Википедија

Климатските промени и децата

Климатските промени имаат директно и индиректно влијание врз децата. Децата се поранливи на влијанието на климатските промени врз луѓето отколку возрасните. Светската здравствена организација проценила дека 88% од постојниот глобален товар на болести е поврзан со климатските промени кои ги погодуваат децата под 5-годишна возраст.[1] Прегледот на Лансет за здравјето и климатските промени ги наведува децата како категорија најпогодена од климатските промени.[2]

Климатски итни случаи

Децата се физички поранливи на климатските промени во сите нејзини форми.[3] Климатските промени влијаат на физичкото здравје на детето и неговата благосостојба. Преовладувачките нееднаквости, помеѓу и во рамките на земјите, одредуваат како климатските промени влијаат врз децата.[4] Децата немаат глас или внимание во однос на глобалните одговори на климатските промени.

Луѓето кои живеат во земји со ниски примања страдаат од поголем товар на болести и се помалку способни да се соочат со заканите за климатските промени.[5]

Влијание на климатските промени врз децата

уреди
 
Фотографија од Оксфам од Африканскиот Рог со еколошки мигранти поврзани со климата

Децата се погодени преку уништување на нивните домови, закани по безбедноста на храната и губење на семејните средства за живот, што ги предизвикува климатските промени. Ефектите врз децата може да се влошат со социјална и економска нееднаквост, вооружен судир и здравствени епидемии.[6] Ефектите од климатските промени спаѓаат во две главни димензии: директни или индиректни, моментални или одложени. Ефектите врз физичкото здравје на детето вклучуваат: смртни случаи и повреди, топлотни болести, изложеност на токсини во животната средина; заразни и други болести присутни на потопли температури.[7]

Исто така, постои значително зголемување на менталното здравје и прашањата за учење, како што се посттрауматско стресно нарушување (ПТСН), депресија и анксиозност, нарушувања на спиењето, когнитивни дефиниции и тешкотии во учењето.[8] Со оглед на овој пример, во Пакистан во 2010 година, 73% од 10 до 19-годишници покажале високо ниво на ПТСН, каде раселените девојчиња биле сериозно погодени.[9]

Други тешки појави што биле откриени биле вознемиреност, тага и лутина; губење на идентитет; чувства на беспомошност и безнадежност; повисоки стапки на самоубиство; и зголемена агресија и насилство.[10]

Како додаток на физичките ефекти, постојат психолошки и ментални здравствени влијанија што се закануваат за благосостојбата на детето.[11]

Здравје и благосостојба

уреди

Екстремните настани предизвикани од климатските промени можат да уништат домови, училишта, центри за згрижување деца и друга критична инфраструктура.[12] Тајфунот Хајан израмнил цели градови на островите Лејте и Самар, Филипини. Многу деца преживеани од тајфунот Хајан ги загубиле своите домови и предмети.[13] Во 2020 година, тајфунот Молаве предизвикал поплави и лизгање на земјиштето, уништувајќи домови, ставајќи на ризик околу 2,5 милиони деца во Виетнам. Природната катастрофа убила 9 и раселила повеќе од еден милион лица во Виетнам и Филипини.[14]

Климатските настани предизвикале сериозни штети на животите и егзистенцијата. Тајфуните, големите бранови и други нарушувања резултирале во загуба на средства и капитал и пад на семејниот приход меѓу земјоделците, рибарите, работниците во неформалниот сектор и сопствениците на мали бизниси.[15] Семејствата со повеќе деца се поранливи на катастрофални здравствени трошоци. Откако тајфунот Парма го погоди Филипините, се зголемила стапката на напуштање на училиштата како резултат на губење на семејните приходи. Децата кои продолжувале со училиште понекогаш морале да одат на час без додатоци за да купат храна. Во руралните области, полињата, градините, рибниците, земјоделските култури, рибарските чамци и земјоделската опрема биле уништени, додека добитокот изгубен, што влијаело на безбедноста на храната за целата заедница.

