Клеменс Краус
Клеменс Хајнрих Краус (31 март 1893 г – 16 мај 1954) бил австриски диригент и оперски импресарио, особено поврзан со музиката на Рихард Штраус, Јохан Штраус и Рихард Вагнер.
Краус е роден во Виена во семејството на Клементин Краус, тогаш 15-годишна танчерка во виенскиот царски оперски балет, подоцна водечка глумица и пејачка на оперета, внука на истакнатата оперска сопранистка од деветнаесеттиот век Габриел Краус. Неговиот татко, Шевалие Хектор Балтаци (1851-1916),[1] потекнувал од семејство на богати фанариотски банкари кои живееле во Виена. Постарата сестра на Балтаци, Хелен, била мажена за баронот Албин Вецера и била мајка на бароницата Мери Вецера, која според тоа била прва роднина на Клеменс Краус.
Краус пеел во Хофкапеле (Царски хор). Дипломирал на Виенскиот конзерваториум во 1912 година, откако таму студирал композиција кај Херман Грејденер и теорија кај Ричард Хојбергер. Потоа бил назначен за мајстор на хорот во театарот Брун, Моравија, (1912-1913), каде што го направил своето деби како диригент во 1913 година. Романската сопранистка Виорика Урсулеак, станала негова втора сопруга.
Кариера
уредиКраус ги обиколил регионалните центри, диригирајќи во Рига (1913-1914), Нирнберг (1915) и Шчеќин (1916-1921) во Померанија, Германија. Последното назначување му дало можност да отпатува во Берлин за да го слушне Артур Никиш како ја води Берлинската филхармонија. Потоа се вратил во Австрија како директор на оперските и симфониските концерти во Грац. Во 1922 година се приклучил на диригентскиот кадар на Виенската државна опера и учител на класата за диригирање во Виенската Сингакадемија. Тој ги диригирал концертите во Виена Тонкунстлер од 1923 до 1927 година, а бил интендент на операта во Франкфурт и директор на концертите во Музејот таму од 1924 до 1929 година.
Диригирал во САД во 1929 година, со оркестарот на Филаделфија и Њујоршката филхармонија. Исто така во 1929 година бил назначен за директор на Виенската државна опера. Нејзиниот оркестар, чии членови формирале независен концертен ентитет познат како Виенска филхармонија, го назначил за свој музички директор во 1930 година. Бил редовен диригент на фестивалот во Салцбург од 1926 до 1934 година, каде што во 1930 година ја диригирал авангардната атонална опера на Албан Берг Возек.
Краус се откажал од своите позиции во Виена во 1933-1934 година за да ја води Државната опера во Берлин во 1935 година, откако Ерих Клајбер поднел оставка во знак на протест против политиките на националсоцијалистичката влада. Во 1933 година, тој ги презел подготовките за премиерите на операта Арабела на Ричард Штраус по заминувањето на диригентот Фриц Буш.[2] Позицијата на Краус за националсоцијализмот била нејасна, иако тој уживаше во блиски односи со владиниот функционер Алфред Фрауенфелд и се тврдело дека тој барал членство во партијата во 1933 година.[3] Сепак, во текот на 1930-ти години, тој и неговата сопруга биле вклучени во помагањето на Евреите да избегаат од Германија. Откако се спријателил со британскиот романописец Ајда Кук и нејзината сестра Мери, обајцата обожаватели на операта, тој ја покрил нивната шверцувачка операција (започнала откако Виорика побарала од готвачите да помогнат на пријател Евреин). Претставите на операта во Минхен биле организирани околу времето и градовите што им биле потребни на готвачите за да остварат контакт со избеганите.[4]
Во 1937 година, тој бил назначен за интендент на Националниот театар Минхен по оставката на Ханс Кнапертсбуш. Тој станал близок пријател со Ричард Штраус, па дури и го напишал либретото за неговата опера „Капричо“, која премиерно била изведена во Минхен во 1942 година. Во раните 1940-ти години, тој предавал на Универзитетот Моцартеум во Салцбург, каде меѓу неговите ученици бил и композиторот Роман Тои.
Откако оперската куќа во Минхен била уништена од бомбардирањето на сојузниците, Краус се вратил да раководи со Виенската филхармонија во 1944-1945 година додека таа не престанала со активности непосредно пред крајот на Втората светска војна. По војната, сојузничките службеници ја истражувале неговата кариера и му забраниле да се појавува во јавноста до 1947 година,[5] кога се покажало дека тој им помогнал на Евреите да избегаат од Третиот рајх. Краус потоа продолжил да диригира многу од концертите на Виенската филхармонија, вклучително и нејзините познати годишни концерти за Нова година со валцери на Јохан и Јозеф Штраус, увертири и полки.
Диригирал опера во Ковент Гарден во Лондон, почнувајќи од 1951 година и на фестивалот во Бајројт во 1953 година (вклучувајќи го и импресивниот циклус на Вагнер Ринг кој сега е достапен на ЦД, со Астрид Варнеј како Брунхилде). Тој, исто така, го снимил високо ценетиот „Парсифал“ во Бајројт, со Марта Модл во улогата на Кундри, во 1953 година.
Починал во 1954 година (истата година како Вилхелм Фуртвенглер) додека бил на турнеја со Виенската филхармонија во Мексико Сити, и е погребан покрај неговата сопруга, пејачката Виорика Урсулеак, која починала во 1985 година, во Ервалд, Австрија.
.jpg)
Наводи
уреди- ↑ Notes to a reissue of Krauss' Decca recordings of the orchestral music of Richard Strauss, Testament SBT1184
- ↑ All Music Guide Biography
- ↑ Michael H. Kater, The Twisted Muse: Musicians and Their Music in the Third Reich, 1999, p. 52
- ↑ BBC News: The opera-loving sisters who 'stumbled' into heroism (28/1/2017)
- ↑ Crichton, Ronald (2001). „Krauss, Clemens“. Grove Music Online (англиски). doi:10.1093/gmo/9781561592630.article.15493. ISBN 978-1-56159-263-0. Посетено на 2021-02-27.
Библиографија
уреди- Масчат, Ерик (1971). „Клеменс Краус“, превод. Питер Хачисон, снимен звук, бр. 42-43, 740-746
- Џозеф Грегор, Клеменс Краус: Сене Музикалише Сендунг (Минхен, 1953)
- GK Kende и Signe Scanzoni, Der Prinzipal: Clemens Krauss-Fakten, Vergleiche, Rückschlüsse (Берлин, 1988)ISBN 3-7952-0549-2
Надворешни врски
уреди- Клеменс Краус — AllMusic (англиски)
- Дискографија на Клеменс Краус