Аморски астероиди
Аморски астероиди (или амори) — група на близуземски астероиди наречени по архетипото тело 1221 Амор. Орбиталниот перихел на овие тела е близок на, но не поголем од, орбиталниот афел на Земјата (т.е. телата не ја пресекуваат Земјината орбита),[1] но затоа највеќето амори ја пресекуваат орбитата на Марс. Аморскиот астероид 433 Ерос е првиот астероид посетен од роботска вселнска сонда.
Дефиниција
уреди
Еден астероид е аморски ако ги има следниве орбитални особености:[2]
- Орбиталниот период е поголем од една година; т.е., орбиталната главна полуоска (a) е поголема од 1,0 ае (a > 1,0 ае);
- Орбитата не ја пресекува Земјината; т.е. орбиталниот перихел (q) е поголем од Земјиниот орбитален афел (q > 1,017 ае);
- Телото е близуземско тело; т.е. q < 1,3 ае.
Бројност
уредиВо 2019 г. се знаело за 7.427 аморски астероиди.[3] 1.153 имале бројна ознака, а 75 од нив носеле имиња.[4]
Надворешни земјодопирачи
уредиНадворешен земјодопирач е астероид кој обично е вон Земјината орбита, но може да дојде поблиску до Сонцето отколку Земјиниот афел (1,0167 ае), а не поблиску од Земјиниот афел (0,9833 ае); т.е. неговиот перихел лежи помеѓу Земјиниот перихел и афел. Овој вид астероиди е поделен на аморски и аполонски. Согласно горенаведената дефиниција за аморски астероиди, „земјодопирачите“ кои никогаш не доаѓаат поблиску до Сонцето отколку што е Земјата (во било која точка долж орбитата) се амори, а оние што доаѓаат поблиску се аполони.
Потенцијално опасни астероиди
уредиЗа да се смета за потенцијално опасен астероид (ПОА), орбитата на телото во даден миг мора да дојде на растојание од 0,05 ае од Земјината орбита, а самото тело мора да биде доволно големо за да предизвика значајна регионална штета ако се судри со Земјата.[5] Највеќето ПОА се или атонски или аполонски астероиди (затоа имаат орбити кои ја пресекуваат Земјината), но околу една десеттина од ПОА се аморски. Оттука, потенцијално опасниот амор мора да има перихел помал од 1,05 ае. Овој услов го задоволуваат околу 20 % од познатите амори, а една петтина од нив се ПОА. Меѓу педесетте познати аморски ПОА се и именувани тела како 2061 Анса, 3122 Флоренс, 3908 Никта и 3671 Дионис.
Списоци
уредиЗачајни аморски астероиди
уреди| Име | Година | Откривач | Навод |
|---|---|---|---|
| 3908 Никта | 1980 | Ханс-Емил Шустер | ЦМП · JPL · LCDB |
| 1221 Амор | 1932 | Ежен Жозеф Делпорт | ЦМП · JPL · LCDB |
| 1036 Ганимед | 1924 | Валтер Баде | ЦМП · JPL · LCDB |
| 887 Алинда | 1918 | Макс Волф | ЦМП · JPL · LCDB |
| 719 Алберт | 1911 | Јохан Пализа | ЦМП · JPL · LCDB |
| 433 Ерос | 1898 | Густав Вит | ЦМП · JPL · LCDB |
Амори со имиња
уредиОва е нецелосен список на аморски астероиди кои носат имиња.[6]
| Ознака | Привр. ознака |
|---|---|
| 433 Ерос | 1898 DQ |
| 719 Алберт | 1911 MT |
| 887 Алинда | 1918 DB |
| 1036 Ганимед | 1924 TD |
| 1221 Амор | 1932 EA1 |
| 1580 Бетулија | 1950 KA |
| 1627 Ивар | 1929 SH |
