Ерик Сати

Ерик Сати (Хонфлор, 17 мај 1866 - Paris, 1 јули 1925) бил француски композитор и пијанист. Почнувајќи со неговиот прв состав, во 1884, тој го потпиша неговото име како Erik Satie.

Ерик Сати (Хонфлор, 17 мај 1866 - Paris, 1 јули 1925)

Ерик Сати во 1909 година

Сати беше претставен како „гимнопедист(англиски: gymnopedist или во оригинал на француски: жимнпопедист)“ во 1887 година, кратко време пред да ги напише најпознатите композиции, на Жимнопеди-„Gymnopédies“. Подоцна, тој себеси се нарече фонометричар-фонометрициен-"phonometriciеn" (што значи „човек, кој ги мери звуците“) и ја претпочиташе оваа ознака наместо „музичар“, откако беше наречен „несмасен, но суптилен техничар“ во една книга за современи француски композитори, објавена во 1911 година.

Во прилог на неговото музичко дело, Сати, исто така, остави извонреден сет на списи, кои придонеле за голем број на изданија, од dadaist 391 до американскиот Vanity Fair. Иако подоцна во животот, тој самиот горд на неговата работа секогаш издаваше под свое име. Од крајот на XIX век, во некои од неговите објавени дела, за него се појавуваат псевдоними како Виржини Лебо(Virginie Lebeau) и Франсоа де Пол(François de Paule). Сати беше шарена фигура во почетокот на 20 век во париската авангарда. Тој беше предвесник на подоцнежни уметнички движења, како на пример минимализмот, повторувачка музика и театар на апсурдот.

Животот и работата

Ерик Сати, својата младост ја поминал паралелно во Хонфлер, Нормандија, и Париз. Кога имаше четири години, неговото семејство се пресели во Париз. На татко му (Алфред), му беше понудена работа како преведувач во главниот град. Откако неговата мајка Џин Лесли Антон(Јеan Leslie Anton), која беше родена во Лондон од Шкотски родители) почина во 1872, и тој беше испратен, заедно со неговиот помлад брат Conrad, назад кон Онфлер(Honfleur), да живее со своите баба и дедо. Таму ги доби неговите први музички лекции од локален оргулар. Кога неговата баба починала во 1878, браќата ги собрал нивниот татко кој кратко потоа се преженил во Париз (со пијано наставник) . Од раните 1880 наваму, Алфред Сати(Alfred Satie) почна со издавање на "Салон" композиции (со неговата нова жена како и самиот, меѓу другите).

Во 1879 година Сати се запишал на Парискиот конзерваториум(Paris Conservatoire), каде што бил веднаш етикетиран од неговите учители, како неталентиран. Откако за две и пол години го испратиле дома, на крајот на 1885 година беше повторно примен , но не успеа да остави многу подобар впечаток на неговите учители од претходно, и како резултат на тоа една година подоцна, се решава да запише воена служба. Сепак, воената кариера на Сати не трае многу долго.Во рок од неколку недели, тој ја напушта војската со измами.

Во 1887 Сати го напушта домот за да сместувања во Монмартр. Во тоа време тој го започна трајното пријателство со романтичниот поет Патрис Контамин(Patrice Contamine), каде ги имаше својте први композиции, објавени од страна на татко му. Тој наскоро се интегрира со уметничките клиенти на Ле Ша Ноар Кафе(Le Chat Noir Café) - кабаре, и започнува со објавување на својата Gymnopédies. Објавување на композиции во иста насока (Ogives, Gnossiennes, итн). Во истиот период тој здружи со Claude Debussy. Тој во 1890 година, се пресели во помала просторија, во Монмартр (rue Cortot бр 6). Од 1891 година тој беше официјално композитор и параклис-мајстор на Розенкројцерскиот Орден "Ordre de la Rose-Croix Catholique, du Теmple et du Graal", предводена од Sâr Joséphin Péladan, кои доведоа до композиции, како што се drapeau Salut!, Le Fils des étoiles, и Sonneries de la Rose+Croix.

Од средината на 1892 ги имаше искомпонирано првите парчиња во композициски систем од негова изработка (Fête donnée par des Chevaliers Normands en l'Honneur d'une jeune Demoiselle), и понуди музика на витешка езотерична игра (two Prélude du Nazaréen), како и лажно издавање (распишување на премиерата на Le Bâtard de Tristan, an anti-Wagnerian, опера која тој веројатно никогаш не ја напишал) каде раскина договор со Péladan, започнувајќи го Uspud проектот во раната есен, како и "Christian Ballet" во соработка со Contamine de Latour. Додека другарите Chat Noir и Miguel Utrillo's Auberge du Clou го подржyваа, за проектот се изработи промотивна брошура, која гласи : "Памфлет за новa езотерична секта".

