Рада Бориќ
Рада Бориќ (родена 1951) е хрватска научничка, феминистка и активистка за правата на жените и член на политичката партија Нова левица. Додека работела во Финска, таа го уредувала првиот финско-хрватски / хрватско-фински речник, осигурувајќи дека сите именки ги вклучуваат и женските и машките форми. Таа била меѓу основачите на Центарот за женски студии во 1995 година, првата програма за родови студии во Хрватска. Таа е призната за нејзината работа на програми кои ги штитат и промовираат жените со Орденот на Белата роза од Финска и Орденот на Хрватската преплетување.
| Рада Бориќ | |
|---|---|
 | |
| Роден(а) | Загреб, Република Хрватска, Поранешна Република Југославија |
| Националност | Хрватка |
Ран живот и образование
уредиРада Бориќ е родена во 1951 година во Загреб, Југославија[1] од Даница и Исидор. Израснала во Копривница, каде што го завршила основното и средното образование, кај нејзината помлада сестра Нада Берош, која подоцна станала музејски кустос.[2] Дипломирала на Филозофскиот факултет во Загреб, со докторат по хрватски јазик и литература.[3]
Кариера
уреди.png)
Во 1978 година, Бориќ започнала да работи на Универзитетот во Хелсинки како предавач на хрватски јазик. Бидејќи не знаела да зборува фински, таа првично држела предавање на англиски јазик.[4] Предавала курсеви за балканска културна историја и работела како лектор на хрватски текстови.[5] Живеејќи и во Хелсинки и во Загреб, таа патувала меѓу двата града поради работа, а нејзиниот сопруг, Желимир Бориќ, сликар кој се идентификува како феминист, ја следел како што барала нејзината работа.[4] Нејзиниот прв фински договор истекол во 1982 година и Бориќ се вратила во Загреб, предавајќи хрватски јазик на странски студенти на Универзитетот во Загреб, сè додека не добила стипендија за студирање во странство.[2] Таа го продолжила своето образование на Универзитетот во Индијана како Фулбрајт стипендист и додека била таму, се запознала со женското движење. Таа се запишала на курсеви за женски студии и почнала да ја проучува женската историја, станувајќи активист за феминистички прашања и човекови права.[4]
Бориќ ги завршила студиите за САД во 1985 година, а потоа се вратила во Загреб на една година. Помеѓу 1986 и 1991 година, таа се вратила на предавање на Универзитетот во Хелсинки.[2] Таа се вратила во Загреб во 1991 година и бидејќи босанската војна веќе започнала, почнала да работи во Центарот за жени жртви на војната (хрватски: Centar za žene žrtve rata) во 1993 година.[6] Во 1994 година, Бориќ добила писмо за поддршка од писателката Ева Енслер, за работата што ја работела во Центарот за поддршка на жените бегалци. Енслер потоа отпатувала во Хрватска и работела со Бориќ на формирање групи за самопомош во бегалските кампови.[4] Во 1995 година, Бориќ и единаесет други жени го основале Centar za ženske studije (Центар за женски студии), како експериментална програма за промовирање на женските историски студии. Часовите прво се одржувале во Етнографскиот музеј во Загреб, а подоцна се одржувале како пилот програма на Универзитетот во Загреб, за кој Бориќ предавала курсеви за феминизам и лингвистика.[7] Според дизајнот, курсевите биле одвоени од редовните универзитетски наставни програми за да се одржи автономијата на Центарот и слободата да се обезбеди безбедно место за дискусија за сексуалноста и родот, истовремено воведувајќи ја феминистичката теорија на универзитетот.[5] Тоа бил првиот центар посветен на женските студии во Хрватска, а Бориќ била извршен директор.[2]
Во 1997 година, Бориќ и Енслер им се придружиле на другите вклучени во движењето за ставање крај на насилството врз жените за да се започне V-Day, преку подигање на свеста на глобално ниво.[4] Движењето започнало во 1998 година со продукција, чија цел било да се соберат средства за поддршка на групите и програмите против насилството во заедницата, на Вагинални монолози во салонот за танцување Хамерштајн во Њујорк.[8] Бориќ станала координатор за настаните на V-Day во земјите од поранешна Југославија и Источниот блок, една од 12-те меѓународни жени кои работат на координација на глобалните настани. Во 2001 година, Енслер и ја посветила на Бориќ својата книга Неопходни цели: Приказна за жените и војната, базирана на приказни што ги собрала во логорите. Книгата подоцна била објавена како драма, во која Бориќ служела како консултант и извршен продуцент.[4]
Во 2001 година, Бориќ започнала да работи на првиот финско-хрватски / хрватско-фински речник.[4] Таа се погрижила сите именки во книгата да вклучуваат и женски и машки форми, наместо типичните машки стандардни зборови што се користат во традиционалните речници.[4][9] Во 2007 година, таа била почестена како Витез од Редот на белата роза на Финска,[5] кога речникот бил објавен како признание за нејзината работа за зајакнување на односите меѓу двете земји.[10][11] Во 2013 година, таа била наградена со Орден на хрватското преплетување за нејзината работа во промоција и заштита на правата на жените во Хрватска.[6][12] Бориќ била избрана за член на Градскиот совет на Загреб во 2017 година.[2]
Библиографија
уреди- Džekman, Vildana (25 December 2015). „Rada Borić: Women's Rights Are Important in the Set with Other Rights“. Sarajevo: Women Citizens for Constitutional Reform. Архивирано од изворникот на 27 April 2020. Посетено на 27 April 2020.
