Википедија

Јадрена енергија во Украина

(Пренасочено од Нуклеарна енергија во Украина)

Украина управува со четири јадрени централи со 15 реактори сместени во Волинија и Јужна Украина.[1] Вкупниот инсталиран капацитет на јадрена енергија е над 13 GWe, рангирана на седмо место во светот во 2020 година [2] Енергоатом, украинско државно претпријатие, управува со сите четири активни јадрени централи во Украина.[3] Во 2019 година, јадрената енергија испорачувало над 20% од енергијата на Украина.[4]

Јадрената централа Ровне

Во 2021 година, јадрените реактори на Украина произвеле 81 TWh - над 55% од вкупното производство на електрична енергија,[5] и втор најголем удел во светот, зад само Франција. Јадрената централа Запорожје, најголемата јадрена централа во Европа е во Украина.

Катастрофата во Чернобил во 1986 година во Северна Украина била најтешката јадрена несреќа во светот до денес.

Недостигот на јаглен за електраните на јаглен во Украина поради војната во Донбас и затворањето на еден од шесте реактори на јадрената централа Запорожје довело до прекини на струја низ целата земја во декември 2014 година. Поради руско-украинската војна, јадрената централа е оштетена.

Преглед

уреди
 
Производство на електрична енергија по извор, Украина
 
Јадрената централа Запорожје е најголемата во Европа со шест реактори чиј вкупен капацитет е 6 GW.[1]
 
Хмелницки АЕЦ
 
АЕЦ Ровно
 
Украинска монета во знак на сеќавање на јадрената енергија

Украина во голема мера се потпира на јадрената енергија. Најголемата јадрена централа во Европа, јадрената централа Запорожје, се наоѓа во Украина. Во 2006 година, владата планирала да изгради 11 нови реактори до 2030 година, што речиси ќе го удвои сегашниот капацитет на јадрена енергија.[6] Енергетскиот сектор на Украина е дванаесетти по големина во светот во однос на инсталираната моќност, со 54 гигавати (GW).[7] Обновливите извори на енергија сè уште играат многу скромна улога во електричното производство; во 2005 година производството на енергија ги задоволувале следните извори: јадрена (47%), топлинска (45%), хидроелектрична и други (8%).[6]

Историја на советско потекло

уреди
 
Чернобил

Катастрофата во Чернобил била јадрена несреќа што се случила на 26 април 1986 година во јадрената централа Чернобил во Украинската Советска Социјалистичка Република на Советскиот Сојуз. Експлозија и пожар испуштиле големи количества радиоактивна контаминација во атмосферата, која се проширила низ поголемиот дел од Западен СССР и Европа. Се смета за најлошата несреќа на јадрената централа во историјата и е една од двете класифицирани како настан од 7 ниво на Меѓународната скала за јадрени настани (другата е јадрената катастрофа во Фукушима).[8] Битката за спречување на контаминацијата и избегнување поголема катастрофа на крајот опфатила над 500.000 работници и чинела околу 18 милијарди рубљи, осакатувајќи ја советската економија.

Украина го добивала своето јадрено гориво исклучиво од Русија од руската компанија ТВЕЛ. Од 2008 година земјата добива јадрено гориво од Вестингхаус . Од 2014 година уделот на Вестингхаус во увозот пораснал на повеќе од 30% во 2016 година поради силно социјално неодобрување на какви било економски односи со Русија по анексијата на Крим.[1] Во 2018 година, договорот на Вестингхаус за снабдување со гориво VVER бил продолжен до 2025 година [9] Нафтата и природниот гас го обезбедуваат остатокот од енергијата на земјата; тие се исто така увезени од поранешниот Советски Сојуз .

