Пенински Алпи
планински венец, дел од Западните Алпи
Оваа статија се однесува на венец во континентална Европа. За слично именуваните планини во Англија, погл. Пенини.
Пенински Алпи (француски: Alpes Pennines, италијански: Alpi Pennine, латински: Alpes Poeninae) наречени и Валиски Алпи (германски: Walliser Alpen) — планински венец во западниот дел на Алпите. They are located in Швајцарија (Вале) и Италија (Пиемонт и Аостинска Долина). Највисок врв е Дифур (4.634 м).
| Пенински Алпи | |
|---|---|
| Alpes Pennines, Alpes valaisannes (фр.) Walliser Alpen (гер.) Alpi Pennine (ита.) Alpes Poeninae (лат.) | |
 Поглед на Пенинските Алпи од Ридер | |
| Највисока точка | |
| Врв | Дифур |
| Надм. вис. | 4634 м |
| Координати | 45°56′12″N 7°52′00″E / 45.93667° СГШ; 7.86667° ИГД |
| Друго име | Alpes Pennines, Alpes valaisannes (фр.) Walliser Alpen (гер.) Alpi Pennine (ита.) Alpes Poeninae (лат.) |
| Географија | |
Пенински Алпи на карта
| |
| Земји | Швајцарија и Италија |
| Кантони/региони | Вале, Пиемонт и Аостинска Долина |
| Координати | 46°05′N 7°50′E / 46.083° СГШ; 7.833° ИГД |
| Матичен венец | Алпи |
| Граничи со | Грајски Алпи, Лепонтски Алпи, Бернски Алпи и Падска Низина |
.png)
Географија уреди
Италијанската страна на алпите се одводнува со реките Дора Балтеја, Сезија и Точе, кои се притоки на По (Пад). Швајцарска страна се одлева со реката Рона.
Од Мартињи до Аоста се протега познатиот прекуграничен тунел под превојот Голем Сен Бернар.
Морфологија уреди
Главната верига (вододелница помеѓу Средоземното и Јадранското Море) се протега од запад кон истокна границата меѓу Италија на југ и Швајцарија на север. Почнувајќи од Мон Велан, првиот висок врв источно од превојот Голем Сен Бернар, венецот ретко се спушта под 3000 метри и опфаќа доста четириилјадници како Матерхорн и Монте Роза. Долините се доста слични од обете страни на границата — начелно нормално на главната верига и постепено се спуштаат во долината на Рона на север и Аостинската Долина на југ. За разлика од многу други планински венци, највисоките врвови се наоѓаат вон главната верига, помеѓу северните долини (Голем Комбен, Вајсхорн, Мишабел, Вајсмис).
Врвови уреди
-
Воздушен поглед на алпите -
Монте Роза -
Матерхорн
Ова се највисоките врвови на Пенинските Алпи, подредени по висина:
| Врв | Изворно име | Висина (м) |
|---|---|---|
| Дифур | Dufourspitze | 4.634 |
| Динан | Dunantspitze | 4.632 |
| Гренцгипфел | Grenzgipfel | 4.618 |
| Норденд | Nordend | 4.609 |
| Цумштајншпице | Zumsteinspitze | 4.563 |
| Зигналкупе | Signalkuppe | 4.554 |
| Дом | Dom | 4.545 |
| Лискам | Liskamm | 4.538 |
| Вајсхорн | Weisshorn | 4.506 |
| Тешхорн | Täschhorn | 4.491 |
| Матерхорн | Matterhorn | 4.478 |
