Виенски новогодишен концерт
Виенски новогодишен концерт (германски: Neujahrskonzert der Wiener Philharmoniker) — концерт на класична музика изведена од страна на Виенската филхармонија, кој се одржува секоја година во утринските часови на 1 јануари во салата на Музичкото здружение во Виена, Австрија. Се емитува во живо во целиот свет, а публиката е проценета на повеќе од 50 милиони во 73 земји во 2012 и 93 земји во 2017 година.[1][2]
| Виенски новогодишен концерт Neujahrskonzert der Wiener Philharmoniker | |
|---|---|
.JPG) Зградата на Музичкото здружение | |
| Статус | активно |
| Род | музички настан |
| Датум(и) | 1 јануари |
| Честота | годишно |
| Одржувалиште | Музичко здружение |
| Место | Виена |
| Земја | Австрија |
| Одржување | 1939, 1941– |
| Започнат | 1939 |
| Приредувач | Музичко здружение |
Музика и изведба
уредиМузиката што се изведува на Новогодишниот концерт секогаш вклучува дела од семејството Штраус — Јохан Штраус I, Јохан Штраус II, Јозеф Штраус и Едуард Штраус — со повремени дополнителни музички дела од други главно австриски композитори, вклучувајќи ги Јозеф Хелмесбергер Јуниор, Јозеф Ланер, Моцарт, Ото Николај (основачот на Виенската филхармонија), Емил фон Резничек, Франц Шуберт, Франц фон Супе, и Карл Микаел Цирер. Во 2009 година, музиката на Јозеф Хајдн била изведувана за првпат, заради одбележување на 200-годишнината од неговата смрт. Традиционално се изведуваат околу десетина композиции, со интервал на половина од концертот. Композициите вклучуваат валци, полки, мазурки, и маршеви.
Отворањето е секогаш со брза полка, а втора комозиција е На синиот Дунав од Јохан Штраус синот, по што следува аплауз и честитки за новата година од музичарите до публиката. Последен е „Радетскиот марш“ на Јохан Штраус таткото, додека публиката удира со дланките во ритамот во кој се диригира. Времетраењето на целиот концерт е околу два и пол часа.
Концертот се одржува во „Златната сала“ (Goldener Saal) од зградата на Музикфераин од 1939 година. Емитувањето на телевизија е придружено со балетски изведби во текот на вториот дел од програмата.
Во 2017 година, оркестарот за првпат се појави во нова облека дизајнирана од Вивијен Вествуд и Андреас Кронтхалер.[3]
Историја
уредиПостоела традиција за новогодишен концерт во Виена уште од 1838 година, но не со музика од семејството Штраус. Од 1928 до 1933 година, имало пет новогодишни концерти во зградата на Музикфераин, диригирани од Јохан Штраус III. Овие концерти ги пренесувала станицата за радио-дифузија „ОРФ“ (ORF).[4] Во 1939 година, Клеменс Краус, со поддршка од Балдур фон Ширах, осмислил концерт за новогодишните празници посветен на Зимската воена помош ('Kriegswinterhilfswerk'), за да се зајакне моралот на борбените линии.[5] По Втората светска војна, концертот продолжил да се изведува, а почетоците и идејата за концертот на нацистите биле заборавени сè до скоро.[6]
За првпат концертот е одржан во 1939 година, под диригентската палка на Клеменс Краус, и само тогаш е одржан на 31 декември, а не на 1 јануари. Наречен бил специјален или посебен концерт, а се изведувале дела само на Јохан Штраус синот. Програмата била следнава:
- "Утрински весници", Op. 279, валцер
- "Полка за Ана", Op. 117, посветена на Марија Ана Савојска
- Чардаш од операта Витез Пазман
- "Царски валцер", Op. 437
- "Лесна крв", брза полка, Op. 319
- "Египетски марш", Op. 335
- "Сказни од виенските шуми", валцер, Op. 325
- "Пицикато-полка"
- "Перпетуум мобиле", музичка шега, Op. 257
- Увертира на оперетата Љиљакот
Диригенти
уредиБосковски диригирал со новогодишниот концерт од 1955 до 1979 година. Во 1980 година, Лорин Мазел бил првиот диригент на концертот кој не бил Австриец. Практиката да се менуваат диригентите била воведена во 1987 година, а првиот познат диригент со кој се започнала оваа практика бил Херберт фон Карајан, кој тогаш имал 78 години.