- Josipović, Ivana (18 March 2018). „Gošća Nu2: Tko je Rada Borić, aktivistica i političarka koju Plenković stalno citira?“ [Nu2 Guest: Who Is Rada Borić, Activist and Politician Whom Plenkovic Quotes Constantly?]. Narod (хрватски). Zagreb. Архивирано од изворникот на 27 April 2020. Посетено на 27 April 2020.
- McPhee, Michele (19 February 1998). „Parts Unknown“. The Daily News. New York City, New York. стр. 51. Посетено на 27 April 2020 – преку Newspapers.com.
- Ožegović, Nina (18 August 2019). „Rada Borić Nepokorena zaštitnica zlostavljanih žena“ [Rada Borić: An Unrepentant Patroness of Abused Women]. Nacional (хрватски). Zagreb, Croatia: Nacional News Corporation Ltd. Архивирано од изворникот на 5 September 2019. Посетено на 26 April 2020. Reprint of an article originally published on 15 January 2002
- Rudež, Tanja (18 June 2017). „Najupornija Hrvatska Aktivistica“ [The Most Sustained Croatian Activist]. Jutarnji list (хрватски). Zagreb. Архивирано од изворникот на 6 January 2019. Посетено на 27 April 2020.
- Svirčić, Jelena (7 January 2010). „Bojim se pritiska Crkve“ [Fear of Church Pressure]. H-Alter.org (хрватски). Zagreb, Croatia: Association for Independent Media Culture. Архивирано од изворникот 16 March 2020. Посетено на 27 April 2020.
- „Centar za ženske studije, početci, 1995. godina“ [Center for Women's Studies: Beginnings, 1995]. zenstud.hr (хрватски). Zagreb, Croatia: Centar za ženske studije. 20 February 2020. Архивирано од изворникот 16 March 2020. Посетено на 27 April 2020.
- „Foto Središnja proslava Dana državnosti: Došao i general Ante Gotovina“ [Photo Central National Day Celebration: General Ante Gotovina also Came]. Dnevnik (хрватски). Zagreb. 26 June 2013. Архивирано од изворникот на 31 July 2013. Посетено на 27 April 2020.
- „Pitali smo Radu Borić kojih joj je pet omiljenih knjiga“ [We asked Rada Borić What Her Five Favorite Books Were]. Index (хрватски). Zagreb. 26 April 2020. Архивирано од изворникот 27 April 2020. Посетено на 27 April 2020.
- „Prvi Finsko-hrvatsko-finski rječnik“ [The First Finnish-Croatian-Finnish Dictionary]. Nacional (хрватски). Zagreb. 11 March 2007. Архивирано од изворникот на 27 April 2020. Посетено на 27 April 2020.
- „Rada Borić“. skupstina.zagreb.hr (хрватски). Zagreb, Croatia: Zagreb City Hall. 2020. Архивирано од изворникот 16 March 2020. Посетено на 26 April 2020.
- „Radi Borić uručeno finsko odlikovanje“ [Rada Borić Awarded a Finnish Decoration]. Finland Abroad (хрватски). Zagreb: Embassy of Finland. 17 October 2007. Архивирано од изворникот на 26 April 2020. Посетено на 27 April 2020.