| Паротшпице | Parrotspitze | 4.432 |
| Дан Бланш | Dent Blanche | 4.364 |
| Наделхорн | Nadelhorn | 4.327 |
| Голем Комбен | Grand Combin | 4.314 |
| Ленцшпице | Lenzspitze | 4.294 |
| Штекнаделхорн | Stecknadelhorn | 4.241 |
| Кастор | Castor | 4.230 |
| Циналроторн | Zinalrothorn | 4.223 |
| Хобергхорн | Hohberghorn | 4.219 |
| Алпхубел | Alphubel | 4.206 |
| Римпфишхорн | Rimpfischhorn | 4.199 |
| Штралхорн | Strahlhorn | 4.190 |
| Дан Деран | Dent d'Hérens | 4.171 |
| Брајтхорн | Breithorn | 4.164 |
| Бисхорн | Bishorn | 4.153 |
| Брајтхорнцвилинге | Breithornzwillinge | 4.139 |
| Полукс | Pollux | 4.092 |
| Обер Габелхорн | Ober Gabelhorn | 4.073 |
| Диренхорн | Dürrenhorn | 4.035 |
| Алалинхорн | Allalinhorn | 4.027 |
| Вајсмис | Weissmies | 4.031 |
| Лагинхорн | Lagginhorn | 4.010 |
| Флечхорн | Fletschhorn | 3.993 |
| Адлерхорн | Adlerhorn | 3.988 |
| Шалихорн | Schalihorn | 3.974 |
| Јегерхорн | Jägerhorn | 3.970 |
| Голем Корние | Grand Cornier | 3.962 |
| Улрихсхорн | Ulrichshorn | 3.925 |
| Веленкупе | Wellenkuppe | 3.903 |
| Фехопф | Feechopf | 3.888 |
| Мал Матерхорн | Klein Matterhorn | 3.883 |
| Поант ди Мунте | Pointe du Mountet | 3.877 |
| Ла Руинет | La Ruinette | 3.879 |
| Врв | Изворно име | Висина (м) |
|---|---|---|
| Мон Блан де Шејлон | Mont Blanc de Cheilon | 3.870 |
| Буктен | Bouquetins | 3.838 |
| Брунегхорн | Brunegghorn | 3.833 |
| Тур де Бусин | Tour de Boussine | 3.833 |
| Чима ди Јаци | Cima di Jazzi | 3.818 |
| Балфрен | Balfrin | 3.802 |
| Пињ Дарола | Pigne d'Arolla | 3.796 |
| Мон Велан | Mont Vélan | 3.765 |
| Кинхорн | Kinhorn | 3.750 |
| Тет Бланш | Tête Blanche | 3.750 |
| Левек | L'Évêque | 3.738 |
| Ле Плерер | Le Pleureur | 3.706 |
| Егиј де ла Ца | Aiguille de la Tsa | 3.668 |
| Бесо | Besso | 3.667 |
| Мон Колон | Mont Collon | 3.637 |
| Ле Дијаблон | Les Diablons | 3.605 |
| Ле Ритор | Le Ritord | 3.556 |
| Дан де Берол | Dents de Bertol | 3.547 |
| Мон Желе | Mont Gelé | 3.518 |
| Мал Егиј | Petite Aiguille | 3.517 |
| Бека ди Лизене | Becca di Luseney | 3.506 |
| Шато де Дам | Château des Dames | 3.489 |
| Телихорн | Tällihorn | 3.448 |
| Пињ де ла Ле | Pigne de la Lé | 3.396 |
| Голем Турнален | Grand Tournalin | 3.379 |
| Розабланш | Rosablanche | 3.348 |
| Вазухорн | Wasuhorn | 3.343 |
| Мон Аврил | Mont Avril | 3.341 |
| Алмагелхорн | Almagellhorn | 3.327 |
| Голем Рошер | Grande Rochère | 3.326 |
| Корно Бланко | Corno Bianco | 3.320 |
| Теста Гриџа | Testa Grigia | 3.315 |
| Ла Касорт | La Cassorte | 3.301 |
| Бесхорн | Böshorn | 3.268 |
| Ле Парен | Le Parrain | 3.259 |
| Сасенер | Sasseneire | 3.259 |
| Безебтрифт | Bösentrift | 3.248 |
| Фестихорн | Festihorn | 3.248 |
