Доротеја Бранденбуршка
Доротеја од Бранденбург (1430/1431 – 10 ноември 1495) била принцеза Хоенцолерн која станала скандинавска кралица со брак под Калмарската унија. Таа била кралица на Данска, Норвешка и Шведска од нејзиниот брак со кралот Кристофер III во 1445 година до смртта на Кристофер во 1448 година. Како сопруга на кралот Кристијан I, Доротеја била кралица на Данска од нивниот брак во 1449 година и кралица на Норвешка од 1450 година до смртта на Кристијан во 1481 година. Таа била и шведска кралица за време на владеењето на Кристијан во тоа кралство од 1457 до 1464 година. Служела како привремен регент за време на меѓувладеењето во 1448 година, и како регент во отсуство на нејзиниот втор брачен другар за време на неговото владеење.[1][2][3] Била мајка на двајца идни кралеви на Данска: Јован (р. 1481–1513) и Фридрих I (р. 1523–1533).[4][5]
Ран живот
уредиДоротеја е родена во 1430 или 1431 година од Јован, Маркграв од Бранденбург-Кулбах и Барбара од Саксо-Витенберг (1405-1465). Имала две сестри: Барбара (1423–1481), која станала маркиза од Мантова, и Елизабета (14??-1451), која станала војвотката од Померанија. Од околу осумгодишна возраст, таа живеела во Бајројт, каде што нејзиниот татко бил владетел. Во 1443 година, Кристофер од Баварија, новоизбраниот крал на Данска, Шведска и Норвешка, го наследил Оберфалц близок до Бајројт и бил предложен брак меѓу Кристофер и Доротеја за да се обезбеди поддршката на нејзиниот татко за моќта на Кристофер над неговиот германски домен.[1] Свршувачката била прогласена пред примената на папската диспензација за афинитет во февруари 1445 година, која била одобрена на 10 март.
Брак со Кристофер од Баварија
уредиНа 12 септември 1445 година, свадбената церемонија била спроведена помеѓу Кристофер и Доротеја во Копенхаген, по што следело крунисувањето на Доротеја за кралица. Кралот го финансирал со посебен данок во сите три кралства, а приликата е опишана како една од најразработените во нордиската средновековна историја.[1] Свеченостите траеле осум дена и присуствувале принцовите од Брауншвајг, Хесен и Баварија и пратениците на Ханзата и Тевтонскиот ред, како и благородништвото на Данска, Шведска и Норвешка. Доротеја влегле во градот придружувана од благородници од сите три кралства облечени во злато, јавајќи на бели коњи, и била крунисана за кралица на Данска, Шведска и Норвешка од епископите од сите три кралства со златната круна од опатијата Вадстена .[1] На 15 септември, ѝ биле доделени овластувања во сите три кралства: Роскилде, Рингстед, Харалдсборг и Скиолденсес во Данска; Јамтланд во Норвешка, и Еребру, Нарке и Вермланд во Шведска.[1] Доколку одлучела да живее надвор од Скандинавија како вдовица, наместо тоа, ќе и се дадело богатство од 45.000 Рајнски гулдени, една третина од секое Кралство.[1]
Кралицата Доротеја заминала за Шведска со кралот во јануари 1446 година, каде што ја посетиле опатија Вадстена и нејзиниот довер Еребро. За време на оваа посета, таа се сретнала со нејзиниот иден антагонист Карл, Лорд Висок Констабл од Шведска. Според хрониката Кларскроникан, нивната средба била добра за време на која нејзе и нејзините дами добиле многу подароци. Двојката се вратила во Данска во септември. Бракот помеѓу Доротеја и Кристофер бил политички поволен: нејзиниот татко управувал со германскиот домен на Кристофер и бил лојален поддржувач и советник.[1] Сепак, тоа не резултирало со никакво потомство, а според Ерикус Олаи, бракот всушност не бил сексуално активен.[1]
Во јануари 1448 година, кралот Кристофер умрел без деца, што резултирало со криза за наследување што веднаш ја скршила Калмарската унија на трите кралства. Кралицата Доротеја, која била единствениот член од кралското семејство во Данска, била прогласена за привремен регент на Данска додека не се избере нов монарх.[1] Меѓутоа, во Шведска, Господарот Висок Констабл бил избран за крал Карл VIII, кој наскоро бил избран и за крал на Норвешка. Во септември, Кристијан од Олденбург бил избран за монарх како Кристијан I од Данска и кралицата му ја предала власта по неговиот избор.