Влијание врз животната средина

уреди
 
Државен министер за животна средина, шумарство и климатски промени

Децата се чувствителни на недостаток на основни природни ресурси што е предизвикано од природни појави како суши и поплави. Значително околу 160 милиони деца живеат во екстремно високи сушни региони и над 500 милиони живеат во области со исклучително големи поплави.[16] Кога станува збор за природните феноменални појави, природните катастрофи доведуваат до раселување на семејства и деца. Ова поместување е направено заради екстремните временски прилики со зголемени стапки на несигурности во физичкото и менталното здравје.[17][18]

На глобално ниво, се проценува дека децата толерираат 88% од товарот на болести поради климатските промени. Секое дете е зависно од негувателките и во рамките на нивните заедници. Вистинската закана е во рамките на незасилените области кои веќе страдаат од животна средина; предизвици. Овие ќе резултираат со разни болести, попречености, висока стапка на смртност кај децата.[19] Во 2013 година, Меѓувладиниот панел за климатски промени, оценил дека глобалните температури најверојатно ќе се зголемат на 4,8 °C до 2100 година доколку тековните емисии продолжат да растат.[20] Важно е да се спомене дека постојаната изложеност на загадувачи на воздухот влијае на телесната тежина, малата големина за гестациската возраст (SGA) и случаите на предвремено породување. Штом децата се повеќе изложени на загадување на воздухот (О3 честички, SO2 и NO2 ) тие имаат тенденција да страдаат од астма [21] што резултира со зголемување на оксидативниот стрес на дишните патишта и воспалението на дишните патишта кај астматичните деца [22] Загадувањето на воздухот влијае на детскиот невроразвој.[23]

Акција за климатски промени од страна на децата

уреди

Училиштен штрајк за клима

уреди

Училиштен штрајк за климата (SS4C) (шведски: Skolstrejk för klimatet), исто така познат како Петок за иднината, Младите за климата, Климатски штрајк или Младински штрајк за клима, е меѓународно движење на ученици кои прескокнуваат часови во петок за да учествуваат во демонстрациите за да побараат акција од политичките лидери за да се преземе акција за да се спречат климатските промени и индустријата на фосилни горива да премине кон обновлива енергија.

Публицитет и широко распространето организирање започнало откако шведската ученичка Грета Тунберг организирала протест во август 2018 година пред шведскиот Риксдаг (парламент), држејќи натпис на кој пишувало „Skolstrejk för klimatet“ („Училиштен штрајк за климата“).[24][25]

Глобален штрајк на 15 март 2019 година собрал повеќе од еден милион штрајкувачи во 2.200 организации во 125 земји.[26][27][28][29] На 24 мај 2019 година, се случил вториот глобален штрајк, во кој 1.600 настани низ 150 земји привлекле стотици илјади демонстранти. Настаните требало да се совпаднат со изборите во Европскиот парламент во 2019 година.[28][30][31][32]

„Глобалната недела за иднината“ во 2019 година била серија од 4.500 штрајкови во над 150 земји, фокусирани околу петок 20 септември и петок 27 септември. Веројатно најголемите климатски удари во светската историја, штрајковите на 20 септември собрале околу 4 милиони демонстранти, многу од нив ученици, вклучувајќи 1,4 милиони во Германија.[33] На 27 септември, околу два милиони луѓе учествувале во демонстрации ширум светот, вклучително и над еден милион демонстранти во Италија и неколку стотици илјади демонстранти во Канада.[34][35][36]

Легална акција

уреди

Случајот Џулијана против САД бил разрешен во 2020 година со образложение дека тужителите немале право да тужат, но покрената била нова постапка по потесни основи.[37] Во случајот „Дуарте Агостињо и другите против Португалија“, Европскиот суд за човекови права побарал од 33 држави да одговорат до мај 2021 година со информации за тоа како се обидуваат да ги ограничат климатските промени.[38]

Ангажман за климатски промени на детето

уреди

Соочувањето со предизвиците што произлегуваат од климатските промени е критично, особено кога се работи за нивното влијание врз децата. За ова, клучно е насочувањето на проблемот преку образовен и уметнички пристап базиран и вклучување на родителите.[39]

Важно е да се интегрираат климатските промени во рамките на наставната програма.[40] Штом децата дознаат за постоењето и за итноста на глобалните еколошки проблеми околу нив, тие стануваат посвесни и посветени кон подобрување на еколошкиот статус во светот.[41]

 
Деца кои се појавуваат да доживеат / покажат среќа по час по уметност

Уметноста им помага на децата во различни развојни аспекти. Охрабрувајќи да имаат значајно самоизразување во однос на какви било идеи, климатските промени тука, на нив им се нуди медиум за развој на одржливи резолуции кон нивната заедница и светот.[42] Забележано е дека штом постои силна врска помеѓу децата и нивните родители, перцепцијата на овие последниве може да влијае врз напорите на нивното дете. Колку повеќе децата комуницираат со проблемите со климатските промени, толку е подобра свеста што може да се создаде кај двајцата. Значи, поттикнувањето на овој пријателски комуникативен став има позитивен ефект врз родителската перцепција и постапување подоцна.[43]