| Голем Голијат | Grand Golliat | 3.240 |
| Јацихорн | Jazzihorn | 3.227 |
| Пицо Бјанко | Pizzo Bianco | 3.216 |
| Мон де ла Гуј | Mont de la Gouille | 3.212 |
| Лателхорн | Latelhorn | 3.207 |
| Јегихорн | Jegihorn | 3.206 |
| Врв | Изворно име | Висина (м) |
|---|---|---|
| Шварцхорн | Schwarzhorn | 3.204 |
| Ламенхорн | Lammenhorn | 3.190 |
| Горнерграт | Gornergrat | 3.136 |
| Поант Дар Питета | Pointe d'Ar Pitetta | 3.133 |
| Фрилихорн | Frilihorn | 3.124 |
| Мон Роње | Mont Rogneux | 3.084 |
| Ле Будри | Le Boudri | 3.070 |
| Мон Нери | Mont Néry | 3.070 |
| Зеталхорн | Seetalhorn | 3.037 |
| Бела Тола | Bella Tola | 3.028 |
| Ле Туно | Le Toûno | 3.018 |
| Шпарухорн | Sparruhorn | 2.988 |
| Монте Таљаферо | Monte Tagliaferro | 2.964 |
| Поант де Барасон | Pointe de Barasson | 2.963 |
| Рифелхорн | Riffelhorn | 2.931 |
| Паланш де ла Крета | Palanche de la Cretta | 2.927 |
| Бек де ла Монто | Bec de la Montau | 2.922 |
| Охсехорн | Ochsehorn | 2.912 |
| Зигналхорн | Signalhorn | 2.911 |
| Секс де Маринда | Sex de Marinda | 2.906 |
| Егиј де Ангроњет | Aiguille des Angroniettes | 2.885 |
| Балмахорн | Balmahorn | 2.870 |
| Рок Дорзивал | Roc d'Orzival | 2.853 |
| Ле Мурен | Le Mourin | 2.766 |
| Плечухорн | Pletschuhorn | 2.751 |
| Бека де Корбасјер | Becca de Corbassière | 2.749 |
| Чима дел Росо | Cima del Rosso | 2.624 |
| Венгхорн | Wenghorn | 2.587 |
| Чима ди Бо | Cima di Bo | 2.556 |
| Ергишхорн | Ergischhorn | 2.526 |
| Глисхорн | Glishorn | 2.525 |
| Крета де Вела | Crêta de Vella | 2.519 |
| Сикс Блан | Six Blanc | 2.445 |
| Чима Веросо | Cima Verosso | 2.444 |
| Гугилихорн | Guggilihorn | 2.351 |
Ледници уреди
Поголеми ледници на планините се:
- Горнерски
- Корбасјер
- Финдел
- Цмут
- Циналски
- Отема
- Алалински
- Ферпекл
- Фе
- Мон Мине
- Ридски
- Туртмански
- Моари
- Аролски
- Моминшки
- Шејлонски
Превои уреди
Поважни превои на Пенинските Алпи се:[1]
| Превој | Поврзува | Вид | Висина (м) |
|---|---|---|---|
| Зезијајох | Цермат - Алања | снег | 4.424 |
| Домјох | Ранда - Зас Фе | снег | 4.286 |
| Лисјох | Цермат - Гресоне Ла Трините | снег | 4.277 |
| Мишабелјох | Цермат - Зас Фе | снег | 3.856 |
| Алпхубел | Цермат - Зас Фе | снег | 3.802 |
| Адлер | Цермат - Зас Фе | снег | 3.798 |
| Моминг | Цермат - Цинал | снег | 3.745 |
| Шварцтор | Цермат - Ајас | снег | 3.741 |
| Рид | Санкт Никлаус - Зас-Фе | снег | 3.597 |
| Нојес Вајстор | Цермат - Макуњага | снег | 3.580 |
| Алалин | Цермат - Зас Фе | снег | 3.570 |
| Валпелин | Цермат - Аоста | снег | 3.562 |
| Бисјох | Ранда - Туртман | снег | 3.549 |
| Трифтјох | Цермат - Цинал | снег | 3.540 |
| Сонадон | Бур Сен Пјер - Бањска Долина | снег | 3.489 |
| Дерен | Цермат - Еволен | снег | 3.480 |
