Вија Марис

Вија Марис — едното современо име за античкиот трговски пат, датиран од раното бронзено време, што го поврзувал Египет со северните држави во регионите на Сирија, Анадолија и Месопотамија — покрај средоземниот брег на денешен Египет, Палестина, Израел, Иран, Ирак, Турција и Сирија. На латински јазик, Via Maris значи „пат на морето/морски пат“, превод на грчки ὁδὸν θαλάσσης (одон талосес), пронајден во Исаија 9:1 од „Септуагинта“. Тоа е историски пат што делумно се протегал по израелскиот брег на Средоземјето. Тој бил најважната рута од Египет до Сирија (Плодната полумесечина) што ја следел крајбрежната рамнина пред да премине во Израелската рамнината и долината на Јордан.

Вија Марис (виолетово), Кралскиот автопат (црвено) и други антички трговски патишта на Левантот, ок. 1300 г.п.н.е.

Израелската Долина со Вија Марис во преден план

Име и полемика

Според Ансон Рејни (1981), „Вија Марис“ не е историско име на кој било пат. Фразата потекнува од латинскиот превод на Исаија 9:1 (во хебрејската Библија, 8:23) - „по патот на морето“. Пророкот најверојатно наведувал на патот од Дан до морето во Тир, минувајќи низ Авел-бет-мааха што ја означувало северната граница на Израел во времето на асирското освојување.

Патот во минатото бил познат како „Пат на Филистинците“ затоа што претставувал упат на премин низ филистинската рамнина (која денес се состои од израелската јужна крајбрежна рамнина и Појасот Газа). Академските истражувачи претпочитаат други имиња, на пример „Меѓународен трупест пат“ или „Меѓународен крајбрежен автопат“.

Патот се споменува и во традиционалниот опис каде што е наведен како „Големиот трупест пат“. Оваа рута од Египет до Дамаск е назначена од Бери Џ. Бејцел во „Новиот мудичен атлас на Библијата“ (2009), стр. 85, од Џон Д. Карид и Дејвид П. Барет во Библискиот атлас на ЕСВ (2010), стр. 41 и од Рејни и Нотли во Прирачникот за нов век на Карта и Атлас на Библијата (2007), стр. 76 Карл Г. Расмусен во Зондерван атлас на Библијата (2010), стр. 32, исто така ја забележува традиционалната погрешна именка и ја означува рутата Египет-Дамаск како „Меѓународната рута Север-Југ“.

Расмусен, во основа во договор со Лангфур и Рејни, предложува дека Вија Марис бил патот што го поврзувал Тир со Дамаск. Спротивно на тоа, Бејцел ја означува Вија Марис како пат од Птолемаис (Ако/Акра) до Кедеш (Кедеш-нафтали) во Галилеја - исто така водејќи од запад кон исток, но малку подалеку на југ и не достигнувајќи до островот.

Значење

Заедно со Кралскиот автопат, Вија Марис бил еден од најголемите трговски патишта што ги поврзувал Египет и Левантот со Анадолија и Месопотамија. Преку Вија Марис поминувале други трговски патишта, за да може некој да патува од Африка до Европа или од Азија до Африка. Започнувал во ал-Кантара и одел источно кон Пелусиум, следејќи го северниот брег на Синај преку ел-Ариш и Рафах. Оттаму го следел брегот на Канаан преку Газа, Ашкелон, Ашдод, Афек избегнувајќи ја реката Јаркон и Дор пред повторно да сврти на исток преку Мегидо и Израелската долина сè додека не стигнел до Тиверија на Галилејското Море. Повторно свртувајќи кон север покрај езерскиот брег, Вија Марис поминувал низ Мигдал, Капернаум и Хазор. Од Хазор го преминувал северниот дел на реката Јордан на она што подоцна станало познато како Јаков Брод (денес Мостот „Ќерките на Јаков“), а потоа нагло се искачувал над Голанската Висорамнина и одел североисточно кон Дамаск. Тука патниците можеле да продолжат по Кралскиот автопат до реката Еуфрат или да продолжат кон север кон Анадолија.

Поврзано

• Вија Регија - алтернативна, поисточна античка рута помеѓу Египет и Месопотамија
• Салахадинов Пат - главниот автопат на Појасот Газа, преминувајќи ја територијата од север кон југ
• Патријаршки Пат - библиска рута север-југ низ планините на Канаан
• Голем Трупест Пат - еден од најстарите и најдолгите азиски патишта што ги поврзува Јужна Азија и Средна Азија.