Донска армија

Донската армија (руски: Донская армия) — војска на кратковечната Донска република и дел од Белото движење во Руската граѓанска војна. Војската била активна од 1918 до 1920 година, во регионот Дон и со центар во градот Новочеркаск.

Донска армија
Донская армия
Ознаки на Донската армија
Активна	3 април 1918 – 24 март 1920
Земја	Донска Република
Припадност	Генерална команда на вооружените сили на Јужна Русија
Род	Вооружени сили на Јужна Русија
Големина	17,000 (мај 1918) 52,500 (октомври 1919) 38,000 (февруари 1920)
Битки	Руската граѓанска војна

Историја

Команданти на армијата на Дон. Назад: Григориј Кислов, Владимир Добринин. Напред: Анатолиј Келтчевски, Владимир Сидорин, генерал-полковник Константин Мамонтов (По смртта на Мамонтов фотографот го нацртал крстот над неговата глава).

По Октомвриската револуција во 1917 година, во Дон избувна конфликт помеѓу „црвените“ болшевици и „белите“ донски козаци.

Во Новочеркаск, собранието на Козаците, Кругот, го избрал Алексеј Каледин за прв независен атаман од времето на Петар Велики. Тие одбиле да ја признаат болшевичката влада и се прогласиле за заштитници на Русија.

На 2 декември (стар календар), Козаците на Каледин го зазеле Ростов на Дон, протерувајќи ги болшевичките власти и формирајќи влада на чело со Митрофан Петрович Богаевски.

На болшевичкиот отпор, со центар во Каменска станица, му се придружила војска испратена од Москва.

Каледин, чувствувајќи се немоќен да им се спротивстави на болшевиците, се застрелал на 29 јануари 1918 година. Тој бил заменет со генерал-мајор Анатолиј Михајлович Назаров. Назаров побарал помош од доброволната армија, но бил одбиен. Неговата оставка била одбиена од страна на кругот, кој инсистирал тој да ја исполни својата должност како „вистински син на тивкиот Дон“. Тој одлучил да ја заврши граѓанската војна капитулирајќи пред болшевиците и се сретнал со претставникот на Црвената армија, Саблин. Саблин одбил да го признае авторитетот на атаманот и изјавил дека Козаците треба да бидат уништени. Вечерта на февруари 1918 година, одред на Црвената армија, под поручник Н. М. Голубов, го прекинале состанок на Кругот, при што биле уапсени Назаров и претседателот Волошинов. Тие биле застрелани без судење на 3 март. По должината на Дон била спроведена политика на црвен терор.

Неколку станици се побуниле и на 3 април 1918 година формирале нова Донска армија, за време на степскиот марш. Многу Донски Козаци, исто така, учествувале во злогласниот Леден марш на Корнилов од февруари до мај 1918 година.

На 12 мај 1918 година, специјален круг (круг за спас на Дон) ги прогласил старите права и униформи за обновени и им објавил војна на болшевиците. За нов атаман бил избран Пјотр Краснов, талентиран војник и писател.

Во летото и есента 1918 година, Армијата на Белата Дон ја контролирале територијата на Дон, ги прекинале комуникациите на Црвената армија меѓу Москва и Кавказ (дозволувајќи ѝ на Белата доброволна армија да ја победи Црвената армија на Северен Кавказ) и ги загрозила позициите на Црвената армија кај Царицин и Воронеж, како и Ростов на Дон.

Голем дел од регионот Горен Дон, во 1918 година, пребегнал кај болшевиците, но како резултат на Црвениот терор, во 1919 година, се кренал во оружје против нив, во она што било познато како востание Вешенскаја. Главните водачи биле Павел Назарович Кудинов и Карлампиј Јермаков. Тие ги здружиле силите со Донската армија со центар во Новочеркаск, со која командувал атаманот Африкан Богаевски. Овие настани претставувале важен дел од епот на Михаил Шолохов, Тивкиот Дон. Долго време, Кудинов и Јермаков, кои се појавуваат во романот, пошироката јавност ги сметала за измислени.

Во зимата 1918-1919 година, Црвениот јужен фронт, вклучувајќи ја нивната група Кожевников, 8-та армија, 9-та армија и 10-та армија, извршиле контранапад на армијата Дон и ја вратиле контролата врз областа североисточно од реките Донец и Манч.

Војската на Дон често била поделена и мачена со неодлучност, многу од Козаците не сакале да се борат надвор од нивната територија.

На 8 јануари 1919 година биле создадени Вооружените сили на Јужна Русија, а армијата Дон склучила договор да биде подреден на командантот Антон Деникин.

За време на тешките борби во есента и зимата 1919 година, Донската армија претрпела значителни загуби. До јануари и февруари 1920 година, таа била поразена во Северен Кавказ. Нејзините остатоци се предале во март и април на Црвената армија и делумно отишле во нивните редови.

На 24 март 1920 година, единиците на армијата Дон биле транспортирани од Новоросијск до Крим. Оттаму, бил формиран посебен Донски корпус, а на 1 мај сите Донски единици биле консолидирани во Донскиот корпус.

Во литературата

Повеќе за оваа тема ќе најдете на: Тивкиот Дон.

Настаните од тие години, особено оние со центар во Горниот Дон, како и настаните што довеле до нив, се во фокусот на епот на Михаил Шолохов, Тивкиот Дон.