Псоријаза
Оваа статија можеби бара дополнително внимание за да ги исполни стандардите за квалитет на Википедија. Ве молиме подобрете ја оваа статија ако можете. |
Псоријазата генерално се смета за генетско заболување кое е поттикнато од факторите од околината.[1] Во студии на близнаци, се покажало дека идентични близнаци имаат трипати поголема шанса да бидат афектирани во споредба со неидентични близнаци. Ова наведува дека генетските фактори се предиспонирачки за развојот на псоријаза.[2] Симптомите вообичаено се влошуваат за време на зимата и при употреба на одредени лекови, како бета блокатори или НСАИЛ.[2] Инфекциите и психолошкиот стрес играат клучна улога.[1][4] Псоријазата не е заразна.[2] Основниот механизам вклучува реакција на имуниот систем против клетките на кожата.[2] Дијагнозата вообичаено се поставува врз основа на знаците и симптомите.[2]
| Псоријаза | |
|---|---|
 | |
| Грбот и рацете на лице со псоријаза | |
| Специјалност | Дерматологија |
| Симптоми | Црвени, лушпести плаки на кожата кои чешаат[1] |
| Компликации | Псоријатичен артритис[2] |
| Вообичаена појава | Кај возрасни[3] |
| Времетраење | Долготрајно[2] |
| Причинители | Генетско заболување поттикнато од факторите од околината[1] |
| Дијагностички метод | Врз основа на симптомите[2] |
| Третман | Стероидни кремови, кремови со витамин Д3, ултравиолетова светлина, имуносупресиви како метотрексат[4] |
| Честота | 79.7 милиони[5] / 2–4%[6] |
Не постои лек за псоријаза; сепак, различни третмани можат да помогнат во контрола на симптомите.[2] Третманот вклучува стероидни кремови, крем со витамин Д3, ултравиолетова светлина и лекови кои го супримираат имуниот систем, како што е метотрексатот.[4] Околу 75 проценти од случаите можат да бидат менаџирани само со кремови.[2] Оваа болест се јавува кај два до четири проценти од населението.[6] Мажите и жените се еднакво погодени.[4] Болеста може да се појави на било која возраст, но вообичаено се јавува кај возрасни.[3] Псоријазата е поврзана со зголемен ризик од псоријатичен артритис, лимфоми, кардиоваскуларна болест, Кронова болест и депресија.[2] Псоријатичниот дерматитис зафаќа и до 30 проценти од лицата со псоријаза.[7]
ПСОРИЈАЗА уреди
Псоријазата претставува хронично, незаразно, мултисистемско ( зафаќа повеќе органски системи), воспалително нарушување. Луѓето со псоријаза имаат генетска склоност за оваа болест, која најчесто се одразува со промени на кожата на лакотот, коленото, скалпот ,лумбосакрална регија(половината) итн.
Зглобовите исто така можат да бидат зафатени и тоа се случува кај околку 30% од луѓето со псоријаза.Псоријазата има склоност да се зголемува или намалува во интензитет наеднаш, во зависност од факторите на околината и системските фактори, како што се стресни ситуации или инфекција.
Псоријазата е болест која е прeдизвикана од повеќе фактори, комплексна, но се смета дека главно влијание имаат генетските фактори и имуно посредуваните фактори. Тоа се докажува и при успешниот третман на псоријазата со имунопосредувани биолошки супстанци. Постојат повеќе теории за настанувањето, за момeнтот од кога отпочнува развивањето на болеста(тригер фактор). Како тригер фактор се смета стресната ситуација во животот, инфекцијата во телото, трауматскиот настан. Сепак кај многу пациенти и не може да се посочи фактор кој го отпочнал процесот на развивање на псоријазата. Карактеристични за оваа болест се псоријатичните плаки кои се резултат на леукоцитна имобилизација во епидермисот (горниот поповршински дел од кожата) и дермисот (подлабокиот дел од кожата). Точно се работи за Т-клеточна хиперактивност(Т-cell) и проинфламаторни медијатори (IL 17/23) кои играат главна улога во настанувањето на псоријазата. Настанува и голема продукција на други проинфламаторни медијатори (TNF alfa, interferon gama, IL12).
