Владислав Замојски
Владислав Замојски, гроф од родот Јелита (роден на 18 ноември 1853 година во Париз, починал на 3 октомври 1924 година во Корник ) - полски социјален активист, основач на фондацијата Одделот на Корник, основачки член на Гимнастичко здружение „Сокол“ во Краков.[1]
Биографија
уредиВладислав син на Владислав Замојски (генерал на турската армија, полски емиграциски активист) и Јадвига Замојска (од семејстворо Џијалински). Имал еден брат Витолд (1855–1874) и две сестри: Марија (1857–1858), која прерано починала во Англија и втората, повторно Марија (1860–1937).
Во 1871 година го полагал завршниот испит на гимназијата Карло Велики во Париз, а потоа во 1874, 1876, 1877 и 1878 година неуспешно се обидел четири пати да влезе на политехничката школа.[uwaga 1][2] Служел во француската армија (достигнал чин втор поручник ). Бил член на француската владина комисија за Универзалната изложба во Сиднеј, а во оваа улога патувал низ Австралија и Океанија, од каде донел богати етнографски и минералошки збирки.
Во 1881 година ги презел имотот во Курник што му го препишал Јан Џијалински. Соработувал со неговата мајка и сестра во создавањето на Женското училиште за домакински работи (1882), кое подоцна било преселено од Курник во Кузенице (сега дел од Закопане).
Замојски бил портпарол на секторот за државен имот во провинцијата Познан, во 1885 година како француски државјанин бил вклучен во т.н Законите на Бизмарк. Подоцна бил протеран заедно со неговата мајка и сестра. Во период кој што следел работел во Галиција, каде, меѓу другото, се занимавал со распределба на акции на Познањската "банка на земја". Во 1889 година, со цел да ги спаси шумите на Татрите, тој го купил имотот Закопане, на лицитација за 460 002 Австро-унгарски гулдени и 3 центи, т.е. значителен дел од денешните полски планини Татра (надминувајќи ја понудата на дрвопреработувачот и металуршки претприемач Голдфингер за еден цент [3]).
Во 1902 година, на меѓународниот суд во Грац, добил пресуда со која областа Морско Око ја префрлал од Унгарското Кралство во Галиција и го прекинал спорот за териториите на Татра. Благодарение на напорите на Замојски (и Анджеј Храмец ), биле изградени железничката линија Чабовка - Закопане и патот до Закопане.
Учествувал во работата на полската емиграција. Тој, меѓу другите, бил претседател на Институцијата за богослужба и леб, основач на полското книжевно и уметничко друштво, соработник на здружението што им помага на полските емигранти во Франција, Опиека Полска, управувано од сестра му Марија. Во 1920 година се вратил во Полска. Самиот не основал семејство, а својот имот заедно со библиотеката во Курник го подарил на полската нација, создавајќи ја фондацијата Одделот на Корник.
На 10 ноември 1933 година, „за извонредните заслуги за земјата, социјалната работа и големата жртва“ постхумно бил награден со Големата лента на Орденот на Полониа Реститута од претседателот на Република Полска, Игнаси Мошчицки.
Администратор на имотите на Закопане и Курник на грофот Замојски бил Винсенти Шимборски, татко на Вислава Шимборска, која е родена во палатата на имотот во Провент помеѓу Корник и Бнин.
Наводи
уреди- ↑ Pamiętnik Sokoła Krakowskiego 1885–1896, Kraków, 1896, стр. 31
- ↑ Stanisław Sierpowski, уред. (2003), „Kalendarium biograficzne Władysława Zamoyskiego“, Władysław Zamoyski, Kórnik – Zakopane, стр. 263–271, ISBN 83-85213-41-4
- ↑ Kuźnice – nie tylko brama w Tatry
Библиографија
уреди- „Władysław Zamoyski“, Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa – Poznań: PWN, 1981, ISBN 83-01-02722-3
Надворешни врски
уреди- Владислав гроф Замојски. Господар на Голема Полска, Господар на планините Татра – документарно-биографски филм
- „Władysław Zamoyski“. Архивирано од изворникот на 2011-11-28. Посетено на 2023-11-26.
- Замојска патека, Профил на активистот на веб-страницата на Замојскиот клуб. Владислав Замојски
- Владислав Замојски – лична библиографија во ЛитДок Библиографија на историјата на Централна и Источна Европа, Хердер-Институт (Марбург)
- Кшиштоф Ратај, Човек со непоколеблива волја. Владислав Замојски 1853–1924, портал Histmag.pl
- Марек Жуков-Карчевски, Историја и Закопане. Како грофот Замојски го спасил Закопане, Ekologia.pl, 2011 година.
- ↑ Sprawa studiów Władysława Zamoyskiego na École Polytechnique jest czasami różnie przedstawiana, gdyż według jednych źródeł studiował na tej uczelni (por. np. ), jednak inne publikacje podają, że mimo kolejnych prób, na uczelnię się nie dostał (por. np., ).