната, но неговиот престол го наследил неговиот син Бардилис II околу 300–295 пред наша ера, иако, веројатно тој не владеел толку долго.