Обраќајќи им се на децата на предизвикот за климатските промени

уреди

Важно е да се знае дека детето е ранлива индивидуа за кое било прашање, климатските промени се една од најголемите грижи за децата и треба да се решат мудро. Потсетувајќи ги дека не се сами пред овој предизвик, споделување на нивните грижи и претворање на негативните вибрации во позитивни се препорачува да се намали влијанието на климатските промени врз благосостојбата на детето.[44]

Глобални иницијативи

уреди

Биле покренати голем број глобални иницијативи и проекти за решавање на влијанието и предизвиците на климатските промени врз децата.

Глобални напори кон акција за климатски промени
Наслов Организација (и) Тип Година
Глобална иницијатива за напредување на децата

Право на здрава животна средина

Обединети нации Иницијатива 2019-2021 година
Цел на NCCAP Национален акциски план на Кенија за климатски промени План за акција 2018-2022 година
Програма за мали грантови (ДГП) УНДП, глобален фонд за животна средина Грантови и проекти 2015 година
Чувствителна клима за хуманитарна помош УНИЦЕФ Иницијатива 2015 година
Заедничка рамка на иницијативата на Обединетите нации за деца, млади и климатски промени Обединети нации Рамковна иницијатива 2013 година
Климатски деца на НАСА НАСА Мрежно место 2010 година
Заштита на здравјето на децата во променлива околина Светска здравствена организација Извештај 2010 година
Climate change: Take action now
Климатски промени: Преземете акција сега 		УНИЦЕФ, ХЗМЖ, ФАО,

Меѓународна федерација на друштва на Црвен крст и Црвена полумесечина ,

Светска организација на извидничкото движење, војводата од Единбург

Награда

Иницијатива 2003 година
 
Ксије Бастида - активист за клима

Младински активисти за климатски промени и деца

уреди

Активизмот на младите треба да биде поддржан и застапуван за да се намали влијанието на глобалните климатски промени врз децата.[45]

