Автономен нервен систем

Автономниот (вегетативен) нервен систем се појавил многу рано во текот на еволуцијата. Составен е од централен дел, формиран од јадра и нервни влакна, сместени во централниот нервен систем, и периферен дел, формиран од ганглии и нерви кои спаѓаат во периферниот нервен систем. Градбата на вегетативниот нервен систем е слична кај сите ‘рбетници (вклучувајќи го и човекот). Тој ги инервира внатрешните органи, ѕидовите на крвните садови и жлездите.

Автономен нервен систем
Податоци
Назнаки
Латински	Autonomici systematis nervosi
TA	A14.3.00.001
FMA	FMA:9905
[уреди на Википодатоците]

Вегетативниот нервен систем е поделен на симпатички и парасимпатички систем. Центрите на симатичкиот дел се сместени во вратниот, градниот и слабинскиот регион од ‘рбетниот мозок. Повеќето органи се инервираат двојно, односно со нервни влакна ѝ од симатичкиот, ѝ од парасиматичкиот дел, кои имаат антагонистичко дејство. На пример, симпатикусот ја забрзува работата на срцето, додека парасимпатикусот ја кочи и забавува неговата работа, или парасимпатикусот ја стимулира перисталтиката на цревата, додека симпатикусот ја забавува.

Дејство на автономниот нервен систем на поедини органи на телото

Автономниот нервен систем е од суштинско значење за следните органи:

• Око, пупила (симпатикусот ја проширува, парасимпатикусот ја стеснува).
• Око, цилијарен мускул (парасимпатикусот го ексцитира).
• Жлезда, носна (симпатикусот предизвикува вазоконструкција, парасимпатикусот предизвикува ретка, обилна секреција која содржи многу ензими).
• Жлезда, солзна.
• Жлезда, паротидна.
• Жлезда, субмаксиларна.
• Жлезда, желудочна.
• Жлезда, панкреас.
• Потни жлезди (симпатикусот предизвикува обилно потење (холинергичко).
• Апокрилни жлезди (симпатикусот предизвикува лачење на густ, мирисен секрет).
• Срце, миокард (симпатикусот предизвикува зголемена честота и силина на чукање, а парасимпатикусот спротивното).
• Срце, коронарка (симпатикусот ја проширува, парасимпатикусот обратно).
• Бели дробови, бронхии (симпатикусот ги проширува, парасимпатикусот обратно).
• Бели дробови, слузница (при вируси и бактерии и други честички, симпатикусот и парасимпатикусот го регулираат згуснувањето и разредувањето на слузницата на белите дробови).
• Бели дробови, крвни садови (симпатикусот предизвикува благо стеснување).
• Црева, лумен (симпатикусот предизвикува смалена перисталтика и тонус, а симпатикусот обратно).
• Црева, апсорпција на храна (симпатикусот и парасимпатикусот делуваат врз намалено или зголемено апсорбирање на храната, селекција на истата, како и врз количината на создадениот фецес, т.е. измет).
• Црева, сфинктери (симпатикусот предизвикува зголемен тонус, парасимпатикусот намален).
• Црн дроб (симпатикусот предизвикува ослободување на гликоза).

Нервен систем

Централен нервен систем Черепен мозок ’Рбетен мозок Периферен нервен систем Телесен нервен систем Автономен нервен систем Симпатички нервен систем Парасимпатички нервен систем

• Жолчно ќесе и жолчни водови (симпатикусот го инхибира ослободувањето на жолчна киселина, а парасимпатикусот го ексцитира).
• Бубрег (симпатикусот предизвикува намалена диуреа, т.е. мокрење).
• Уретер (симпатикусот предизвикува негова инхибиција, а парасимпатикусот ексцитација).
• Мочен меур, детрусор (симпатикусот го инхибира, а парасимпатикусот го ексцитира).
• Мочен меур, тригонум (симпатикусот го ексцитира, парасимпатикусот го инхибира).
• Пенис (симпатикусот предизвикува ејакулација, додека парасимпатикусот ерекција).
• Сексуална активност (симпатикусот и парасимпатикусот делуваат врз интензитетот на сексуалната активност на организмот).
• Системски крвни садови, абдоминални (симпатикусот ги стеснува).
• Системски крвни садови, мускулни (симпатикусот предизвикува нивно стеснување (адренергички).
• Системски крвни садови, кожни (симпатикусот предизвикува стеснување (адренергички) и проширување (холинергички), а парасимпатикусот проширување).
• Крв, коагулација (симпатикусот предизвикува засилена коагулација).
• Крв, гликоза (симпатикусот предизвикува зголемување на количеството на гликоза во крвта).
• Базален метаболизам (симпатикусот го зголемува до 150%).
• Секреција на адренокортекс (симпатикосот ја зголемува секрецијата на адренокортекс).
• Душевна активност (симпатикусот ја зголемува душевната активност).
• Пилоеректори (симпатикусот ги ексцитира).

Наводи

Arthur C. Guyton, M.D, Учебник по медицинска физиологија.