Раносовремен англиски јазик
Раносовремен или ранонововековен англиски јазик (англиски: Early Modern English) — фаза од еволуцијата на англискиот јазик во употреба од крајот на средноанглискиот период (втората половина на XV в.) до 1650. Така, првото издание на Библијата на кралот Јаков и делата на Вилијам Шекспир ѝ припаѓаат на подоцнежната фаза од раносовремениот англиски, иако Библија на кралот Јаков намерно се држи до извесни архаизми кои биле ретки дури и во времето кога била издадена, бидејќи се заснова на византискиот текст, како што се и православните библии. Современите читатели на англискиот јазик генерално можат да разберат текст напишан на раносовремен англиски, иако понекогаш се јавуваат потешкотии заради промени во граматиката, промените на значењата на некои зборови, како и правописните разлики. Стандардизацијата на англискиот правопис се јавила во овој период, под влијание на нормите пред Големото поместување на самогласките, која е одговорна за архаичниот нефонетски правопис во современиот англиски јазик.
| Раносовремен англиски јазик | |
|---|---|
| Early Modern English | |
| Застапен во | Англија, јужна Шкотска и британските колонии |
| Изумрен | се развил во современиот англиски јазик |
| Јазично семејство | Германско
|
| Јазични кодови | |
| ISO 639-3 | – |
Заменки
уредиРаносовремениот англиски јазик, како и највеќето европски јазици, користел персирање. Тоа значи дека постоеле две верзии на заменката за второ лице: „ye“ (множина и формална еднина, подоцна заменета со акузативното „you“) и „thou“ (акузатив или казус генералис „thee“, од праиндоевропското „*te“), (неформална еднина). Формата „thou“ останала во употреба за свечености, особено за обраќање кон Бога, како и во ситуации на обраќање кон некој подреден. „Thine“ е раносовремената англиска форма на „your“ со тоа што „thy“ се користел пред зборовите кои започнуваат со согласка. „Mine“ често се користело наместо „my“ каде тоа се употребува во современиот англиски.
Глагол
уредиГлаголските коњугации во формата „thou“ (второ лице неформална еднина) завршуваат со -(e)st (на пр. „thou takest“). Кај раносовремениот англиски, конјугациите од трето лице еднина завршуваат со -(e)th наместо -s (на ор. „he taketh“). Второ лице неформална еднина и трето лице еднина ги изгубиле наставките при погодбен начин, кој ја користи голата основа на зборот.
Од средноанглиски до раносовремен англиски
уредиПромената од средноанглиски во раносовремен англиски јазик не се должела само на промена на речникот или изговорот — тоа бил почеток на една нова ера во историјата на англичаните.
Со употребата на печатници почнале да се читаат многу повеќе книги, и повеќе луѓе имале пристап до нив. Луѓето кои веќе читале книги сега имале пристап кон поголем број на разни книги, и вокабуларот на просечниот писмен човек затоа се зголемил. Поголемата политичка стабилност и просперитет довеле до цветањето на книжевноста со трајна вредност, која го стабилизирала јазикот и го ширела вокабуларот. Поголемиот просперитет значел повеќе трговија, што резултирало во контакти на луѓе од сите краишта на Англија. Англискиот почнал да се користи во црквата, со тоа запознавајќи го народот со стандардната варијанта на јазикот. Големите разлики помеѓу средноанглиските дијалектите донекаде се воедначиле.
Оваа ера била заменета со ера на побогат лексикон и зацрврстена (и трајна) книжевност. Шекспировите драмски дела се познати и читливи денес, 400 од нивното пишување, но пак делата на Џефри Чосер и Вилијам Ленгланд, напишани само 200 години порано, се многу потешки за просечниот читател.
Од раносовремен до современ англиски јазик
уредиСедумнаесеттиот век било време на политички и општествен пресврт во Англија, особено периодот од 1640 до 1660. Извесни форми од вокабуларот се губеле или губеле на важност, како што делови од горните слоеви на општеството биле заменувани со обични луѓе. Зголемената трговија со земјни ширум светот значело дека англиските пристанишни градови (и нивните дијалекти) станувале повлијателни од другите градови. Ангија потоа живееле во внатрешен мир и релативна стабилност, кои делувале полезно за уметностите како книжевноста од околу 1690-тите, па натаму. Друга важна епизода во развојот на англискиот јазик започнала околу 1600 — британското населување на Америка.