Наводи

уреди
  1. ↑ Anderko, Laura; Chalupka, Stephanie; Du, Maritha; Hauptman, Marissa (January 2020). „Climate changes reproductive and children's health: a review of risks, exposures, and impacts“. Pediatric Research (англиски). 87 (2): 414–419. doi:10.1038/s41390-019-0654-7. ISSN 1530-0447.
  2. ↑ Watts, Nick; Amann, Markus; Arnell, Nigel; Ayeb-Karlsson, Sonja; Belesova, Kristine; Boykoff, Maxwell; Byass, Peter; Cai, Wenjia; Campbell-Lendrum, Diarmid (2019-11-16). „The 2019 report of The Lancet Countdown on health and climate change: ensuring that the health of a child born today is not defined by a changing climate“. Lancet (London, England). 394 (10211): 1836–1878. doi:10.1016/S0140-6736(19)32596-6. ISSN 1474-547X. PMID 31733928.
  3. ↑ Currie, Janet; Deschênes, Olivier (2016). „Children and Climate Change: Introducing the Issue“. The Future of Children. 26 (1): 3–9. ISSN 1054-8289.
  4. ↑ „Climate change and child health: a scoping review and an expanded conceptual framework“. The Lancet Planetary Health (англиски). 5 (3): e164–e175. 2021-03-01. doi:10.1016/S2542-5196(20)30274-6. ISSN 2542-5196.
  5. ↑ „Unless we act now: The impact of climate change on children“. www.unicef.org (англиски). Посетено на 2021-04-16.
  6. ↑ „UNICEF Concerned About Situation Of Children Affected By Typhoons In The Philippines“. UNICEF USA (англиски). November 12, 2020. Посетено на 2021-04-19.
  7. ↑ Sheffield, Perry E.; Landrigan, Philip J. (March 2011). „Global climate change and children's health: threats and strategies for prevention“. Environmental Health Perspectives. 119 (3): 291–298. doi:10.1289/ehp.1002233. ISSN 1552-9924. PMC 3059989. PMID 20947468.
  8. ↑ Garcia, Daniel Martinez; Sheehan, Mary C. (2016). „Extreme Weather-driven Disasters and Children's Health“. International Journal of Health Services: Planning, Administration, Evaluation. 46 (1): 79–105. doi:10.1177/0020731415625254. ISSN 0020-7314. PMID 26721564.
  9. ↑ Boston, 677 Huntington Avenue; Ma 02115 +1495‑1000 (2014-07-01). „Climate Change, Children's Rights, and the Pursuit of Intergenerational Climate Justice“. Health and Human Rights Journal (англиски). Посетено на 2021-04-17.
  10. ↑ „Mental health and our changing climate: Impacts, implications, and guidance | PreventionWeb.net“. www.preventionweb.net. Посетено на 2021-04-17.
  11. ↑ „Europe PMC“. europepmc.org. Посетено на 2021-04-17.
  12. ↑ „Effects of Climate Change on Future Generations“. Save the Children (англиски). Посетено на 2021-04-19.
  13. ↑ „Top 6 issues children are facing after Typhoon Haiyan“. World Vision (англиски). November 14, 2013. Посетено на 2021-04-19.
  14. ↑ „Typhoon Molave, nine dead and over a million displaced between the Philippines and Vietnam“. Asia News. Посетено на 2021-04-19.
  15. ↑ Porio, Emma (2011). „The Social Impacts of Tropical Storm Ondoy and Typhoon Pepeng: The recovery of communities in communities in Metro Manila and Luzon“. Ateneo de Manila University. Посетено на April 19, 2021.
  16. ↑ „Unless we act now: The impact of climate change on children“. www.unicef.org (англиски). Посетено на 2021-04-22.
  17. ↑ Garcia, Daniel Martinez; Sheehan, Mary C. (2016-01-01). „Extreme Weather-driven Disasters and Children's Health“. International Journal of Health Services (англиски). 46 (1): 79–105. doi:10.1177/0020731415625254. ISSN 0020-7314.
  18. ↑ „- CREATING A CLIMATE RESILIENT AMERICA: OVERCOMING THE HEALTH RISKS OF THE CLIMATE CRISIS“. www.govinfo.gov. Посетено на 2021-04-22.
  19. ↑ Zhang, Ying; Bi, Peng; Hiller, Janet E. (October 2007). „Climate change and disability-adjusted life years“. Journal of Environmental Health. 70 (3): 32–36. ISSN 0022-0892. PMID 17941401.
  20. ↑ Collins, Matthew; Knutti, Reto; Arblaster, Julie; Dufresne, Jean-Louis; Fichefet, Thierry; Friedlingstein, Pierre; Gao, Xuejie; Gutowski, William J.; Johns, Tim (2013). „Long-term Climate Change: Projections, Commitments and Irreversibility“. Climate Change 2013 - The Physical Science Basis: Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (англиски): 1029–1136.
  21. ↑ Tzivian, Lilian (June 2011). „Outdoor air pollution and asthma in children“. The Journal of Asthma: Official Journal of the Association for the Care of Asthma. 48 (5): 470–481. doi:10.3109/02770903.2011.570407. ISSN 1532-4303. PMID 21486196.
  22. ↑ Gasana, Janvier; Dillikar, Deepa; Mendy, Angelico; Forno, Erick; Ramos Vieira, Edgar (August 2012). „Motor vehicle air pollution and asthma in children: a meta-analysis“. Environmental Research. 117: 36–45. doi:10.1016/j.envres.2012.05.001. ISSN 1096-0953. PMID 22683007.