Брак со Кристијан I од Данска
уредиКралицата Доротеја добила предлог од кралот Казимир IV од Полска и Алберт VI, надвојводата од Австрија, но таа избрала да остане во Данска и да се омажи за новоизбраниот крал, Кристијан I од Данска.[1] Свадбената церемонија била спроведена на 26 октомври 1449 година, по што следело крунисувањето на Кристијан и неа за крал и кралица на Данска. Таа се откажала од нејзините постојни земјишта во Данска и Норвешка, кои биле заменети со Калундборг и Самсо во Данска и Ромерике во Норвешка, но одбила да се откаже од нејзините шведски доверливи земјишта.[6] Изборот на Карл за крал во Шведска и Норвешка ѝ ги одзел нејзините територии во овие кралства, а нејзината како и амбицијата на Кристијан била Кристијан да биде крунисан и во Шведска и Норвешка, и со тоа повторно да ја обединел разбиената Калмарска унија.[1]
Кристијан бил крунисан и во Норвешка во 1450 година. Задачата да се врати Шведска била потешка, а Доротеја ја поддржувала неколкугодишна кампања за регрутирање следбеници меѓу шведските свештеници и благородништвото, на што таа изјавила дека нивниот избран крал Карл VIII, како нејзин поранешен лорд констабл и поданик, треба да се смета како узурпатор и предавник кој го прекршил својот завет со лишување од неа, неговата поранешна кралица, од нејзините доверливи земјишта во Шведска.[1] Во 1455 година, таа исто така апелирала до папата.[1] Во февруари 1457 година нејзината кампања била крунисана со успех кога бунтот на надбискупот Јонс Бенгтсон Оксенстиерна го соборил Карл VIII, кој побегнал во Германија, а во јули 1457 година, Кристијан бил избран за крал на Шведска, со што повторно се обединила унијата на трите нордиски кралства.[1] Доротеја официјално влегла во Стокхолм во декември, а нејзините шведски доверливи земји ѝ биле вратени: во мај 1458 година, дополнително, шведскиот совет ја одобрил желбата на неа и на Кристијан нивните синови да бидат обезбедени за наследување на шведскиот престол веќе бил обезбеден во Данска и Норвешка.[1] Кралот и кралицата се вратиле во Данска во јули.
Во 1460 година, Кристијан го купил Војводството Шлезвиг и Холштајн, што го ставило во долгови, го принудило да ги зголеми даноците и ја уништило неговата поддршка во Шведска, која повторно го избрала Карл VIII за крал во 1464 година [1] Загубата на Шведска, наводно, била удар за кралицата Доротеја, која започнала доживотна кампања нејзиниот сопруг (а подоцна и нејзиниот син) повторно да биде избран за крал на Шведска, да ја обнови Калмарската унија на трите кралства и да ги врати нејзините шведски доверливи земји.[1] Губењето на нејзината лична доверлива земја ѝ овозможила лично да ја следи шведската кауза на двор, а таа го тужела Карл VIII пред папата во Рим за лишување од нејзините земјишта со доверители.[1] Кога Карл VIII бил наследен како регент на Шведска од Стен Стур постариот, таа го продолжила својот случај против него.[1] Во 1475 година, таа отпатувала во Италија и ги посетила нејзината сестра Барбара во Мантова и папата Сикст IV во Рим, и формално се пријавила за екскомуницирање на Стен Стур.[1] Со употреба на екскомуникација, шведскиот регент не би можел да владее и шведското кралство би било економски и политички уништено, што би резултирало со пад на шведскиот регент и изборот на данскиот крал за крал на Шведска, што било политика што таа ја задржала и работела на неа во последните дваесет години.[1] По нејзината посета на Рим во мај 1475 година, Сикст IV последователно му издал право на кралот Кристијан со кој дозволил да се основа универзитет во Данска. Како резултат на тоа, Универзитетот во Копенхаген бил отворен во 1479 година.