Satie и Suzanne Valadon, уметнички модел, но и самата уметник , и долгогодишен пријател на Miguel Utrillo (и мајката на Maurice Utrillo), започнуваат афера во почетокот на 1893 година. По нивната прва ноќ заедно, тој и предложил брак. Тие не се земаа, но Valadon се пресели во просторија веднаш до Satie's во Rue Cortot. Satie се опседнал со неа, нарекувајќи ја неговата Biqui, пишувајќи и страсни поеми за "нејзиното целосно постоење, прекрасните очи, нежните раце, и малите стапала". За време на нивната врска, Satie ја напиша Danses Gothiques како еден вид молитва, за да си го врати мирот на умот,но и Valadon насликала портрет и му го подарила на Satie. По шест месеци, таа се преселила подалеку, оставајќи го Satie со скршено срце. Потоа, тој рече дека остана без "ништо туку ледена самотија што ги полни главата и срцето со празнина и тага". Се верува дека ова беше единствена интимна врска што Satie некогаш ја имал.

Уште истата година кога тој се запозна со младиот Maurice Ravel за првпат, стилот на Satie се појави во првите композиции на младичот. Една од композициите на Satie од тој период, the Vexations, беше останала непозната дури и по неговата смрт. До крајот на годината тој го основал Église Métropolitaine d'Art de Jésus Conducteur (Црква на Митрополитот на уметноста од Христос). Како едниствен член во улога на "Parcier et Maître de Chapelle" тој почнал да ја компонира Grande Messe (подоцна позната како Messe des Pauvres), и напишал куп писма, статии и памфлети покажувајќи ја својата самодоверба во религиозни и уметнички прашања. Претставено со пример: тој аплицирал за членство Académie Française двапати, не оставајќи место за никаков сомнеж во својата апликација, дека одборот на оваа орагнизација (со Camille Saint-Saëns како претседател) му го должи тоа членство. Таквата постапка, без сомнение придонесе во рушењето на неговата популарност во областа на културата. Во 1895 година тој наследил некои пари, при што си дозволил печатење на повеќе од неговите дела и промена од примерно свештеничко однесување, во отмено господинство.

Преселба во Arcueil - кабаре композиции Schola Cantorum

До средината на 1896 сите негови финансиски средства исчезнаа и тој мораше да се пресели во поевтин стан, прво во Rue Cortot, во соба не многу поголема од плакар, и две години подоцна (од кога ги компонираше првите два сета на Pièces froides во 1897), во Arcueil, предградие на околу пет километри од центарот Париз(во округот Val-de-Marne во областa Île-de-France).

Во овој период тој повторно воспостави контакт со неговиот брат Conard (на многу сличен начин како Vincent Van Gogh со неговиот брат Theo) поради бројни практични и финансиски причини, ги прикриваше внатрешните чувства. Писмата до Conard јасно укажуваа дека ги имаше занемарено сите религиозни идеи (кои нема да се вратат сè до последните месеци од неговиот живот).

Зимата 1898-1899, Satie можеше да се види како секој ден го напушта апартманот во Париското предградие Акреј за да шета низ Париз до Монмартр или Монпарнас, пред вечерта да се врати назад.

Од 1899 година на тој започнува да заработува како кабаре пијанист (најчесто придружуван од Vincent Hyspa, но подоцна и од Paulette Darty), каде адаптирал над сто композиции од популарната музика за пијано (или вокал и пијано), додавајќи и некои од своите. Најпопуларна од овие беше Je te veux (текст од Henry Pacory), Tendrement (текст со Vincent Hyspa), Poudre d'or (валцер), La Diva de l'"Empire" (текст со Dominique Bonnaud/Numa Blès) Le Picadilly (марш), Légende Californienne (текст на Contamine de Latour кој е изгубен, но музиката подоцна повторно се појавува во La Belle Eccentric), и уште многу други (веројатно повеќето се изгубени). Во подоцнежните години Satie ја остава сета негова кабаре музика како срамна и против неговата природа (иако тој оживеа дел од забавата во неговиот Belle excentrique во 1920), но засега, тоа беше приход.

Само неколку композиции, на Satie останаа од овој период: Jack-in-the-box музика за пантомима од Jules Dépaquit (наречена "clownerie" од Satie), Geneviève de Brabant, кратка комична опера со сериозна тема, текст од Lord Cheminot, на The Dreamy Fish, пијано музика придружувана од едена изгубена приказна од Lord Cheminot, и неколку други (пред сè нецелосни, тешко дека некоја од нив е изведена, а ниту една од нив не е објавена во тоа време).