  23. ↑ Perera, Frederica; Li, Tin-yu; Zhou, Zhi-jun; Yuan, Tao; Chen, Yu-hui; Qu, Lirong; Rauh, Virginia A.; Zhang, Yiguan; Tang, Deliang (October 2008). „Benefits of Reducing Prenatal Exposure to Coal-Burning Pollutants to Children's Neurodevelopment in China“. Environmental Health Perspectives. 116 (10): 1396–1400. doi:10.1289/ehp.11480. ISSN 0091-6765. PMC 2569101. PMID 18941584.
  24. ↑ Crouch, David (1 September 2018). „The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis“. The Guardian. London, United Kingdom. Архивирано од изворникот 2019-01-04. Посетено на 1 September 2018.
  25. ↑ Weyler, Rex (4 January 2019). „The youth have seen enough“. Greenpeace International. Архивирано од изворникот 2020-01-21. Посетено на 22 January 2019.
  26. ↑ Carrington, Damian (19 March 2019). „School climate strikes: 1.4 million people took part, say campaigners“. Архивирано од изворникот 2020-03-07. Посетено на 19 March 2019.
  27. ↑ Glenza, Jessica; Evans, Alan; Ellis-Petersen, Hannah; Zhou, Naaman (15 March 2019). „Climate strikes held around the world – as it happened“. The Guardian. ISSN 0261-3077. Архивирано од изворникот 2019-03-16. Посетено на 16 March 2019.
  28. ↑ 28,0 28,1 „Students walk out in global climate strike“. BBC. 24 May 2019. Архивирано од изворникот 24 May 2019. Посетено на 24 May 2019.
  29. ↑ Barclay, Eliza (15 March 2019). „Photos: kids in 123 countries went on strike to protect the climate“. Архивирано од изворникот 2020-03-20. Посетено на 16 March 2019.
  30. ↑ „'We're one, we're back': Pupils renew world climate action strike“. Al Jazeera. 24 May 2019. Архивирано од изворникот 24 May 2019. Посетено на 24 May 2019.
  31. ↑ Gerretsen, Isabelle (24 May 2019). „Global Climate Strike: Record number of students walk out“. CNN. Архивирано од изворникот 20 September 2019. Посетено на 20 September 2019.
  32. ↑ Haynes, Suyin (24 May 2019). „Students From 1,600 Cities Just Walked Out of School to Protest Climate Change. It Could Be Greta Thunberg's Biggest Strike Yet“. Time. Архивирано од изворникот 26 May 2019. Посетено на 27 May 2019.
  33. ↑ Largest climate strike:
  34. ↑ Taylor, Matthew; Watts, Jonathan; Bartlett, John (27 September 2019). „Climate crisis: 6 million people join latest wave of global protests“. The Guardian. Архивирано од изворникот 2019-12-08. Посетено на 28 September 2019.
  35. ↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име Repubblica million.
  36. ↑ Murphy, Jessica (27 September 2019). „Hundreds of thousands join Canada climate strikes“. BBC. Архивирано од изворникот 2019-10-17. Посетено на 28 September 2019.
  37. ↑ Budryk, Zack (2021-04-07). „Biden administration asks court to toss kids' climate lawsuit“. TheHill. Посетено на 2021-04-18.
  38. ↑ Daly, Aoife; Leviner, Pernilla; Stern, Rebecca Thorburn. „How children are taking European states to court over the climate crisis – and changing the law“. The Conversation. Посетено на 2021-04-18.
  39. ↑ Perera Frederica P. (2017-02-01). „Multiple Threats to Child Health from Fossil Fuel Combustion: Impacts of Air Pollution and Climate Change“. Environmental Health Perspectives. 125 (2): 141–148. doi:10.1289/EHP299. PMC 5289912. PMID 27323709.Perera Frederica P. (2017-02-01). "Multiple Threats to Child Health from Fossil Fuel Combustion: Impacts of Air Pollution and Climate Change". Environmental Health Perspectives. 125 (2): 141–148. doi:10.1289/EHP299. PMC 5289912. PMID 27323709.
  40. ↑ Trott, Carlie D (2019-03-01). „Reshaping our world: Collaborating with children for community-based climate change action“. Action Research (англиски). 17 (1): 42–62. doi:10.1177/1476750319829209. ISSN 1476-7503.
  41. ↑ Jensen, Bjarne Bruun; Schnack, Karsten (2006-07-01). „The action competence approach in environmental education“. Environmental Education Research. 12 (3–4): 471–486. doi:10.1080/13504620600943053. ISSN 1350-4622.
  42. ↑ Haynes, Katharine; Tanner, Thomas M. (2015-05-04). „Empowering young people and strengthening resilience: youth-centred participatory video as a tool for climate change adaptation and disaster risk reduction“. Children's Geographies. 13 (3): 357–371. doi:10.1080/14733285.2013.848599. ISSN 1473-3285.
  43. ↑ Parth, Sandra; Schickl, Maximilian; Keller, Lars; Stoetter, Johann (2020). „Quality Child–Parent Relationships and Their Impact on Intergenerational Learning and Multiplier Effects in Climate Change Education. Are We Bridging the Knowledge–Action Gap?“. Sustainability (англиски). 12 (17): 1–16.
  44. ↑ „How to explain climate change and plastic pollution to children“. BBC Live Lessons (англиски). Посетено на 2021-04-21.
  45. ↑ „We must not leave climate change for children to fix“. Plan International (англиски). Посетено на 2021-04-22.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Климатските_промени_и_децата&oldid=5250290“