Лисесто циганче
Мажјак
Пеење
Научна класификација
Царство: Животни
Колено: Хордови
Класа: Птици
Ред: Врапчевидни
Семејство: Муварчиња
Род: Циганчиња
Вид: Лисесто циганче
Научен назив
Phoenicurus phoenicurus
(Linnaeus, 1758)
Подвидови
  • Phoenicurus phoenicurus phoenicurus

Лисесто циганче

  • Phoenicurus phoenicurus samamisicus

Југоисточно лисесто циганче

Лисестото циганче (науч. Phoenicurus phoenicurus), е мала врапчевидна птица од семејството на муварчињата (Muscicapidae), која порано била сместена во семејството на дроздовите (Turdidae).

Систематизација и распространетост

уреди

Прифатени се два подвида. Номинираниот, P. p. phoenicurus кој го има низ цела Европа и достига до Сибир. Другиот подвид е P. p. samamisicus кој е распрострастранет појугоисточно, од Крим преку Турција, Блискиот Исток до Средна Азија. Малку е помала од P. p. phoenicurus и кај возрасните мажјаци има слична бела дамка на крилјата како кај циганчето. Белата дамка, но малку поневпечатлтива ја има и кај младенчињата и кај женките. Подвидот е широко раширен во Турција и во јужниот дел на Балканот, во Македонија.[2][3]

Опис

уреди
 
Женка
 
Гнездо со јајца

Лисестото циганче во многу нешта е слично на црвеногушката. Таа ги има истите општи особини, разговорливото поведение, има иста должина 13-14,5 см, но е малку потенка и полесна, тежи 11-23 г. Портокаловоцрвената опашка често ја ниша. Кај европските птици, само циганчето ( Phoenicurus ochrurus) има слично обоена опашка.[2][3]

Мажјакот летно време има бледо сиви глава и горни делови, освен задникот и опашката, кои, како и слабините, под крилјата и долниот дел од крилјата се портокаловокостенливи. Челото е бело, а страните на лицето и градите се црни. Крилјата и двата централни пердуви на опашката се кафеави. Портокаловото од слабините се прелева во речиси бело на стомакот. Клунот и нозете се црни. Наесен, боите на мажјакот обледуваат и му даваат исплакнат израз. Женките се покафеави, со посветли долни делови, немаат црно и сјајно перје, а грлото им е белкаво.

Живеалиште

уреди

Овие птици сакаат отворени, стари дабови или брезови шуми, со висока хоризонтална видливост, малку грмушки и дупки во старите дрвја каде ги сместуваат своите гнезда. Претпочитаат гнездото да им биде на работ од шумата, до чистините. Освен во шумите, птицата живее и во урбаните средини, во парковите и градините. Најчесто гнездото го прават во природните дупки на дрвјата, па во мртвите дрвја или дрвјата со мртви гранки, а користат и куќички за птици. Сакаат гнездото да им е покриено со многу мов и лишаи. Користат и стари иглолисни шуми, особено во северниот дел на опсегот.[2][3]

Поведение

уреди
 
Исхраната на лисестото циганче

Преку лето, оваа птица живее речиси во цела Европа, западна Азија и северозападна Африка. Таа е птица преселница која зимува во централна Африка и Арабија.

Напролет, на почетокот до средината на април, први пристигнуваат мажјаците,[4] често неколку дена пред женките. Во мај, несат 5-6 светлосини јајца, а имаат и второ легло во текот на летото. Заминува за Африка меѓу средината на август и на почетокот од октомври. Се храни како другите муварчиња, со инсекти кои ги лови откако ќе пројдат покрај нив, значи претежно со летачки инсекти. Огласувањето му е разговорливо, а алармниот повик му е една тажна нота уит.[2] Песната на мажјакот е слична на црвеногушката, но само увертира, бидејќи има недовршен, изнемоштен крај.

Наводи

уреди
  1. BirdLife International (2012). Phoenicurus phoenicurus. IUCN Red List. Version 2012.1. International Union for Conservation of Nature. Посетено на 16 July 2012.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Hoyo, J. del; и др. (2005). Handbook of the Birds of the World, vol. 10. Barcelona: Lynx Edicions. стр. 771. ISBN 84-87334-72-5. Напосредна употреба на al. во: |first= (help)
  3. 3,0 3,1 3,2 Snow, D. W. & Perrins, C. M. (1998). The Birds of the Western Palearctic (Concise. изд.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-854099-X.
  4. [1]

Надворешни врски

уреди