Geneviève de Brabant и The Dreamy Fish беа анализирани (од страна на Ornella Volta) како дела кои содржат елементи за конкуренција со Claude Debussy, за кои ни самиот Debussy не бил свесен (Satie не ја претставил оваа музика во јавноста). Во меѓувреме, Debussy дожеивеа еден од своите први големи успеси со Pelléas et Mélisande во 1902, што неколку години подоцна доведе до дебата помеѓу двајцата композитори: “кој-кому му претходи” (Maurice Ravel бил вмешан во истата).

Во октомври 1905 година Satie се запишува во Schola Cantorum на Vincent d'Indy каде студира класичен контрапункт (не престанувајќи ја својата кабаре работа). Повеќето од неговите пријатели биле вчудовидени исто како и професорите во школата, кога слушнале за неговиот нов план, да се врати во училниците (особено поради тоа што d'Indy бил почитуван студент во Saint-Saëns, но не и омилен за Satie). Како мотивација на Satie за овој чекор, веројатно имало две главни причини: како прво, тој бил изморен од изјавите дека хармонизацијата во неговите композиции била ератична (критика која тој не можел лесно да ја порече, поради неговата недоволната музичка едукација), и второ: тој ја развивал идејата дека една од најтипичните одлики на француската музика е јасност (која најлесно може да биде постигната со добри предзнаења за тоа како традиционалната хармонија била исперцепирана). Satie ќе ги следи овие курсеви во школата, како почитуван ученик, повеќе од 5 години, добивајќи ја првата диплома во 1908.

Некои од неговите училишни контрапункт-вежби се објавени по неговата смрт (на пример:Désespoir agréable), но тој, како кулминација на Schola периодот, го смета En Habit de Cheval (објавен во 1911 како резултат на осумгодишно вредно работење со цел да се дојде до нова, современа фуга). Друго резиме, исто така од периодот пред Schola, се појави во 1911 година: Trois Morceaux en forme de poire, кое беше еден вид на компилација од најдоброто што тој го напишал до 1903 година.

Нешто што станува јасно преку објавувањето на овие компилации, е дека можеби тој сепак и не го отфрлува романтизмот (заедно со неговите експоненти, како Wagner) како целина, (тој беше станал помодерен, на некој начин), туку отфрла некои негови апекти како: музички, она што последователно го отфрла, од неговиот прв па сè до неговиот последен состав, е идејата за развојот, секако со најстрогата дефиниција на овој термин: преплетување на различни теми во развојот, во сонатска форма: што, нормално, го прави неговиот contrapuntal (и други дела) многу краток: на пример, “нови, модерни” фуги не се проширени подалеку од изложеноста на темата/темите. Генерално, тој би рекол дека според него, композиторот не би си дозволил да и одземе повеќе време на публиката, отколку што е потребно, со што го избегнува постанувањето досаден на каков било начин. Исто така, мелодрамата, во својата историска смисла на тогаш популарниот жанр “искажани зборови со музика во позадина”, била нешто што се чини Satie успеал сосемо добро да избегне (иако Piège de Méduse од 1913 година, може да се смета како апсурдна превара на тој жанр).

Во меѓувреме, се случиле и други промени: Satie станал член на радикална (социјална) партија, се здружил со Arcueil заедницата (меѓу другото, тој бил вклучен во "Patronage Laпque" за децата) и го менува својот изглед во "буржоаски функционер” (со бомба, чадор, итн). Исто така, наместо повторно да се вклучи во каков било вид на средновековна секта, тој ги канализира овие интереси во чудо, тајно хоби: во кабинет, тој одржува колекција на замислени градби (повеќето опишани како метални), кои тој ги црта на мали картички. Понекогаш, за да ја прошири играта, тој објавувал мали анонимни најави во локалните списанија нудејќи некои од овие објекти (пример, "castle in lead") за продажба или изнајмување.