- Клеменс Краус, 1939, 1941–1945, 1948–1954
- Јозеф Крипс, 1946–1947
- Вили Босковски, 1955–1979
- Лорин Мазел, 1980–1986, 1994, 1996, 1999, 2005
- Херберт фон Карајан, 1987
- Клаудио Абадо, 1988, 1991
- Карлос Клајбер, 1989, 1992
- Зубин Мета, 1990, 1995, 1998, 2007, 2015[7]
- Рикардо Мути, 1993, 1997, 2000, 2004, 2018,[8] 2021[9]
- Николаус Арнонкур, 2001, 2003
- Сеиџи Озава, 2002
- Марис Јансонс, 2006, 2012, 2016[10]
- Жорж Претр, 2008, 2010
- Даниел Баренбојм, 2009, 2014,[11] 2022[12]
- Франц Велзер Мест, 2011,[13] 2013[14], 2023[15]
- Густаво Дудамел, 2017[16]
- Кристијан Тилеман: 2019[17], 2024[18]
- Андрис Нелсонс, 2020[19][20]
Посетеност
уредиКонцертот е популарен во Европа, а од неодамна и во целиот свет. За карти, потребно е посетителите да се регистрираат цела година однапред. Некои од седиштата се резервирани за австриски семејства со генерации. Концертот се емитува на телевизија преку австрискиот национален сервис „ОРФ“ од 1989 година. Исто така концертот се пренесува и на бројни радио станици низ Европа, САД и низ светот. Концертот на 1 јануари 2021 година се одржа без посетители.[21]
Наводи
уреди- ↑ „Walzerenergie für den Globus“. Der Standard (германски). 28 December 2011. Посетено на 2 January 2012.
- ↑ „Neujahrskonzert 2015: Jahr der Jubiläen“. Die Presse (германски). 29 December 2014. Посетено на 1 January 2015.
- ↑ „A New Year, and New Duds, for the Vienna Philharmonic“. The New York Times. 29 December 2016. Посетено на 1 January 2017.
- ↑ Germany, www.FaberMoldenhauer.de, Dresden (15 February 2016). „Ernst Theis“. ernsttheis.com. Архивирано од изворникот на 2016-07-01. Посетено на 1 January 2017.
- ↑ „31. Dezember 1939 – Erstes Neujahrskonzert der Wiener Philharmoniker“. WDR. 31 December 2014. Посетено на 25 June 2016.
- ↑ Harald Walser (29 December 2015). „Das Neujahrskonzert und so manch unhaltbare Legende“. Die Presse. Посетено на 25 June 2016.
- ↑ "Zubin Mehta dirigiert Neujahrskonzert 2015", Der Standard, 31 December 2013 (германски)
- ↑ Riccardo Muti dirigiert das Neujahrskonzert 2018 (германски)
- ↑ „Vienna Philharmonic Orchestra“. www.wienerphilharmoniker.at. Посетено на 2020-01-01.
- ↑ "Mariss Jansons dirigiert Neujahrskonzert 2016", ORF, 1 January 2015
- ↑ "Barenboim dirigiert Neujahrskonzert 2014", Der Standard (германски)
- ↑ „Barenboim wird 2022 zum dritten Mal Neujahrskonzert leiten“. Austrian Broadcasting Corporation (германски). 2021-01-01. Посетено на 2021-01-01.
- ↑ „New Year's Concert 2011 with Franz Welser-Möst“. Vienna Philharmonic. Архивирано од изворникот на 2010-11-21. Посетено на 5 November 2010.
- ↑ „Franz Welser-Möst dirigiert Neujahrskonzert 2013“. Der Standard (германски). 31 December 2011.
- ↑ „Franz Welser-Möst leitet Neujahrskonzert 2023“ (германски). ORF. 2022-1-1. Посетено на 2022-1-3. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |date=(help) - ↑ „Dudamel leitet Neujahrskonzert 2017“ [Dudamel Conducts New Year's Concert 2017]. Austrian Broadcasting Corporation (германски). Посетено на 19 August 2016.
- ↑ Stefan Ender (2018-01-01). „Christian Thielemann dirigiert 2019 erstmals das Neujahrskonzert“. Der Standard. Посетено на 2018-01-02.
- ↑ Vienna Philharmonic Orchestra (1 јануари 2023). "New Year's Concert 2024 to be conducted by Maestro Christian Thielemann ". Соопштение за печат.
- ↑ Clarke, Kevin (31 December 2019). „De-Nazifying The "Radetzky March" At The 2020 Vienna New Year's Concert“. Operetta Research Center. Посетено на 2 January 2020.
- ↑ O'Brien, Megan (31 December 2019). „How to watch Andris Nelsons conduct the Vienna Philharmonic Orchestra's iconic New Year's concert“. The Boston Globe. Посетено на 2 January 2020.
- ↑ „newyearsconcert2021“. www.wienerphilharmoniker.at. Архивирано од изворникот на 2020-12-31. Посетено на 2021-01-01.
Надворешни врски
уреди- Историја на новогодишниот концерт, Виенска филхармонија
- Информации (на германски јазик) Архивирано на 11 јуни 2011 г., ОРФ
- Musikverein