Во Данска, на кралицата Доротеја ѝ бил доделен Слотсловен, кој и давал право да командува со сите замоци во Данска, а таа служела како регент секогаш кога кралот бил отсутен.[6] Нејзиното лично богатство и дало влијание. Кога кралот Кристијан ги купил Холштајн и Шлезвиг во 1460 година и не можел да плати, таа му ја позајмила потребната сума за да ги купи овие домени и да ги вклучи во Данска.[6] До 1470 година, таа де факто ја презела контролата над Холштајн и Шлезвиг: кога Кристијан не можел да го врати заемот што му го дала за да ги купи домените, таа самата го презела владеењето на Холштајн (1479) и Шлезвиг (1480 година) и владеела со нив како свои феуди.[6] По смртта на нејзиниот татко во 1464 година, таа се борела со нејзиниот вујко Фредерик II, електор на Бранденбург, за наследството.
Кралицата Доротеја е опишана како ефикасна и амбициозна, горделива и штедлива.[1]
Кралица вдовица
уредиКристијан I умрел на 21 мај 1481 година и бил наследен од нејзиниот син Џон, кралот на Данска. Како кралица, таа претпочитала да престојува во замокот Калундборг. Таа остана политички активна за време на владеењето на нејзиниот син до нејзината смрт. Таа му го доделила Војводството Шлезвиг-Холштајн на нејзиниот помлад син Фредерик, но тоа предизвикало конфликт со нејзиниот постар син и завршило со поделба на Војводството меѓу нејзините синови.[6]
Доротеја продолжила со својата амбиција да ја обедини Калмарската унија на Нордиските кралства, сега со тоа што нејзиниот син го избрале за крал на Шведска наместо нејзиниот сопруг, со помош на соборување на шведскиот регент преку екскомуникација официјално поради кражба на нејзините шведски доверливи земји.[1] Во јануари 1482 година, таа го кажала овој план за нејзиниот син, кралот, а во 1488 година, таа го направила второто патување кај нејзината сестра Барбара во Мантова, на пат се сретнала со светиот римски цар Фридрих III во Инсбрук и го посетила папата Инокентиј VIII во Рим, каде што таа повторно го притиснала прашањето за екскомуникација на шведскиот регент и го ставила шведското кралство под Интердикт.[1] Тоа било со голема тешкотија што шведскиот пратеник во Рим, Хеминг Гад, успеал да го спречи тоа.[1] Кралицата го продолжила овој процес до нејзината смрт: работата не била решена дури три години по нејзината смрт, кога нејзиниот син, претходната година избран за крал на Шведска, изјавил дека не сака да продолжи со работата понатаму. Иако таа починала две години пред нејзиниот син да биде избран за крал на Шведска, се смета дека нејзината работа придонела за овој исход.[1]
Доротеја починала на 25 ноември 1495 година и е погребана до нејзиниот втор брачен другар во катедралата Роскилде.
Наследници
уреди| Име | Раѓање | Смртта | Белешки |
|---|---|---|---|
| Олаф | 1450 година | 1451 година | |
| Канута | 1451 година | 1455 година | |
| Џон | 2 февруари 1455 година | 20 февруари 1513 година | Кралот на Данска, Норвешка и Шведска. Имаше проблем. |
| Маргарет | 23 јуни 1456 година | 14 јули 1486 година | Се омажи за кралот Џејмс III од Шкотска во 1469 година. Имаше проблем. |
| Фредерик И | 7 октомври 1471 година | 10 април 1533 година | Кралот на Данска и Норвешка. Имаше проблем. |
Наводи
уреди- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 1,22 1,23 1,24 1,25 Dorotea, urn:sbl:17601, Svenskt biografiskt lexikon (art av Gottfrid Carlsson.), hämtad 2016-09-07.
- ↑ Terje Bratberg (2014-09-28). „Christoffer Av Bayern“. Norsk biografisk leksikon. Посетено на June 1, 2018.
- ↑ Esben Albrectsen (2016-05-03). „Christian 1“. Norsk biografisk leksikon. Посетено на June 1, 2018.
- ↑ Eldbjørg Haug (2014-09-28). „Hans“. Norsk biografisk leksikon. Посетено на June 1, 2018.
- ↑ Øystein Rian (2014-09-28). „Frederik 1“. Norsk biografisk leksikon. Посетено на June 1, 2018.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Dansk kvindebiografisk leksikon
Дополнително читање
уреди- Dorothea of Brandenburg at Svenskt kvinnobiografiskt lexikon
Надворешни врски
уреди- Dansk kvindebiografisk leksikon (дански)
- Доротеја Бранденбуршка на Find a Grave (англиски)