Неодамнешно обновување и трансформација

уреди

Во 2011 година Енергоатом започнала проект за усогласување на безбедноста со меѓународните стандарди со проценет трошок од 1,8 милијарди американски долари, со цел датум на завршување во 2017 година. Во 2015 година, датумот на завршување бил вратен во 2020 година, поради доцнење во финансирањето.[10] Во 2015 година, некои владини агенции поднеле обвиненија за корупција против Енергоатом, со загриженост покрената од премиерот Арсениј Јацењук.[11] Во март 2016 година, украинските судови ги замрзнале средствата и банкарските сметки на Енергоатом поради наводни неплатени долгови; Енергоатом ја обжалил одлуката, но замрзнатите финансии довеле до прекршување на договорите.[12] Во јуни 2016 година, нејзините банкарски сметки биле одмрзнати.[13]

Во февруари 2018 година Украина обезбедила американско финансирање од 250 милиони долари за изградба на капацитет за складирање потрошено јадрено гориво, со што ќе се избегне потребата да се испорача потрошеното јадрено гориво во Русија.[14]

Во 2018 година Енергоатом изјавил дека цените на електричната енергија се премногу ниски за да се покријат трошоците за новото јадрено гориво и повикал на зголемување на цената.[15]

Во 2008 година , Westinghouse Electric Company добил петгодишен договор за продажба на јадрено гориво на три украински реактори, почнувајќи од 2011 година [16] По Евромајдан, тогашниот претседател Виктор Јанукович вовел забрана за испорака на јадрено гориво на Росатом во Европа преку Украина, која била на сила од 28 јануари до 6 март 2014 година [17] До 2016 година, уделот на Русија се намалил на 55 отсто, а Вестингхаус снабдувал јадрено гориво за шест од украинските јадрени реактори ВВЕР-1000.[18] По руската анексија на Крим во април 2014 година, Енергоатом и Вестингхаус го продолжиле договорот за испорака на гориво до 2020 година [19]

Во 2019 година Енергоатом и Турбоатом потпишале петгодишен договор за модернизација на кондензатори и турбини во голем број украински јадрени централи.[20]

На 4 декември 2019 година, владата на Украина го назначила Павло Павлишин за вршител на должноста шеф на Енергоатом. Во текот на јануари 2020 година, Енергоатом преговарал за осум законски нацрт-закони со претседателот на поткомитетот на украинскиот парламент за јадрена енергија и безбедност, насочени кон исполнување на меѓународните обврски и стандарди и финансиската стабилизација на Енергоатом.[21]

Во август 2021 година, Енергоатом и Вестингхаус потпишале договор за изградба на реакторите Вестингхаус АП1000 за замена на недовршените блокови во електраната Хмелницки.[22]

2022 година

уреди

На 24 февруари 2022 година, украинската електрична мрежа се исклучила од постсоветската IPS/UPS мрежа, пред да се синхронизира со Синхроната мрежа на Континентална Европа, која била постигната на 16 март [23]

Во март 2022 година, руските сили ја презеле контролата врз јадрената централа Запорожје. Таа продолжува да работи и да доставува податоци, вклучително и од систем за далечинско следење, до Меѓународната агенција за атомска енергија.[24][25] На 6 јуни, генералниот директор на МААЕ Рафаел Гроси изјавил дека „најмалку пет од седумте неопходни столбови на јадрената безбедност се компромитирани“ во руската окупација на централата,[26] и по нападите во август, дека сите седум биле прекршени .[27] Поради руската војна против Украина во 2022 година, јадрената централа е оштетена.[28][29][30][31][32][33] 

Ископ на ураниум

уреди

Во 2005 година имало 17 депозити на сметката на државата.[34] Три од нив Vatutine, Central и Michurinske се развивале, додека се збогатувала рудата фабрика се градеше во Новокостијантинив.[34] Бројот на депозити е исцрпен (т.е Девладове, Жовториченске, Першотравневе, Братске).[34][35]

Активистите долго време алармираат за хемиската фабрика Днипро во Камијанске, која е воена постројка за преработка на ураниум од советско време, која се состои од индустриски згради, опрема што содржи отпад од ураниум, како и големи депонии каде што се складирало јаловина. Документирани се мали протекувања на земја, вода и прашина од објектот, но освен обезбедувањето на периметарот, не е направено многу за правилно обезбедување на постројката.[36]

Список на реактори

уреди

Сите украински реактори РБМК (типот вклучен во катастрофата во Чернобил во 1986 година) биле сместени во јадрената централа Чернобил. Сите реактори таму се затворени, оставајќи ги само многу побезбедните реактори VVER кои работат во земјата.[1] Три од наведените реактори биле изградени во Украина по независноста, а првиот од нив бил изграден во 1995 година; другите шеснаесет реактори што земјата ги наследила од Советскиот Сојуз.  

