Ветрена Дупка (пештера)
Ветрена Дупка е пештера која се наоѓа во југоисточна Србија, во селото Власи, во областа Пирот. Се наоѓа на работ на северните делови на Влашки планини, на левата страна на долината Јерма. Од патот Ниш -Димитровград е оддалечена околу 10 километри и 20 километри од градот Пирот.[1] Таа е една од најголемите пештери во областа, но не е целосно истражена и е недостапна за посетителите.
Формирање на пештерата уреди
Ветрена Дупка е речна пештера во тунел, всечена во варовник од креда. Создадена е од ерозијата на Беровичка река. Вкупната должина на испитуваните канали на пештерата е 4150 метри, длабочината е 280м, а висинската разлика е 150 метри.
Пештерата се состои од две морфолошки целини: долги, тесни и меандрирани пештери и длабока пештера Пештерица.[2]
Морфолошке одлике уреди
Хоризонталниот дел на пештерата започнува со мал отвор на кој е поврзана камена сала долга 20 метри, широка до 8 метри и висока 5 метри. Пештерскиот канал продолжува по нерамен коридор, во кој наизменично се менуваат помали сали и стеснувања, задржувајќи го правецот исток-запад.
До 1580 метри пештерата има изглед на тесен јаз, чии страни се обработени од вода, а дното е покриено со речен материјал. Во пештерата има сифонско езеро, сместено во една од ерозивните вдлабнатини. Езерото е долго 20 метри, длабоко околу 10 метри и широко 3 метри. Страните на езерскиот слив се покриени со глина.
Вториот дел од пештерата започнува од сифонското езеро и има поинаков изглед во однос на првиот дел. Главниот пештерски канал е поширок, повисок, а неговото дно е целосно покриено со песок, чакал и глина. Во овој дел од пештерата има попространи сали, а во една од поголемите сали, висока над 30 метри, се наоѓа отворот на пештерата Пештерица.
Хемиски седименти има во долниот дел на пештерата, во главниот коридор и низводно од сифонското езеро. Пештерскиот накит е претежно нечист и на места глинест, а најчесто се појавува во повисоките сали и канали. Средниот дел на пештерските коридори е најбогато украсен.[3]
Пештерата Пештерица уреди
Јамата започнува со широк и висок влез, над кој се издига дел висок 25 метри. На длабочина од 15 метри се наоѓа првото скалило широко 8-12 метри, а под него има вертикален пресек и второто скалило на длабочина од околу 30 метри. Третото скалило се наоѓа на длабочина од 125 метри, а под него се формира отворот на јамата. Вкупната длабочина на вертикалниот дел на јамата Пештерица е 164 метри.
Хидролошки одлики уреди
Хидролошката активност е многу сложена и првенствено зависи од режимот на вода во Беровичко поле. Во пештерскиот систем има три хидролошки различни делови: долниот сув дел од пештерата, горниот дел од коридорот со периодичен проток и потопената зона со постојан проток. Низ Ветрена Дупка тече течението на Беровичка река. При ниски води, потокот ги користи само најниските пештерски канали, а во средната состојба се активни сите бездни, освен пештерата Пештерица и горниот дел од пештерата, сè до сифонското езеро. При екстремно високи води Пештерица се активира како бездна и потоа водата ги исполнува сите канали, освен највисоките во долниот дел на пештерата.
Постојаните извори што избиваат од Ветена дупка се пониски и нивната максимална издашност е 2,5 м 3 /s.[4]
Историски развој на проучување уреди
Ветрена Дупка првпат била истражена од бугарскиот зоолог и спелеолог Иван Буреш во 1941 година. Во текот на таа експедиција, Иван Буреш во оваа пештера открил до сега непознат вид пештерски скакулци, кои и денес ја населуваат пештерата.
Во доцните 1950-ти, пештерата била посетена од белградскиот географ д-р Петар Јовановиќ и група колеги, а во средината на 1960-тите Спелеолошкото одделение на Белград (СОБ) организирало истражувања во Србија, вклучително и истражување на Ветрена Дупка. Во 1968 г. првото нуркање било изведено во езерото Ветрена Дупка.
Пештерата го добила името „Ветрена Дупка“ по поранешниот отвор низ кој постојано дувал студениот ветер.
Галерија уреди
Наводи уреди
- ↑ Група аутора (1973). Земља и људи. Београд: Српско географско друштво.
- ↑ Ђуровић, Предраг (1998). Спелеолошки атлас Србије. Београд: САНУ.
- ↑ Петровић, Јован (1972). Пећина Ветрена дупка у селу Власи. Пирот: Пиротски зборник.
- ↑ Петровић, Јован (1976). Јаме и пећине СР Србије. Београд: Војноиздавачки завод.
Литература уреди
- Група аутора (1973). Земља и људи. Београд: Српско географско друштво.CS1-одржување: ref=harv (link)