| 1915 Кецалкоатл | 1953 EA |
| 1916 Бореј | 1953 RA |
| 1917 Кујо | 1968 AA |
| 1943 Антерос | 1973 EC |
| 1980 Тескатлипока | 1950 LA |
| 2059 Бабокивари | 1963 UA |
| 2061 Анса | 1960 UA |
| 2202 Пеле | 1972 RA |
| 2368 Белтровата | 1977 RA |
| 2608 Сенека | 1978 DA |
| 3102 Крок | 1981 QA |
| 3122 Флоренс | 1981 ET3 |
| 3199 Нефертити | 1982 RA |
| 3271 Ul | 1982 RB |
| 3288 Селевк | 1982 DV |
| 3352 Меколиф | 1981 CW |
| 3551 Веренија | 1983 RD |
| 3552 Дон Кихот | 1983 SA |
| Ознака | Привр. ознака |
|---|---|
| 3553 Мера | 1985 JA |
| 3671 Дионис | 1984 KD |
| 3691 Беда | 1982 FT |
| 3757 Анаголај | 1982 XB |
| 3908 Никта | 1980 PA |
| 3988 Хума | 1986 LA |
| 4055 Магелан | 1985 DO2 |
| 4401 Адити | 1985 TB |
| 4487 Покахонтас | 1987 UA |
| 4503 Клеобул | 1989 WM |
| 4947 Нинкаси | 1988 TJ1 |
| 4954 Ерик | 1990 SQ |
| 4957 Брусмари | 1990 XJ |
| 5324 Љапунов | 1987 SL |
| 5332 Дејвидагилар | 1990 DA |
| 5370 Таранис | 1986 RA |
| 5620 Џејсонвилер | 1990 OA |
| 5653 Камариљо | 1992 WD5 |
| 5751 Зао | 1992 AC |
| 5797 Бивој | 1980 AA |
| 5863 Тара | 1983 RB |
| 5869 Танит | 1988 VN4 |
| 5879 Алмерија | 1992 CH1 |
| 6050 Миваблок | 1992 AE |
| 6456 Голомбек | 1992 OM |
| Ознака | Привр. ознака |
|---|---|
| 6569 Ондаџи | 1993 MO |
| 7088 Иштар | 1992 AA |
| 7336 Сондерс | 1989 RS1 |
| 7358 Озе | 1995 YA3 |
| 7480 Норван | 1994 PC |
| 8013 Гордонмур | 1990 KA |
| 8034 АКа | 1992 LR |
| 8709 Кадлу | 1994 JF1 |
| 9172 Абраму | 1989 OB |
| 9950 ESA | 1990 VB |
| 11284 Белен | 1990 BA |
| 13553 Масакикојама | 1992 JE |
| 15745 Јулија | 1991 PM5 |
| 15817 Лучанотези | 1994 QC |
| 16064 Дејвидхарви | 1999 RH27 |
| 16912 Ријанон | 1998 EP8 |
| 18106 Блум | 2000 NX3 |
| 20460 Робвајтли | 1999 LO28 |
| 21088 Чељабинск | 1992 BL2 |
| 52387 Вицилопочтли | 1993 OM7 |
| 65803 Дидим | 1996 GT |
| 96189 Пигмалион | 1991 NT3 |
| 154991 Винчигера | 2005 BX26 |
| 162011 Кономару | 1994 AB1 |
| 164215 Долоресхил | 2004 MF6 |
| Ознака | Привр. ознака |
|---|---|
| 189011 Огмиј | 1997 NJ6 |
| 452307 Манавидан | 1997 XV11 |
| 481984 Кернун | 2009 KL2 |
Поврзано
уредиНаводи
уреди- ↑ „Amor asteroid“. astronomy encyclopedia. Созвездия.ру. Архивирано од изворникот на 2013-03-12. Посетено на 26 декември 2018.
- ↑ „NEO Groups“. NASA/JPL Near-Earth Object Program Office. Посетено на 4 јуни 2012.
- ↑ List of Amor asteroids generated by the JPL Small-Body Database Search Engine посет. 3 април 2019 г
- ↑ List of numbered Amor asteroids generated by the JPL Small-Body Database Search Engine посет. 15 ноември 2018 г
- ↑ „List Of The Potentially Hazardous Asteroids (PHAs)“. The International Astronomical Union Minor Planet Center. IAU - Minor Planet Center. Посетено на 3 април 2019.
- ↑ „List Of Amor Minor Planets (by designation)“. Minor Planet Center. Посетено на 3 март 2017.
Надворешни врски
уреди- Список на аморски астероиди — Центар за мали планети (англиски)