Име Локација Број на единица Тип Капацитет (MW) Години на работа Белешки
Хмелницки Нетишин 1 ВВЕР 1000 1987 -
2 2004-
3 Во изградба Проектот започна во 1986 година, а ќе биде завршен во 2026 година
4 1100 Проектот започна во 1987 година, за да биде срушен и заменет со AP1000
5 AP1000 Планирано Планирано како AP1000
Ривне Вараш 1 ВВЕР 440 1980 -
2 1981 -
3 1000 1986 -
4 2004-
Јужна Украина Јужнукраинск 1 ВВЕР 1000 1982 -
2 1985 -
3 1989 -
4 Незавршена градба Проектот започна во 1987 година, напуштен во 1989 година
Запорожје Енерходар 1 ВВЕР 1000 1984 - Најголемата АЕЦ во Европа
2 1985 -
3 1986 -
4 1987 -
5 1989 -
6 1995 -
Вкупно Украина ВВЕР 13819 година 1981 (1978) -
Име Местоположба Тип Капацитет, MWe Отворено Белешки
Севастополски универзитет Севастопол IR-100 [uk] 100 1967 - запленет од Руската Федерација
Институт за јадрени истражувања НАСУ Киев VVR-M [uk] 10 1960 -
Харковски институт за физика и технологија Харков Извор на неутрони 2016 -

Незавршени и затворени погони

уреди
 
НПП Чигирин (нацрт)
 
Антијадрен протест во Киев
Име Место Единица

Број

Тип Капацитет

(MW)

Години на работа Статус Белешки
АЕЦ Чернобил Припјат 1 РБМК 1000 1977–1996 година Деактивиран Постепено деактивиран по несреќата
2 1978–1991 година
3 1981–2000 година
4 1984–1986 година Уништена Експлодираше во несреќата во Чернобил
5 Никој Незавршена градба Проектот започна во 1981 година, напуштен во 1987 година
6
Кримската АЕЦ Шхолкин 1 ВВЕР 950 Никој Незавршена градба Напуштен во 1989 година
2
3 Никогаш неизграден Откажан во 1989 година
4
Одеса NTEC Теплодар 1 ВВЕР 940 Никој Незавршена градба Напуштен во 1989 година
2
Харков NTEC Бирки 1 ВВЕР 940 Никој Незавршена градба Проектот започна во 1986 година, напуштен во 1989 година
2
3 Никогаш неизграден Откажан во 1989 година
4
НПП Чигирин Орбита 1 ВВЕР 1000 Никој Незавршена градба Напуштен во 1989 година, се смета за обновување на зградата со нов дизајн од 2021 година
2
3
4