Јавање Бранови

Од овде па натаму, работите почнаа да одат многу брзо за Satie. Најпрво, почнувајќи во 1912,беше успехот на неговата нова "минијатура", смешните пијано делови; Напиша и објави многу од нив во наредните неколку години (повеќето за првпат одсвирени од страна на пијанистот Ricardo Viñes): the Véritables Préludes flasques (pour un chien) ("Оригинални меки најави (За куче), the Vieux sequins et vieilles cuirasses ("Стари украси и стари оклопи"), the Embryons desséchés ("Пресушени ембриони"), Descriptions Automatiques, и Sonatine Bureaucratique (сатира на Muzio Clementi), и други. Сите датираат од овој период. Неговата навика да ги придружува успесите на неговите дела со секакви пишани белешки, беше добро призната(толку многу што неколку години подоцна мораше да инсистира да не се читаат за време на изведбите ). До тогаш престана да ги користи и линиите на петолинието. На некој начин овие композиции многу потсетуваа на тие на Rossini од последната година на неговиот живот, групирани под името Péchés de Vieillesse. Но вистинското забрзување во животот на Satie не беше последица на сè поголемите успеси на неговите нови дела. Всушност, Ravel беше тој кој (вероватно несвесно) повлече нешто што подоцна стана одлика на преостанатите години од животот на Satie и дел од секое напредно движење што се манифестираше во Париз во наредните години. Овие движења успеваа да се надминат брзо едни со други, во време кога Париз беше сметан за главен град на уметноста во цел свет (долго пред London и New York да успеат да добијат такво признание), и на почетокот на новиот век успеа да возбуди многу умови. Во 1910 "Jeunes Ravêlites", група млади музичари покрај Ravel, официјално објавија дека приоритет им се неговите рани дела (уште пред периодот schola), зацврстувајќи ја идејата дека Satie беше предводник на Debussy. На почетокот Satie беше задоволен што барем некои од неговите дела добиваат внимание од јавноста, но кога сфати дека ова значи дека неговите понови дела се потценети или неприметливи, побара друг млад артист кој повеќе ќе се поврзува со неговите понови идеи, за да имаат подобра заедничка поддршка во креативните активности. Како последица на ова Roland-Manuel,и подоцна Georges Auric, и Jean Cocteau, почнаа да добиваат повеќе внимание од "Jeunes Ravêlites". Како последица на соработката со Roland-Manuel, Satie повторно почна да ги објавува неговите мисли, со многу повеќе иронија од претходно (помеѓу другите и Mémoires d'un amnésique and Cahiers d'un mammifère).

Со Jean Cocteau, кого тој првпат се сретнал во 1915 година, Satie започнаа со работа на инцидентна музика за изведба на Сон на летната ноќ од Шекспир (претставена во Cinq Grimaces). Од 1916 година, тој и Cocteau работеа на балетот Parade, која беше премиерно изведена во 1917 година од страна на Sergei Diaghilev's Ballets Russes, со сетови и носии на Pablo Picasso, и кореографија на Léonide Massine. Преку Пикасо, Satie, исто така, запозна и други кубисти, како на пример Georges Braque, со кого ќе работи на идни, но прекинати проекти.

Со Georges Auric, Louis Durey, Arthur Honegger, и Germaine Tailleferre Satie формираа групација наречена nouveaux Jeunes, набргу по пишувањето на Parade. Подоцна групата беше придружувана од Francis Poulenc и Darius Milhaud. Во септември 1918 година, Satie - со давање на мало или никакво објаснување - се повлече од nouveaux Jeunes. Jean Cocteau ги собра останатите шест члена, формирајќи ја Groupe des Six (на која Satie подоцна ќе има пристап, но повторно ќе опадне со поголемиот дел од нејзините членови).

Од 1919 Satie е во контакт со Tristan Tzara, иницијатор на движењето Dada. Тој запозна и други уметници кои се вклучени во движењето, како Francis Picabia (кој подоцна станува надреалист), André Derain, Marcel Duchamp, Jean Hugo и Man Ray, меѓу другите. На денот на својата прва средба со Man Ray, ја создадоа првата уметничка подготовка: The Gift (1921). Satie придонесе за објавување на писмена форма до Dadaist 391. Во првите месеци од 1922 година тој беше изненаден кога се најде себеси како навлегува во спорот меѓу Tzara и André Breton за вистинската природа на авангардната уметност, олицетворена од неуспехот на Congres de Paris. Satie првично е на страната на Tzara, но успева да одржува пријателски односи со многу играчи во двата табора. Во меѓувреме, "École d'Arcueil" беше формирано околу Satie, со млади музичари како Henri Sauguet, Maxime Jacob, Roger Désormière и Henri Cliquet-Pleyel.

Конечно тој го составува "instantaneist" балетот (Relâche) во соработка со Picabia, за Ballets Suédois на Rolf de Maré. Во еден симултан проект, Satie додава музика на надреалистичниот филм Entr'acte од René Clair, кој беше претставен како интермецо за Relâche.

