Пенински Алпи

планински венец, дел од Западните Алпи

Пенински Алпи (француски: Alpes Pennines, италијански: Alpi Pennine, латински: Alpes Poeninae) наречени и Валиски Алпи (германски: Walliser Alpen) — планински венец во западниот дел на Алпите. They are located in Швајцарија (Вале) и Италија (Пиемонт и Аостинска Долина). Највисок врв е Дифур (4.634 м).

Пенински Алпи
Alpes Pennines, Alpes valaisannes (фр.)
Walliser Alpen (гер.)
Alpi Pennine (ита.)
Alpes Poeninae (лат.)
Поглед на Пенинските Алпи од Ридер
Највисока точка
ВрвДифур
Надм. вис.4634 м
Координати45°56′12″N 7°52′00″E / 45.93667° СГШ; 7.86667° ИГД / 45.93667; 7.86667
Друго имеAlpes Pennines, Alpes valaisannes (фр.)
Walliser Alpen (гер.)
Alpi Pennine (ита.)
Alpes Poeninae (лат.)
Географија
Пенински Алпи на карта

Карта

ЗемјиШвајцарија и Италија
Кантони/региониВале, Пиемонт и Аостинска Долина
Координати46°05′N 7°50′E / 46.083° СГШ; 7.833° ИГД / 46.083; 7.833
Матичен венецАлпи
Граничи соГрајски Алпи, Лепонтски Алпи, Бернски Алпи и Падска Низина
Местоположба на Пенинските Алпи (со црвено)

Географија

уреди

Италијанската страна на алпите се одводнува со реките Дора Балтеја, Сезија и Точе, кои се притоки на По (Пад). Швајцарска страна се одлева со реката Рона.

Од Мартињи до Аоста се протега познатиот прекуграничен тунел под превојот Голем Сен Бернар.

Морфологија

уреди

Главната верига (вододелница помеѓу Средоземното и Јадранското Море) се протега од запад кон истокна границата меѓу Италија на југ и Швајцарија на север. Почнувајќи од Мон Велан, првиот висок врв источно од превојот Голем Сен Бернар, венецот ретко се спушта под 3000 метри и опфаќа доста четириилјадници како Матерхорн и Монте Роза. Долините се доста слични од обете страни на границата — начелно нормално на главната верига и постепено се спуштаат во долината на Рона на север и Аостинската Долина на југ. За разлика од многу други планински венци, највисоките врвови се наоѓаат вон главната верига, помеѓу северните долини (Голем Комбен, Вајсхорн, Мишабел, Вајсмис).

Врвови

уреди

Ова се највисоките врвови на Пенинските Алпи, подредени по висина:

Врв Изворно име Висина (м)
Дифур Dufourspitze &100000000000046340000004.634
Динан Dunantspitze &100000000000046320000004.632
Гренцгипфел Grenzgipfel &100000000000046180000004.618
Норденд Nordend &100000000000046090000004.609
Цумштајншпице Zumsteinspitze &100000000000045630000004.563
Зигналкупе Signalkuppe &100000000000045540000004.554
Дом Dom &100000000000045450000004.545
Лискам Liskamm &100000000000045380000004.538
Вајсхорн Weisshorn &100000000000045060000004.506
Тешхорн Täschhorn &100000000000044910000004.491
Матерхорн Matterhorn &100000000000044780000004.478
Паротшпице Parrotspitze &100000000000044320000004.432
Дан Бланш Dent Blanche &100000000000043640000004.364
Наделхорн Nadelhorn &100000000000043270000004.327
Голем Комбен Grand Combin &100000000000043140000004.314
Ленцшпице Lenzspitze &100000000000042940000004.294
Штекнаделхорн Stecknadelhorn &100000000000042410000004.241
Кастор Castor &100000000000042300000004.230
Циналроторн Zinalrothorn &100000000000042230000004.223
Хобергхорн Hohberghorn &100000000000042190000004.219
Алпхубел Alphubel &100000000000042060000004.206
Римпфишхорн Rimpfischhorn &100000000000041990000004.199
Штралхорн Strahlhorn &100000000000041900000004.190
Дан Деран Dent d'Hérens &100000000000041710000004.171
Брајтхорн Breithorn &100000000000041640000004.164
Бисхорн Bishorn &100000000000041530000004.153
Брајтхорнцвилинге Breithornzwillinge &100000000000041390000004.139
Полукс Pollux &100000000000040920000004.092
Обер Габелхорн Ober Gabelhorn &100000000000040730000004.073
Диренхорн Dürrenhorn &100000000000040350000004.035
Алалинхорн Allalinhorn &100000000000040270000004.027
Вајсмис Weissmies &100000000000040310000004.031
Лагинхорн Lagginhorn &100000000000040100000004.010
Флечхорн Fletschhorn &100000000000039930000003.993
Адлерхорн Adlerhorn &100000000000039880000003.988
Шалихорн Schalihorn &100000000000039740000003.974
Јегерхорн Jägerhorn &100000000000039700000003.970
Голем Корние Grand Cornier &100000000000039620000003.962
Улрихсхорн Ulrichshorn &100000000000039250000003.925
Веленкупе Wellenkuppe &100000000000039030000003.903
Фехопф Feechopf &100000000000038880000003.888
Мал Матерхорн Klein Matterhorn &100000000000038830000003.883
Поант ди Мунте Pointe du Mountet &100000000000038770000003.877
Ла Руинет La Ruinette &100000000000038790000003.879
Врв Изворно име Висина (м)
Мон Блан де Шејлон Mont Blanc de Cheilon &100000000000038700000003.870
Буктен Bouquetins &100000000000038380000003.838
Брунегхорн Brunegghorn &100000000000038330000003.833
Тур де Бусин Tour de Boussine &100000000000038330000003.833
Чима ди Јаци Cima di Jazzi &100000000000038180000003.818
Балфрен Balfrin &100000000000038020000003.802
Пињ Дарола Pigne d'Arolla &100000000000037960000003.796
Мон Велан Mont Vélan &100000000000037650000003.765
Кинхорн Kinhorn &100000000000037500000003.750
Тет Бланш Tête Blanche &100000000000037500000003.750
Левек L'Évêque &100000000000037380000003.738
Ле Плерер Le Pleureur &100000000000037060000003.706
Егиј де ла Ца Aiguille de la Tsa &100000000000036680000003.668
Бесо Besso &100000000000036670000003.667
Мон Колон Mont Collon &100000000000036370000003.637
Ле Дијаблон Les Diablons &100000000000036050000003.605
Ле Ритор Le Ritord &100000000000035560000003.556
Дан де Берол Dents de Bertol &100000000000035470000003.547
Мон Желе Mont Gelé &100000000000035180000003.518
