Франсоа Купрен

Франсоа Купрен
*François Couperin*
Франсоа Купрен; François Couperin
Животописни податоци
Родено име	Франсоа Купрен
Познат(а) и како	Купрен Великиот
Роден(а)	10 ноември 1668; Знаме на Кралството Франција Париз, Франција
Починал(а)	11 септември 1733 ; Знаме на Кралството Франција Париз, Франција
Жанрови	Барок
Занимања	Композитор; оргулар; чембалист

Франсоа Купрен (фр. François Couperin) (10 ноември 1668 – 11 септември 1733^[1]) — француски барокен композитор, оргулар и чембалист. Познат и како „Купрен Великиот“ (Couperin le Grand) како би се разликувал од другите истакнати членови на неговото музички надарено семејство Купрен.

Живот

Франсоа Купрен е роден во 1668 во Париз. Учел кај татко му, Шарл Купрен, кој починал кога Франсоа имал 10 години, па потоа учел и кај Жак Томлен. Во 1685 станал оргулар во црквата Св. Жерве, Париз, место кое го наследил од татко му, па го предал на братучед му, Никола Купрен. Во подоцнежните години други членови од семејството исто така го наследуваат ова место. Во 1693 Купрен го наследува неговиот учител Томлен како оргулар во Кралската капела со титула „Оргулар на Кралот“. Ова бил Кралот-Сонце, Луј XIV.

Во 1717 Купрен станал дворски оргулар и композитор, со титула ordinaire de la musique de la chambre du Roi. Со неговите колеги, Купрен приредувал неделни концерти, обично во недела. Многу од овие концерти биле во форма на свити за виолина, виола да гамба, обоа, фагот и чембало, на кое тој бил виртуоз.

Купрен го признавал својот долг кон композиторот Арканџело Корели. Тој ја вовел Корелиевата трио соната форма во Франција. Великата трио соната на Купрен била со поднаслов Le Parnasse, ou l'Apothéose de Corelli („Парнас, или Корелиевата апотеоза“). Во неа Купрен ги комбинира италијанскиот и францускиот музички стил во збир дела наречени Les Goûts réunis („Здружени стилови“).

Неговата најпозната книга, L'Art de toucher le clavecin (Уметноста на свирењето чембало, обј. 1716), во кој има предлози за апликатури, допир, орнаментација и другиелементи на клавијатурната техника. Оваа книга извршила влијание врз Ј.С. Бах. Бах го презел овој апликатурен систем за чембало, заклучно со употребата на палецот.

Купреновите четири тома на музика за чембало содржат повеќе од 230 поединечни дела, кои можат да се свират на соло чембало или пак камерно. Овие композиции им станале драги и сакани на композиторите како Ј.С. Бах, Рихард Штраус, како и Морис Равел кој го овековечил нивниот композитор во своето дело Споменица за Купрен.

Многу од Купреновите дела имаат евокативни и сликовити наслови и изразуваат атмосфера преку изборот на клуч, авантуристички хармонии и дисонанци. Некои сметаат дека тие сличат на минијатрурни тонски поеми. Овие особености го привлекувале Рихард Штраус, кој има оркестрирано некои од нив.

Пијано-музиката на Јоханес Брамс била повлијаена од клавијатурната музика на Купрен. Брамс јавно ја изведувал Купреновата музика и учествувал цво првата потполна едиција на Купреновите Pièces de clavecin („Дела за чембало“) од Фридрих Крисандер во 1880-тите.

Како штѕо раномузичкиот експерт Жорди Саваљ забележал, Купрен бил „музичар-поет пар екселанс“. Тој сметал дека „способноста на Музиката (со големо М) да се изрази себеси во проза и поезија“. Верувал дека доколку навлеземе во поезијата на музиката, ќе откриеме дека таа е „поубава од самата убавина“^[2].

Купрен Починал во Париз во 1733.