Други дела и епизоди од овој последен период од животот на Satie:

Од 1911 година тој бил во пријателски однос со Igor Stravinsky, за кого подоцна ќе пишува стаии.

Le Piège de Méduse (1913) имаше уникатна позиција во опусот на Satie, како што беше сценската работа, навидум зачната без каква било соработка со други уметници.

Sports et divertissements беше еден вид на мултимедијален проект, во кој се предвидени пијано музиката на Satie и цртежи направени од страна на Чарлс Мартин. Работата беше составена во 1914 година, но не беше објавена или претставена сè до почетокот на 1920-тите. Поединечните дела се карактеристични Satie "минијатури": во сите, има дваесет парчиња - ниедна повеќе од две минути во должина, а некои кратки само 15 секунди.

Тој западна во неволја поради навредлива разгледните која ја беше напишал до еден од неговите критичари, набргу по премирата на Parade; бил осуден на една недела затвор, но набрзо бил пуштен со помош на (финансиско) посредување од страна на Winnaretta Singer, принцезата Едмонд де Polignac.

Пејач, кој научил старогрчки кога таа била над 50 годишна возраст, беше започнал дело за Socrates во октомври 1916; тоа ќе биде неговото дело Socrate, кое тој го презентираше пред принцезата во раните 1918 години.

Од 1917 Satie напиша пет парчиња амбиентна музика ("Musique d'ameublement") за различни пригоди.

Од 1920, тој бил во пријателски однос со круговите околу Gertrude Stein, што меѓу другото, води кон објавување на некои од неговите написи во Vanity Fair (нарачано од Sibyl Harris).

Некои работи потекнуваат под покровителство на грофот Etienne de Beaumont,, од 1922 наваму: La Statue retrouvée(или "Divertissement"): уште една Satie-Cocteau-Picasso-Massine соработка. Ludions: поставка на бесмислената рима од Lйon-Paul Fargue. Mercure: поднасловот на ова парче ("Poses plastiques") сугерира дека не биле наменети како вистински балет, туку како емулација на tableau vivant genre; "tableaux" да биде кубистичко, од Picasso (и Massine).

Во текот на неговите последни години Satie патувал; на пример, во 1924 година бил во Белгија, поканет од страна на Paul Collaer, и во Монте Карло за премиера на делото на кое тој соработувал.

Епилог: светилиштето на Arcueil

Во времето на смртта на Satie во 1925 година, апсолутно никој не беше влегол во неговата соба откога се пресели во Arcueil пред дваесет и седум години. Она што ќе го откријат нековите пријатели таму по неговиот погреб на горбиштата Cimetière d'Arcueil, се едначи со привлечноста на отворањето на гробот на Тутанкамон; освен прашината и пајажините (кое ни дава до знаење дека Satie никогаш не компонирал користејќи го пијаното) тие откриле бројни елементи, кои вклучуваат:

голем број на чадори, некои кои очигледно никогаш не биле користени од Satie, вкупно четири пијана: од кои две биле свртени спротивно едно со друго, и други две кои биле поставено едно врз друго, портрет на Satie од Suzanne Valadon, љубовни писма и цртежи од романсата со Valadon, други писма од периодот на неговиот живот. Неговата колекција на цртежи на градби од средновековието (тогаш неговите пријатели ја виделе врската помеѓу Satie и анонимните огласи во списанијата и слично), други цртежи и текстови од автобиографска вредност, други спомени од сите периоди во неговиот живот, меѓу кои и седум кадифени костуми од неговиот период на “кадифен господин”.

Покрај тоа, имало композиции кои беа сосема непознати или се сметаше дека се загубени. Тие биле најдени зад пијаната, во џебовите на кадифените костуми и многу други чудни места. Тука спаѓаат: Vexations, Geneviève de Brabant, и други необјавени сценски дела, The Dreamy Fish, многу дела од Schola Cantorum, претходно невидена сет од "canine" пијано дела, и неколку други пијано дела без наслов. Некои од овие дела се објавени подоцна како повеќето Gnossiennes, Pièces Froides, Enfantines, и FURNITURE музика.

"Petit dictionnaire d'idées reçues" (Краток речник на напредни идеи)

"Idée reçue" е игра на зборови, на француски е нормален термин за "повреда", но Satie го користи како нематеријален еквивалент на пронајдени предмети (како во readymades) - на пример, кога додава чудни делови од Saint-Saëns и Ambroise Thomas во својата музика. Оваа секција третира некои популарни заблуди во врска со Satie и неговата музика.

Надворешни врски

• Гимнопедист бр.1 на Ерик Сати