Мал Егиј Petite Aiguille &100000000000035170000003.517
Бека ди Лизене Becca di Luseney &100000000000035060000003.506
Шато де Дам Château des Dames &100000000000034890000003.489
Телихорн Tällihorn &100000000000034480000003.448
Пињ де ла Ле Pigne de la Lé &100000000000033960000003.396
Голем Турнален Grand Tournalin &100000000000033790000003.379
Розабланш Rosablanche &100000000000033480000003.348
Вазухорн Wasuhorn &100000000000033430000003.343
Мон Аврил Mont Avril &100000000000033410000003.341
Алмагелхорн Almagellhorn &100000000000033270000003.327
Голем Рошер Grande Rochère &100000000000033260000003.326
Корно Бланко Corno Bianco &100000000000033200000003.320
Теста Гриџа Testa Grigia &100000000000033150000003.315
Ла Касорт La Cassorte &100000000000033010000003.301
Бесхорн Böshorn &100000000000032680000003.268
Ле Парен Le Parrain &100000000000032590000003.259
Сасенер Sasseneire &100000000000032590000003.259
Безебтрифт Bösentrift &100000000000032480000003.248
Фестихорн Festihorn &100000000000032480000003.248
Голем Голијат Grand Golliat &100000000000032400000003.240
Јацихорн Jazzihorn &100000000000032270000003.227
Пицо Бјанко Pizzo Bianco &100000000000032160000003.216
Мон де ла Гуј Mont de la Gouille &100000000000032120000003.212
Лателхорн Latelhorn &100000000000032070000003.207
Јегихорн Jegihorn &100000000000032060000003.206
Врв Изворно име Висина (м)
Шварцхорн Schwarzhorn &100000000000032040000003.204
Ламенхорн Lammenhorn &100000000000031900000003.190
Горнерграт Gornergrat &100000000000031360000003.136
Поант Дар Питета Pointe d'Ar Pitetta &100000000000031330000003.133
Фрилихорн Frilihorn &100000000000031240000003.124
Мон Роње Mont Rogneux &100000000000030840000003.084
Ле Будри Le Boudri &100000000000030700000003.070
Мон Нери Mont Néry &100000000000030700000003.070
Зеталхорн Seetalhorn &100000000000030370000003.037
Бела Тола Bella Tola &100000000000030280000003.028
Ле Туно Le Toûno &100000000000030180000003.018
Шпарухорн Sparruhorn &100000000000029880000002.988
Монте Таљаферо Monte Tagliaferro &100000000000029640000002.964
Поант де Барасон Pointe de Barasson &100000000000029630000002.963
Рифелхорн Riffelhorn &100000000000029310000002.931
Паланш де ла Крета Palanche de la Cretta &100000000000029270000002.927
Бек де ла Монто Bec de la Montau &100000000000029220000002.922
Охсехорн Ochsehorn &100000000000029120000002.912
Зигналхорн Signalhorn &100000000000029110000002.911
Секс де Маринда Sex de Marinda &100000000000029060000002.906
Егиј де Ангроњет Aiguille des Angroniettes &100000000000028850000002.885
Балмахорн Balmahorn &100000000000028700000002.870
Рок Дорзивал Roc d'Orzival &100000000000028530000002.853
Ле Мурен Le Mourin &100000000000027660000002.766
Плечухорн Pletschuhorn &100000000000027510000002.751
Бека де Корбасјер Becca de Corbassière &100000000000027490000002.749
Чима дел Росо Cima del Rosso &100000000000026240000002.624
Венгхорн Wenghorn &100000000000025870000002.587
Чима ди Бо Cima di Bo &100000000000025560000002.556
Ергишхорн Ergischhorn &100000000000025260000002.526
Глисхорн Glishorn &100000000000025250000002.525
Крета де Вела Crêta de Vella &100000000000025190000002.519
Сикс Блан Six Blanc &100000000000024450000002.445
Чима Веросо Cima Verosso &100000000000024440000002.444
Гугилихорн Guggilihorn &100000000000023510000002.351