Хистолошки промените настануваат заради васкуларно зголемување на површинските крвни садови кои се дилатирани (проширени) и нарушен клеточен циклус. Епидермална хиперплазија (зголемен број на клетки) води кон нивен поголем број, но несоодветно зреење. Нормалниот клеточен процес опфаќа 23 дена, а тука тој трае 3-5 дена. Клетките од гранулозниот слој на кожата нормално ги губат своите јадра, но кај ова нарушување ги задржуваат појава позната како ПАРАКЕРАТОЗА. Нарушено е ослободувањето на одредена количина на масти кои нормално имаат улога за зацврснување и спојување на слоевите на кожата. Без ослободување на мастите од клетките од епидермисот кои се променети настанува нарушено спојување на stratum corneum (површинскиот слој на кожата) што води кон создавање плаки и лупење.
Честота уреди
2-3% од светската популација е зафатена со псоријаза. Почеста за некој мал процент кај жените отколку кај мажите. Средна вредност на јавување на псоријазата е околу 28 година, 10-15% од заболeните се деца под 10 годишна возраст. Зацрвенета зона која е издигната над кожата со плака со сребрена боја која може да се лушти, јавување на повеќе такви зони, болка, чешање, без треска, постоење на претходна инфекција на грло или траума, семејно предиспонирани, болка во зглобови (псоријатичен артритис).
Постојат повеќе различни типови на псоријаза, најчестата е карактеристична по нејзините плаки кои имаат сребреникава боја, воспалени и издигнати над кожата. Најчесто се јавува на колена, лакти, скалп, половина итн. Може да се зафатени и ноктите од псоријаза.
Дијагноза уреди
Лабораториски испитувања:
Ревматоиден фактор(најчесто негативен), Седиментација(нормална), Урична киселина( може да е зголемена па да прави прoблем во дијагнозата заради истовремено сомневање за гихт),
Габично испитување и ТЕСТ со латекс фиксација.
Третман уреди
Мачкање со креми со навлажувачко дејство (хидратантни) особено после туширањето, бањи со овесни снегулки ја олеснуваaт псоријазата, ултравиолетовото зрачење исто така ја олеснува псоријазата. Медикаменти кои се употребуваат за лекување на псоријазата се: топикални кортикостероиди (Бетаметазон, Триамцинолон ацетонид), Кератинолитички агенси (Антралин), Витамин Д аналози (калцитриол,калципотриен), топични Ретиноиди(тазаротен), имуномодулатори (такролимус), итн.
Наводи уреди
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Грешка во наводот: Погрешна ознака
<ref>; нема зададено текст за наводите по имеMenter2008. - ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 Грешка во наводот: Погрешна ознака
<ref>; нема зададено текст за наводите по имеLancet2015. - ↑ 3,0 3,1 „Questions and Answers About Psoriasis“. www.niams.nih.gov (англиски). Архивирано од изворникот на 22 April 2017. Посетено на 22 April 2017.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 „Questions and Answers about Psoriasis“. National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases. October 2013. Архивирано од изворникот на 8 July 2015. Посетено на 1 July 2015.
- ↑ GBD 2015 Disease and Injury Incidence and Prevalence, Collaborators. (8 October 2016). „Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015“. Lancet. 388 (10053): 1545–1602. doi:10.1016/S0140-6736(16)31678-6. PMC 5055577. PMID 27733282.
- ↑ 6,0 6,1 Parisi R, Symmons DP, Griffiths CE, Ashcroft DM (February 2013). Identification and Management of Psoriasis and Associated ComorbidiTy (IMPACT) project team. „Global epidemiology of psoriasis: a systematic review of incidence and prevalence“. J Invest Dermatol. 133 (2): 377–85. doi:10.1038/jid.2012.339. PMID 23014338.
- ↑ Jain, Sima (2012). Dermatology : illustrated study guide and comprehensive board review. Springer. стр. 83–87. ISBN 978-1-4419-0524-6. Архивирано од изворникот на 2017-09-08.
Надворешни врски уреди
| Класификација | |
|---|---|
| Надворешни извори |