Православието во Босна и Херцеговина
Православието во Босна и Херцеговина — христијанска деноминација во Босна и Херцеговина и втора најраспространета религиозна група во земјата, по исламот и последователно пред Римокатолицизам во римокатолицизмот. Православните христијани во Босна и Херцеговина припаѓаат на Српската православна црква. Според The World Factbook, православните христијани сочинуваат 31% од населението во земјата[1] .
Историја уреди
Крајот на развиениот среден век било проследено со зацврстување на источното православие во форма на Српска православна црква во територијата на Херцеговина, во рамките на Кралството Србија[2]. Захумле била освоена од босанскиот владетел Стефан II Котроманиќ кон крајот на 1320-тите и вклучена во составот на Босанска бановина (подоцна царство), во која Римокатоличката црква и домородната Босанска црква се натпреварувале за надмоќ. Во таква политичка клима, источното православие никогаш не изгледало дека ќе се пробие во средновековна Босна[2][3].
Османлиското освојување на Кралството Босна во 1463 година довело до драстични промени во конфесионалната структура на Босна и Херцеговина, при што исламот ги поставил своите почетоци а православното христијанство се проширило во Босна. Султанот Мехмед II ветил дека ќе го заштити православното христијанство и, како и сите православни цркви, Српската православна црква уживала голема поддршка во Отоманското Царство. Османлиите населиле значително православно христијанско население во Босна, вклучувајќи ги и Власите од источен Балкан. Преобраќањето на приврзаниците на Босанската црква, исто така, помогнало во ширењето на источното православие. Подоцна, областите што ги напуштиле католиците за време на Отоманско-хабсбуршките војни биле населени со муслимани и православни христијани. Османлискиот режим доследно ја фаворизирал православната црква над католиците и ги охрабрувал преобраќањата на католиците во православието поради политичка експедитивност: додека целата православна хиерархија била подложена на султанот, католиците биле осомничени за постојан заговор надвор од Отоманското Царство.
Додека на босанските католици им било дозволено само да ги поправат постојните сакрални објекти, во истиот период започнало голема изградба на православни манастири и цркви низ цела Босна на северозападниот дел во 1515 година. Православен свештеник бил присутен во Сараево веќе во 1489 година, а првата православна црква била изградена меѓу 1520 и 1539. До 1532 година, босанските православни христијани имале свој митрополит, кој стапил во официјална резиденција во Сараево во 1699 година. До крајот на XVIII век, босанскиот митрополит имал власт над православните епископи на Мостар, Зворник, Нови Пазар и Сараево. Меѓутоа, дури и високите православни свештеници биле многу лошо образовани и корумпирани. Тие, наводно, не знаеле за основните принципи на верата, како што се Десетте заповеди, исповед, молитви и значењето на крстот. Синкретизмот бил широко распространет кај Босанците[3].
Плимата на крајот се свртела против црквата, кога православното свештенство се откажало од лојалноста кон султаните и почнало да ги охрабрува и помага на селските бунтови. Османлиите ја укинале Српската патријаршија во Пеќ и од крајот на 1760 до 1880 година, православните во Босна и Херцеговина биле директно под Цариградската патријаршија. Таа била предводена од Фанариотите, Грци од Истанбул. Во средината на XIX век, во Босна и Херцеговина имало повеќе од 400 православни свештеници, време на обновен просперитет за источното православие на земјата. Во 1920 година, по Првата светска војна и создавањето на Кралство Југославија, областа повторно се нашла под религиозен авторитет на новооснованата Српска православна црква.
Наводи уреди
- ↑ „CIA World Factbook“. Архивирано од изворникот на 2018-03-15. Посетено на 2018-05-25.
- ↑ 2,0 2,1 Velikonja, Mitja (2013). Religious Separation and Political Intolerance in Bosnia-Herzegovina. Texas A&M University Press. стр. 74, 80. ISBN 1603447245. Архивирано од изворникот на 2016-03-08. Посетено на 2018-05-25.
- ↑ 3,0 3,1 Donia, Robert J; Van Antwerp Fine, John (1994). Bosnia and Hercegovina: A Tradition Betrayed. C. Hurst & Co. Publishers. стр. 40. ISBN 1850652120.
Надворешни врски уреди
- Bataković, Dušan T. (1996). The Serbs of Bosnia & Herzegovina: History and Politics. Dialogue Association.
- Mileusnić, Slobodan (1997). Spiritual Genocide: A survey of destroyed, damaged and desecrated churches, monasteries and other church buildings during the war 1991-1995 (1997). Belgrade: Museum of the Serbian Orthodox Church.
- Ćirković, Sima (2004). The Serbs. Malden: Blackwell Publishing.