Славко Ќурувија
Славко Ќурувија (9 август 1949 година – 11 април 1999 година) бил српски новинар и уредник на весник. Неговото убиство на 11 април 1999 година во Белград, СР Југославија предизвикало меѓународно негодување и широка осуда. Во јануари 2014 две лица биле уапсени и две други именувани од страна на српската полиција како осомничени во убиството на Ќурувија, вклучително Радомир Марковиќ, поранешен шеф на Службите за државна безбедност (СДБ) од 1998 до 2001 година.[1]
| Славко Ќурувија | |
|---|---|
 | |
| Роден(а) | 9 август 1949 Загреб, НР Хрватска, ФНР Југославија |
| Починал(а) | 11 април 1999 (возр. 49) Белград, Србија, ФР Југославија |
| Образование | Белградски Универзитет, Факултет за политички студии |
| Занимање | Новинар, уредник,издавач |
| Партнер | Бранка Прпа |
Живот и кариера
уредиСлавко бил син на Раде Ќурувија, српски офицер на Југословенската народна армија (ЈНА) кој се борел во Втората светска војна, во Лика на страна на партизаните. Славко се родил и пораснал во Загреб. Татко му работел за ЈНА во Службите за контраразузнавање (КОС) и за Службите на државна безбедност (УДБА). Семејството се преселило во Белград во 1958 година.[2] Неговите родители се развеле во 1965 година.
По дипломирањето на Факултетот за политички науки, на Универзитетот во Белград, Ќурувија нашол вработување како деловен секретар и ПР асистент на „Машиноградња“ во Белград. Наскоро почнал да работи за загрепското неделното списание „Данас“, како и за Центарот за социјални истражувања. Помеѓу 1984 и 1986 година, работел како аналитичар во Сојузниот секретаријат за внатрешни работи и во Службата за државна безбедност.[3]
Кариера во новинарството
уредиВо 1986 година, Ќурувија се приклучил на персоналот на Борба: првично како коментатор, потоа бил унапреден на позицијата домашен политички уредник и на крајот да станал главен и одговорен уредник. Во 1987 година тој бил еден од ретките новинари на кои им било дозволено да стои веднаш до Слободан Милошевиќ за време на неговата посета на Косово Поле на 24 април.[4] Тој останал во дневниот весник до 1994 година, додека редовно пишувал колумни и за Вјесник, НИН, Вечерњи лист, Побједа, ТВ Белград и други медиуми.
Во 1994 година, откако режимот неофицијално го преземал Борба, Ќурувија, заедно со многу други новинари одлучил да го напушти дневниот весник. Додека некои од нив брзо го основале Наша борба, Ќурувија тргнал по друг пат договарајќи се заедно со Момчило Ѓорговиќ да го основаат неделникот Недељни телеграф.
Во 1996 година, двајцата го основале Дневни телеграф, прв дневен весник во приватна сопственост во Србија, по повеќе од 50 години. Ќурувија бил директор и главен и одговорен уредник, а на крајот, по поделбата со Ѓорговиќ, негов единствен сопственик. Во 1998 година, Ќурувија дополнително започнал да го издава магазинот Европљанин каде што се собрале некои значајни имиња на српското новинарство, вклучително Александар Тијаниќ и Љиљана Смајловиќ.
Односите со Мира Марковиќ
уредиДвата весника во сопственост на Ќурувија имале корист од неговиот пристап до Мирјана Марковиќ, сопругата на српскиот претседател Слободан Милошевиќ. Не се јавно достапни поспецифични детали кои укажуваат на степенот на нивната поврзаност. Повеќето информации доаѓаат од втора или трета рака. Радиотелевизија Србија, во 2006 снимила ТВ документарен филм со наслов: Кога режимот стрела (српски: Кад režim strelja). Александар Тијаниќ нивниот однос го нарекува "неагресивен пакт помеѓу Мира и Славко овозможувајќи му пристап до многу релевантни информации кои на крајот во голема мера ја зголемиле читателската публика на Дневни телеграф", додека сопругата на Ќурувија, Бранка Прпа придава помало значење на ова пријателство, велејќи дека и други новинари ги воделе истите разговори со Мира Марковиќ и дека со тек на времето сите биле подеднакво изманипулирани.[5]
Односот на Мира и Ќурувија се влошил на крајот на летото и почетокот на есента, 1998 година. Југословенската армија и српската полиција биле во различни фази на судирите со етничките албански герилци, на Косово, висела заканата од НАТО бомбардирањето а двата весника на Ќурувија опширно пишувале на сите овие прашања, по што Дневни телеграф добил забрана на 14 октомври 1998 година. Бесен на овие нови случувања, Ќурувија побарал да се види со Мира Марковиќ а состанокот бил договорен во канцелариите на нејзината партија (Југословенска Левица). Средбата брзо се претворила во кавга.