Ледници

уреди
 
Вајсмис
 
Голем Комбен

Поголеми ледници на планините се:

  • Горнерски
  • Корбасјер
  • Финдел
  • Цмут
  • Циналски
  • Отема
  • Алалински
  • Ферпекл
  • Фе
  • Мон Мине
  • Ридски
  • Туртмански
  • Моари
  • Аролски
  • Моминшки
  • Шејлонски

Превои

уреди
 
Превојот Голем Сен Бернар

Поважни превои на Пенинските Алпи се:[1]

Превој Поврзува Вид Висина (м)
Зезијајох Цермат - Алања снег &100000000000044240000004.424
Домјох Ранда - Зас Фе снег &100000000000042860000004.286
Лисјох Цермат - Гресоне Ла Трините снег &100000000000042770000004.277
Мишабелјох Цермат - Зас Фе снег &100000000000038560000003.856
Алпхубел Цермат - Зас Фе снег &100000000000038020000003.802
Адлер Цермат - Зас Фе снег &100000000000037980000003.798
Моминг Цермат - Цинал снег &100000000000037450000003.745
Шварцтор Цермат - Ајас снег &100000000000037410000003.741
Рид Санкт Никлаус - Зас-Фе снег &100000000000035970000003.597
Нојес Вајстор Цермат - Макуњага снег &100000000000035800000003.580
Алалин Цермат - Зас Фе снег &100000000000035700000003.570
Валпелин Цермат - Аоста снег &100000000000035620000003.562
Бисјох Ранда - Туртман снег &100000000000035490000003.549
Трифтјох Цермат - Цинал снег &100000000000035400000003.540
Сонадон Бур Сен Пјер - Бањска Долина снег &100000000000034890000003.489
Дерен Цермат - Еволен снег &100000000000034800000003.480
Диран Цермат - Цинал снег &100000000000034740000003.474
Мезон Бланш Бур Сан Пјер - Бањска Долина снег 3426
Бертол Арола - Еран снег &100000000000034140000003.414
Мон Руж Бањска Долина - Ереманска Долина снег &100000000000033410000003.341
Теодул Церамат - Валтурнанш снег &100000000000033220000003.322
Тракуит Цинал - Туртман снег &100000000000032520000003.252
Цвишберген Зас-Фе - Гондо снег &100000000000032480000003.248
Доран Бањска Долина - Валпелине снег &100000000000032420000003.242
Сејлон Бањска Долина - Ерманска Долина снег &100000000000032000000003.200
Крет Бањска Долина - Ерманска Долина снег &100000000000031480000003.148
Валкурнера Валтурнанш - Валпелине снег &100000000000031470000003.147
Колон Арола - Аоста снег &100000000000031300000003.130
Валсоре Бур Сен Пјер - Аоста снег &100000000000031130000003.113
Шермонтан Бањска Долина - Арола снег &100000000000030840000003.084
Сим Бланш Валтурнанш - Ајас врвица &100000000000029800000002.980
Торан Еволен - Торанска Долина врвица &100000000000029240000002.924
Аугстборд Санкт Никлаус - Туртман врвица &100000000000028930000002.893
Крет Сеш Бањска Долина - Валпелине снег &100000000000028880000002.888
Олан Алања - Гресоне врвица &100000000000028710000002.871
Монте Моро Зас-Фе - Макуњага врвица &100000000000028620000002.862
Шевр Арола - Ерманска Долина патека &100000000000028510000002.851
Антрона Зас-Фе - Антрона врвица &100000000000028440000002.844
Соребоа Цинал - Торанска Долина врвица &100000000000028250000002.825
Весона Валпелине - Нус патека &100000000000027940000002.794
Фенетр де Диран Бањска Долина - Аоста врвица &100000000000027860000002.786
Цмајден Цинал - Туртман врвица &100000000000027720000002.772
Турло Алања - Макуњага патека &100000000000027360000002.736
Фенетр де Фере Голем Сен Бернар - Вал Фере (Швајц.) врвица &100000000000026990000002.699
Бетафорка[2] (Bättforko) Ајас - Грасоне ла Трините врвица &100000000000026760000002.676
Серена Голем Сен Бернар - Морже патека &100000000000025380000002.538
Фере Курмајер - Орсјер врвица &100000000000025330000002.533
Валдобја Гресоне - Валзесија врвица &100000000000024790000002.479
Голем Сен Бернар Мартињи - Аоста пат &100000000000024720000002.472
Му Алања - Рима врвица &100000000000023230000002.323
Дега Рима - долина Анцаска врвица &100000000000022360000002.236
Симплон Бриг - Домодосола пат &100000000000020090000002.009
Бокета дел Крозо Пједикавало - Валсезија врвица &100000000000019410000001.941
Баранка Варало - долина Анцаска врвица &100000000000018200000001.820

Природозаштитни подрачја

уреди

Од обете страни на вододелницата се создадени низа природни паркови:

  •   Природен парк „Алта Валсезија“ во Пиемонт (6.511 ха)[3]
  •   Природен резерват „Монт Марс“ во Аостинската Долина (390 ха) [4]
  •   Пределен парк „Бинска Долина“ во Вале (15.891 ха)[5]

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1.   Кулиџ, Вилијам Огастес Бреворт (1911). „Алпи“ . Во Chisholm, Hugh (уред.). Encyclopædia Britannica. 1 (11. изд.). Cambridge University Press. стр. 743.
  2. Hilary Sharp, Tour of Monte Rosa: A Trekker's Guide.
  3. Природен парк Алта Валсезија — Паркови на Италија
  4. Природен резерват „Монт Марс“ — Паркови на Италија
  5. Пределен парк „Бинска Долина“

Надворешни врски

уреди