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Nuclear fuel imports from Sweden account for 41.6% in H1, balance from Russia, UNIAN (22 August 2016)
  2. ↑ „PRIS – Miscellaneous reports – Nuclear Share“. pris.iaea.org. Посетено на 2022-02-27.
  3. ↑ Energoatom chief Kim overstepped his powers when signing contract, failed to show up for questioning, says interior minister, Interfax-Ukraine (12 June 2013)
  4. ↑ „Primary energy consumption by source“. Our World in Data. Посетено на 2022-02-27.
  5. ↑ „Nuclear Share of Electricity Generation in 2021“. IAEA. Посетено на 26 June 2022.
  6. ↑ 6,0 6,1 „Nuclear Power in Ukraine“. World Nuclear Association. Архивирано од изворникот на 2013-06-12. Посетено на 22 December 2007.
  7. ↑ „Ukraine“. Energy Information Administration (EIA). US government. Архивирано од изворникот на 15 October 2009. Посетено на 22 December 2007.
  8. ↑ Black, Richard (12 April 2011). „Fukushima: As Bad as Chernobyl?“. Bbc.co.uk. Посетено на 20 August 2011.
  9. ↑ „Ukraine signs new fuel contract with Westinghouse“. Nuclear Engineering International. 1 February 2018. Посетено на 3 February 2018.
  10. ↑ „Ukraine aims to complete safety upgrade program in 2020“. World Nuclear News. 7 August 2015. Посетено на 10 August 2015.
  11. ↑ „Energoatom chief recalls highs and lows of first half-year“. World Nuclear News. 12 August 2015. Посетено на 16 June 2016.
  12. ↑ „Continued Ukraine-Russia tensions over fuel“. Nuclear Engineering International. 7 June 2016. Архивирано од изворникот на 13 February 2019. Посетено на 16 June 2016.
  13. ↑ „Energoatom's accounts unblocked“. Interfax-Ukraine. 29 June 2016. Посетено на 21 February 2017.
  14. ↑ „Ukraine secures US funding for storage facility“. World Nuclear News. 15 February 2018. Посетено на 19 February 2018.
  15. ↑ „Energoatom counts cost of regulatory changes“. World Nuclear News. 19 March 2018. Посетено на 20 March 2018.
  16. ↑ „Westinghouse Wins Contract to Provide Fuel Supplies to Ukraine“. 30 March 2008. Westinghouse Electric. Архивирано од изворникот (press release) на 19 June 2015. Посетено на 15 April 2014.
  17. ↑ „Russia says restarts nuclear fuel transit to Europe via Ukraine“. Reuters. 8 March 2014. Архивирано од изворникот на 16 October 2015. Посетено на 15 April 2014.
  18. ↑ Peterson, Nolan (10 November 2017). „American coal miners undermine Putin's energy weapon against Ukraine“. newsweek.com. Newsweek Media Group. Архивирано од изворникот на 10 November 2017. Посетено на 11 November 2017.
  19. ↑ „Energoatom, Westinghouse extend contract on nuclear fuel supplies until 2025“. Interfax-Ukraine (англиски). Посетено на 4 March 2022.
  20. ↑ „Energoatom, Turboatom sign contract for modernizing Ukraine's nuclear power plants“. Kyiv Post. 27 August 2019. Посетено на 3 September 2019.
  21. ↑ „Ukraine assesses legislation to support nuclear sector“. World Nuclear News. 14 January 2020. Посетено на 14 January 2020.
  22. ↑ Company, Westinghouse Electric. „Energoatom and Westinghouse Advance Clean Energy Throughout Central and Eastern Europe“. info.westinghousenuclear.com (англиски). Посетено на 2021-09-01.
  23. ↑ Blaustein, Anna (23 March 2022). „How Ukraine Unplugged from Russia and Joined Europe's Power Grid with Unprecedented Speed“. Scientific American. Посетено на 1 April 2022.
  24. ↑ „Live: Russian forces capture damaged Ukrainian nuclear power station“. ABC News. 3 March 2022 – преку www.abc.net.au.
  25. ↑ „Ukraine says any IAEA visit to occupied Zaporizhzhia 'unacceptable'“. World Nuclear News. 27 May 2022. Посетено на 31 May 2022.
  26. ↑ Gaspar, Miklos (2022-06-06). „Grossi Expresses Concern to IAEA Board about Safeguards in Iran; Nuclear Safety, Security and Safeguards at Zaporizhzhya Nuclear Power Plant in Ukraine“. International Atomic Energy Agency (англиски). Посетено на 2022-08-11.
  27. ↑ „Nuclear plant disaster in Ukraine is 'real risk,' IAEA says“. Mining Dot Com (англиски). Посетено на 2022-08-11.
  28. ↑ „Zaporizhzhia: Russian rockets damaged part of nuclear plant, Ukraine says“. BBC News. 5 August 2022.
  29. ↑ „Ukraine turns off reactor at its most powerful nuclear plant after 'accident'“. The Independent. 28 December 2014.
  30. ↑ „Ukraine Briefly Cuts Power to Crimea Amid Feud With Russia Over NATO“. The New York Times. December 24, 2014.
  31. ↑ „Coal import to help avoid rolling blackouts in Ukraine – energy minister“. ITAR-TASS. December 31, 2014.
  32. ↑ „Rolling blackouts in Ukraine after nuclear plant accident“. Mashable. December 3, 2014.
  33. ↑ „Ukraine to Import Coal From 'Far Away' as War Curtails Mines“. Bloomberg News. December 31, 2014.
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 About economic feasibility to attract investments in exploration and development of uranium deposits in Ukraine. Ukrainian geological projects.
  35. ↑ Sieroi, S. Uranium plus gold, is that a solution to crisis? "Den". 22 May 1998.
  36. ↑ „In central Ukraine, a city's future is overshadowed by a radioactive neighbour“. openDemocracy (англиски). Посетено на 2021-09-01.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Јадрена_енергија_во_Украина&oldid=5233523“