Црква „Св. Бессребреници“ - Ниси (Берско)
Свети Бессребреници (грчки: Αγίων Αναργύρων) — црква во селото Ниси, Берско, Егејска Македонија. Влегува во состав на Берско-негушко-камбаниската епархија на Цариградската патријаршија.[1] Во XIX век нејзиниот манастир бил центаар на едно од двете архијерејски намесништва на Камбаниската епископија и како таков играл важна улога во административните, црковните и општествените проблеми во епархијата.[2][3]
| Свети Бессребреници | |
|---|---|
| Αγίων Αναργύρων | |
 | |
| 40°38′14″N 22°23′5″E / 40.63722° СГШ; 22.38472° ИГД | |
| Место | Ниси, Берско |
| Земја | Егејска Македонија, Грција |
| Вероисповед | Цариградска патријаршија |
| Архитектура | |
| Културнонаследна категорија | споменик на културата |
| Архит. тип | трикорабна базилика |
| Завршена | 1813 |
| Управа | |
| Архијерејско намесништво | Кавасилско |
| Епархија | Берско-негушко-камбаниска |
Архитектура уреди
Храмот е трикорабна базилика, изградена во 1813 г. и претставува забележителен пример за духовната архитектура во Берско. Во 1969[4] и 1986 г. прогласен е за заштитен споменик на културата.[5]
Историја уреди
Првите податоци за постоењето на манастирот се од архива на камбанискиот епископ Теофил Папафилис (1745 - 1795). Важен извор за историјата на храмаот, Камбаниската епископија и воопшто на Урумлакот е ктиторскиот натпис над горниот праг на јужната врата.[6] На него се вели дека манастирот е подигнат на 1 август 1813 г. за време на камбанискиот епископ Неофит (1806 - 1828) и игуменот Макариј, што укажува на присуството на монашката обител. „Подигањето“ (ανέγερση) на манастирската црква треба да се разбере како обнова или одржување на делови од постоечката црква, а не како изградба од нула. Можеби авторот на натписот од 1840-тите го прераскажал стариот уништен ктиторски натпис. На 1 април 1840 г. се обележани нови обновителни дејности во припратата на храмот за време на епископот Григориј Катрис (1828 - 1853). Епитроп на манастирот бил архимандритот Захариј, а игуменот не се споменува, што значи дека тој немал обител. На крајот на натписот се кажува дека обновата е направена со помошта на христијаните од тој крај, што може да означуа трета обнова по оние во 1813 и 1840 г., и при која е изработен натписот.[7] Очигледно манастирот е востановен во 1840 г. откако настрадал во Негушкото востание (1822), кога можеби се распаднала и обителта.[8]
Натписот е со висок уметнички и калиграфски квалитет, и е дело на високообучен уметник.[9] Во храмот има икони на Кулакиската школа,[10] но според калиграфските особености натписот поверојатно е дело на Ѓорѓи Мануил и син му Мануил Георгиу од Селица,[11] веројатно поканети специјално за да го изработат него.[12]
Во архивот на Солунската митрополија се чуваат османлиски нотарски актови на манастирот од 1845 г.[13]
Веројатно при обновата на нартексот се изработени и исклучително впечатливите дрвени резбани тавани во црквата, меѓу малкуте преостанати од тоа време.[2]
Поврзано уреди
Наводи уреди
- ↑ Βουδούρης, Αθανάσιος Γ (2011). „Πληροφορίες για δὐο μοναστήρια στο Βέρμιο και τον κάμπο της Ημαθίας κατά την Οθωμανική περίοδο (18ος - 19ος αι.)“. Μελετήματα Ημαθίας. 3: 211.
- ↑ 2,0 2,1 Βουδούρης, Αθανάσιος Γ (2011). „Πληροφορίες για δὐο μοναστήρια στο Βέρμιο και τον κάμπο της Ημαθίας κατά την Οθωμανική περίοδο (18ος - 19ος αι.)“. Μελετήματα Ημαθίας. 3: 215.
- ↑ „11η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων“ (PDF). Αρχαιολογικόν Δελτίον. Αθήνα: Υπουργείο Πολιτισμού. Τόμος 49 (1994), Χρονικά Β'2: 560–561. 1999. ISSN 0570-622Χ. Архивирано од изворникот (PDF) на 2018-05-10.
- ↑ „ΥΑ 27702/25-1-1969 - ΦΕΚ 84/Β/5-2-1969“. Διαρκής κατάλογος κηρυγμένων αρχαιολογικών τόπων και μνημείων. Архивирано од изворникот на 2016-03-05. Посетено на 1 јули 2018.
- ↑ „ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ36/25767/656/11-7-1986 - ΦΕΚ 659/Β/2-10-1986“. Διαρκής κατάλογος κηρυγμένων αρχαιολογικών τόπων και μνημείων. Архивирано од изворникот на 2014-10-21. Посетено на 14 октомври 2014.
- ↑ Βουδούρης, Αθανάσιος Γ (2011). „Πληροφορίες για δὐο μοναστήρια στο Βέρμιο και τον κάμπο της Ημαθίας κατά την Οθωμανική περίοδο (18ος - 19ος αι.)“. Μελετήματα Ημαθίας. 3: 212.
- ↑ Βουδούρης, Αθανάσιος Γ (2011). „Πληροφορίες για δὐο μοναστήρια στο Βέρμιο και τον κάμπο της Ημαθίας κατά την Οθωμανική περίοδο (18ος - 19ος αι.)“. Μελετήματα Ημαθίας. 3: 213, 218.
- ↑ Βουδούρης, Αθανάσιος Γ (2011). „Πληροφορίες για δὐο μοναστήρια στο Βέρμιο και τον κάμπο της Ημαθίας κατά την Οθωμανική περίοδο (18ος - 19ος αι.)“. Μελετήματα Ημαθίας. 3: 214.
- ↑ Βουδούρης, Αθανάσιος Γ (2011). „Πληροφορίες για δὐο μοναστήρια στο Βέρμιο και τον κάμπο της Ημαθίας κατά την Οθωμανική περίοδο (18ος - 19ος αι.)“. Μελετήματα Ημαθίας. 3: 220.
- ↑ Βουδούρης, Αθανάσιος Γ (2011). „Πληροφορίες για δὐο μοναστήρια στο Βέρμιο και τον κάμπο της Ημαθίας κατά την Οθωμανική περίοδο (18ος - 19ος αι.)“. Μελετήματα Ημαθίας. 3: 222–223.
- ↑ Βουδούρης, Αθανάσιος Γ (2011). „Πληροφορίες για δὐο μοναστήρια στο Βέρμιο και τον κάμπο της Ημαθίας κατά την Οθωμανική περίοδο (18ος - 19ος αι.)“. Μελετήματα Ημαθίας. 3: 226.
- ↑ Βουδούρης, Αθανάσιος Γ (2011). „Πληροφορίες για δὐο μοναστήρια στο Βέρμιο και τον κάμπο της Ημαθίας κατά την Οθωμανική περίοδο (18ος - 19ος αι.)“. Μελετήματα Ημαθίας. 3: 230.
- ↑ Βουδούρης, Αθανάσιος Γ (2010). „Η επισκοπή Καμπανίας κατά την περίοδο της προσωρινής υπαγωγής της στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης (1876-1883)“. Μελετήματα Ημαθίας. 1: 439.