Според книгата на Предраг Поповиќ со наслов: Тие не простуваат (српски: Они не праштају)[6], напишана од авторот по последователни разговори со Ќурувија, тој на Мира Милошевиќ и се обратил со зборовите дека доколку продолжат со истата политика "сите ќе бидат обесени на канделабрите на Теразије". Мира наводно го обвинила за неблагодарност а коментарот на Славко, објавен во книгата бил следниов:
"Очигледно таа мислеше дека ми направила голема корист овозможувајќи ми да живеам нормален живот и да објавувам весници сите овие години".
Убиството на Ќурувија
уредиНа 11 април 1999 година (денот на православниот Велигден за таа година), Ќурувија бил застрелан од страна на двајца маскирани мажи пред неговата куќа во Белград.[7] Двајца службеници на ДБ, пред Специјалниот суд во Белград, на судењето на наводните убијци на Славко Ќурувија, изјавиле дека овој новинар, неколку дена пред неговото убиство во април 1999 година, пред зградата во која што живеел во Белград, бил постојано следен.[8]
Српската владата почнала ревизија на 24 јануари 2013 на неколку сомнителни случаи кои се однесуваат на наводни убиства на новинари, вклучително Ќурувија, Милан Пантиќ, и Дада Вујасиновиќ.[9]
На 14 јануари 2014 година, српската полицијата уапсила двајца осомничени во убиството, Милан Радоњиќ и Ратко Ромиќ, порано вработени во Вториот оддел на Служната за Државна Безбедност (СДБ).[10]
Судењето за убиството на Ќурувија
уредиСудењето за убиството на Ќурувија, започнало во 2015 година, пред Специјалниот суд во Белград, 16 години по убиството на овој новинар. Тој, наводно, бил убиен бидејќи му бил противник на тогашниот југословенски претседател, Слободан Милошевиќ.
Според обвинението, во случајот Ќурувија, „непознато лице“ го наредило убиството, Радомир Марковиќ, поранешен началник на ДБ го поддржал злосторството, додека тројца припадници на ДБ, Ратко Ромиќ, Милан Радоњиќ и Мирослав Курак, учествувале во организацијата и извршувањето на убиството.[8]
Обвинителството тврдело дека Курак бил директен извршител, а Ромиќ негов соучесник.
Тројцата обвинети изјавиле дека не се виновни[11], додека обвинетиот Курак бил во бегство и нему му се судело во отсуство.
Марковиќ моментно отслужува казна од 40 години затвор за убиство на поранешниот српски претседател Иван Стамболиќ и за други кривични дела, а Ромиќ и Радоњиќ минатата година биле ослободени од обвинението за обид за убиство на Вук Драшковиќ, водач на опозициска партија. Клучен сведок на обвинителството бил Милорад Улемек Легија.[12] Поранешниот српски таен агент Ратко Љубојевиќ пред Судот во јануари 2016 изјавил дека имало наредба на 5 октомври 2000 година, денот кога Слободан Милошевиќ паднал од власт сите извештаи во врска со Славко Ќурувија да бидат уништени.[13]
Поврзано
уредиНаводи
уреди- ↑ "Улемек открио убице Славка Ћурувије" (Ulemek Открива Славко Ćuruvija е Убијци), Политика, 14 јануари 2014 година (на српски)
- ↑ Предраг Поповиќ.
- ↑ Sahranjen Славко Ćuruvija Архивирано на 17 февруари 2012 г., Време Број 6, 17 април 1999
- ↑ Deset godina ubojstva Ćuruvije
- ↑ Slađana Zarić, РТС 2006 ТВ документарни Кад režim strelja (исто така и на Youtube)
- ↑ Предраг Поповиќ,Опеннет ne prastaju, ИНФОРМАЦИИ ORFEJ, 2001
- ↑ Славко Curuvija убиство[мртва врска], freemedia.на; пристапено на 16 април 2015 година.
- ↑ 8,0 8,1 „Ќурувија бил следен „цела седмица пред убиството" - Призма“. Призма. 2017-06-12. Посетено на 2018-11-04.
- ↑ AFP (25 January 2013). „Serbia to review probes into killed reporters“. The Australian. Посетено на 16 April 2015.
- ↑ "Хапшења у случају Ћурувија" ("Апсења во Ćuruvija Случај"), ртс.рс, 14 јануари 2014 година. (српски)
- ↑ „Обвинетите за убиство на Ќурувија ги отфрлија инкриминирачките докази“ (англиски). Посетено на 2018-11-04.[мртва врска]
- ↑ „Одмаздата на Легија“. tocka.com.mk (англиски). Посетено на 2018-11-04.
- ↑ „Serbian Surveillance Documents on Murdered Journalist 'Destroyed'“ (англиски). Посетено на 2018-11-04.
Наворешни врски
уреди- Погребот на Славко Ќутувија Архивирано на 17 февруари 2012 г., 17 април 1999 Година. (српски)
- (мк) Слу[мртва врска]