Буњевачки дијалект
Буњевачки дијалект,[2] познат и како буњевачки говор[3] ― дунавска гранка на штокавскиот-младоикавски изговор на српско-хрватскиот плурицентричен јазик,[4] зачуван меѓу членовите на буњевачката заедница. Нивниот нагласок е чисто икавски, со „и“ за заедничките словенски самогласки Ѣ.[5] Постојат три гранки на штокавско-младоикавски дијалект: дунавски, приморско-ликашки и далматински.[6] Неговите говорници во голема мера ја користат латиницата и живеат во делови на Босна и Херцеговина, различни делови на Хрватска, јужни делови (вклуч. Будимпешта ) од Унгарија како и во автономната покраина Војводина во Србија.
| Буњевачки јазик | |
|---|---|
| Застапен во | Србија (Војводина), Унгарија |
| Говорници | 6.800 (2011)[1] |
| Јазично семејство | |
| Јазични кодови | |
| ISO 639-3 | – |
Речник
уредиИмало тројца заслужни луѓе кои го зачувале буњевачкиот дијалект во два одделни речници: Грго Бачлија[7] и Марко Пеиќ[8] со „Rečnik bački Bunjevaca“[9] (изданија 1990, 2018) и Анте Секулиќ[10] со „Rječnik govora bačkih Hrvata“ (2005).
Број на говорници
уредиВо пописните резултати од 2002 година, објавени од Заводот за статистика на Србија, буњевачкиот говор не беше наведен меѓу главните јазици што се зборувани во Србија, но оние што изјавиле дека нивниот јазик е буњевачки биле наведени во категоријата „други јазици“. На пример, во Општина Суботица, бројот на оние кои се наведени како зборуваат „други јазици“ (најверојатно буњевачки) изнесувал 8.914.[11]
Според пописот од 2011 година во Србија, 6.835 луѓе го прогласиле буњевачкиот дијалект за свој мајчин јазик и тој бил наведен независно.[1]
Наводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 Republički zavod za statistiku / Statistical Office of the Republic of Serbia (2013). Veroispovest, maternji jezik i nacionalna pripadnost: Podaci po opštinama i gradovima / Religion, Mother Tongue and Ethnicity: Data by Municipalities and Cities Вероисповест, матерњи језик и национална припадност: Подаци по општинама и градовима (PDF) (српски и англиски). Beograd. ISBN 978-86-6161-038-7. Архивирано од изворникот (PDF) на 2014-07-15.
- ↑ Aleksandar Raič and Suzana Kujundžić Ostojić (2014). Bunjevci izmed asimilacije i nacionalne zajednice. стр. 144.
Bunjevački jezik u javnoj upotribi. Dakle, za onaj jezik za koji mi kažemo jezik, a zvanično je priznat ko dijalekat.
- ↑ „Grgo Bačlija: Bunjevački je govor, a ne jezik“. Hrvatska Riječ (хрватски). 2021-03-08. Архивирано од изворникот на 2021-07-31.
Povodom odluke Skupštine grada Subotice izglasane 4. ožujka da se tzv. bunjevački jezik uvrsti kao službeni u Statut Grada Subotice, dopis našem Uredništvu poslao je umirovljeni odvjetnik Grgo Bačlija, koji je s skupa Markom Peićem, autor Rečnika bačkih Bunjevaca iz 1990. godine. Drugo, dopunjeno izdanje toga rječnika objavljeno je 2018. u nakladi Bunjevačkog nacionalnog savita i Matice srpske i smatra se jednim od temelja standardizacije tzv. bunjevačkog jezika u Srbiji. Bačlija ističe kako su se Peić i on, prilikom istraživanja u Bajskom trokutu za potrebe rječnika, vodili činjenicom da se radi o govoru, odnosno dijalektu Bunjevaca a ne o jeziku. Podsjeća i da je rječnik izišao kao prva knjiga u ediciji Dijalekatski rečnici Matice srpske.
- ↑ Tošović, Branko. „Bosnisch/Bosniakisch, Kroatisch und Serbisch (B/K/S)“. Архивирано од изворникот на 2022-12-01. Посетено на 2022-12-01.
Bis in die 1990er-Jahre wurde diese Sprache einheitlich offiziell als Serbokroatisch/Kroatoserbisch, inoffiziell als Serbisch und Kroatisch bezeichnet. Den Namen Serbokroatisch verwendete erstmals Jacob Grimm im Vorwort zu seiner Übersetzung der Kleinen Serbischen Grammatik (1824) von Vuk Stefanović Karadžić. Im Jahre 1836 benutzt Jernej Kopitar den Ausdruck „serbochorvatica sive chorvatocoserbica“. P. Budmani veröffentlichte 1867 die Grammatica della lingua serbo-croata (illirica), und im Jahre 1877 erschien die Grammaire de la language serbo-croate des Kroaten Dragutin Pančić. Die Sprache, beziehungsweise die Sprachen, die aus dem ehemaligen Serbokroatischen entstanden sind, stellen ein kompliziertes soziolinguistisches Phänomen dar. Diese Komplexität ist gegeben, weil eine genetisch identische Sprache von (1) mehreren Nationen (Serben, Montenegrinen, Kroaten, Muslime/Bosniaken), (2) mehreren Religionen (Orthodoxen, Katholiken, Muslimen) gesprochen wird und weil diese Sprache (3) eine breite dialektologische Gliederung (das Štokavische, das Čakavische, das Kajkavische), (4) verschiedene Aussprachen (das Ekavische, das Ijekavische, das Ikavische) und (5) zwei Schriften (Lateinschrift, Kyrillica) aufweist.
- ↑ „Masumi Kameda. Language Ideologies of the Bunjevac Minority in Vojvodina: Historical Backgrounds and the Post-1991 Situation“ (PDF). 2014. стр. 95-119.
- ↑ „Bunjevački govori“.
Razlikuju se tri ogranka Bunjevačkih govora – podunavski, primorsko-lički i dalmatinski, a svi su kulturno bliski prema povijesnim, etnološkim i lingvističkim istraživanjima.
- ↑ „In memoriam: Grgo Bačlija (1939. – 2021.)“. www.dshv.rs.
- ↑ „Masumi Kameda. Language Ideologies of the Bunjevac Minority in Vojvodina: Historical Backgrounds and the Post-1991 Situation“ (PDF). 2014. стр. 113 (95-119).
- ↑ „REČNIK BAČKIH BUNJEVACA“.
- ↑ „Sombor: Predstavljen "Rječnik govora bačkih Hrvata" akademika dr. Ante Sekulića/“. February 2008.
- ↑ Republički zavod za statistiku Srbije (2003). Stanovništvo: popis stanovništva, domaćinstava i stanova u 2002 Становништво: попис становништва, домаћинстава и станова у 2002 (PDF) (српски). Beograd. ISBN 86-84433-00-9. Архивирано од изворникот (PDF) на 2010-11-13. Посетено на 2009-02-20.