| Диран | Цермат - Цинал | снег | 3.474 |
| Мезон Бланш | Бур Сан Пјер - Бањска Долина | снег | 3426 |
| Бертол | Арола - Еран | снег | 3.414 |
| Мон Руж | Бањска Долина - Ереманска Долина | снег | 3.341 |
| Теодул | Церамат - Валтурнанш | снег | 3.322 |
| Тракуит | Цинал - Туртман | снег | 3.252 |
| Цвишберген | Зас-Фе - Гондо | снег | 3.248 |
| Доран | Бањска Долина - Валпелине | снег | 3.242 |
| Сејлон | Бањска Долина - Ерманска Долина | снег | 3.200 |
| Крет | Бањска Долина - Ерманска Долина | снег | 3.148 |
| Валкурнера | Валтурнанш - Валпелине | снег | 3.147 |
| Колон | Арола - Аоста | снег | 3.130 |
| Валсоре | Бур Сен Пјер - Аоста | снег | 3.113 |
| Шермонтан | Бањска Долина - Арола | снег | 3.084 |
| Сим Бланш | Валтурнанш - Ајас | врвица | 2.980 |
| Торан | Еволен - Торанска Долина | врвица | 2.924 |
| Аугстборд | Санкт Никлаус - Туртман | врвица | 2.893 |
| Крет Сеш | Бањска Долина - Валпелине | снег | 2.888 |
| Олан | Алања - Гресоне | врвица | 2.871 |
| Монте Моро | Зас-Фе - Макуњага | врвица | 2.862 |
| Шевр | Арола - Ерманска Долина | патека | 2.851 |
| Антрона | Зас-Фе - Антрона | врвица | 2.844 |
| Соребоа | Цинал - Торанска Долина | врвица | 2.825 |
| Весона | Валпелине - Нус | патека | 2.794 |
| Фенетр де Диран | Бањска Долина - Аоста | врвица | 2.786 |
| Цмајден | Цинал - Туртман | врвица | 2.772 |
| Турло | Алања - Макуњага | патека | 2.736 |
| Фенетр де Фере | Голем Сен Бернар - Вал Фере (Швајц.) | врвица | 2.699 |
| Бетафорка[2] (Bättforko) | Ајас - Грасоне ла Трините | врвица | 2.676 |
| Серена | Голем Сен Бернар - Морже | патека | 2.538 |
| Фере | Курмајер - Орсјер | врвица | 2.533 |
| Валдобја | Гресоне - Валзесија | врвица | 2.479 |
| Голем Сен Бернар | Мартињи - Аоста | пат | 2.472 |
| Му | Алања - Рима | врвица | 2.323 |
| Дега | Рима - долина Анцаска | врвица | 2.236 |
| Симплон | Бриг - Домодосола | пат | 2.009 |
| Бокета дел Крозо | Пједикавало - Валсезија | врвица | 1.941 |
| Баранка | Варало - долина Анцаска | врвица | 1.820 |
Природозаштитни подрачја уреди
Од обете страни на вододелницата се создадени низа природни паркови:
Поврзано уреди
Наводи уреди
- ↑
Кулиџ, Вилијам Огастес Бреворт (1911). . Во Chisholm, Hugh (уред.). Encyclopædia Britannica. 1 (11. изд.). Cambridge University Press. стр. 743.
- ↑ Hilary Sharp, Tour of Monte Rosa: A Trekker's Guide.
- ↑ Природен парк Алта Валсезија — Паркови на Италија
- ↑ Природен резерват „Монт Марс“ — Паркови на Италија
- ↑ Пределен парк „Бинска Долина“
Надворешни врски уреди
| „Пенински Алпи“ на Ризницата ? |
- Геологија на Валиските (Пенинските) Алпи Архивирано на 11 февруари 2013 г., Геолошки развој на Централните Алпи (германски)
- Планини на Вале — Vimeo (англиски)