iNaturalist — американска 501(c)(3) непрофитна социјална мрежа на природонаучници, граѓански научници и биолози изградена врз концептот на мапирање и споделување на набљудувања на биолошката разновидност низ целиот свет.[3][4] На iNaturalist може да се пристапи преку неговата мрежна страници или преку мобилната апликација.[5][6] iNaturalist вклучува автоматска алатка за препознавање на видовите, а корисниците дополнително си помагаат меѓусебно при препознавањето на организмите од фотографии. Од 9 јули 2024 , корисниците на iNaturalist придонеле со приближно 197.660.888 набљудувања на растенија, животни, габи и други организми ширум светот, а 290.007 корисници биле активни во претходните 30 дена.

iNaturalist
Податотека:INaturalist logo.png
Вид место
Граѓанска наука
Достапно на56[1] јазици
Опслужувано подрачјеСветски
Основач(и)
  • Кеничи Уеда
  • Нејт Агрин
  • Џесика Клајн
Адресаinaturalist.org
КомерцијалноНе
ЗачленувањеНезадолжително
Корисници 7.6 милиони заведени корисници(Мај 2024 [2]
Пуштено2008; пред 16 години (2008)
Тековна состојбаАктивен

iNaturalist е опишана како „мрежна социјална платформа од луѓе кои споделуваат информации за биолошката разновидност за да си помогнат меѓусебно да дознаат за природата“, а со тоа основната цел е да ги поврзе луѓето со природата. [7] Иако не станува збор за научен проект, iNaturalist е платформа за наука и зачувување на загрозените видови, обезбедувајќи веродостојни слободни податоци за истражувачките проекти, земјопоседниците, други организации и јавноста. [7][8] Тоа е основна апликација за податоци за биолошката разновидност добиени од јавноста во држави како што се Мексико, јужна Африка и Австралија, [9][10][11] и проектот е именуван како „стандарден носител за мобилни апликации чие изучување е природонауката“. [12] Поголемиот дел од софтверот на iNaturalist е со отворен код. [13] Научниците имаат објавено повеќе од 4.000 научни трудови извлечени од збирки на податоци и набљудувања користејќи го iNaturalist,[14] вклучувајќи описи на видови кои се нови за науката и придонеле за повторно откривање на видови кои се толку ретко забележани и се стравувало дека се исчезнати.

Историја

уреди

iNaturalist започнува со работа во 2008 година како дел од Берклиевата информатичката школа како магистерски труд на Нејт Агрин, Џесика Клајн иКеничи Уеда.[3] Агрин и Уеда продолжиле да работат на мрежната страница заедно со Шон Мекгрегор, кој се занимавал со развојот на мрежни страници. Во 2011 година, Уеда започнува соработка со Скот Лори, истражувач при Стенфордски универзитет и предавач на Беркли. Уеда и Лори моментално се коуправители на iNaturalist.org.[3] Организацијата се здружила со Калифорниската академија на науките од 24 април 2014 година.[15] In 2017 година, iNaturalist постанува здружена иницијатива меѓу Калифорниската академија на науките и Здружението национална географија.[3]

Од 2012 година, бројот на учесници и набљудувања приближно се удвојува секоја година.[16] Во 2014 година, iNaturalist достигнува 1 милион набљудувања[17] и октомври 2023 година има преку 181 милион набљудувања (163 милиони се потврдливи).[note 1][18]

На 11 јули 2023 година, iNaturalist се прегистрира како независна 501(c)(3) непрофитна организација.[19]

Платформи

уреди
Фотографирање на Asclepias amplexicaulis (стисна млечна трева) за iNaturalist
Екранска слика од iNaturalist.org со назначена лиценца CC-BY

Корисниците со iNaturalist ја обавуваат комуникацијата на неколку начини:

 
Почетна страница на Сеек, која ги прикажува локалните видови и предизвикот за ноември 2021 година.

На мрежната страница iNaturalist.org, посетителите можат да ја пребаруваат јавната база на податоци и да комуницираат со други луѓе додавајќи ги набљудувањата и идентификациите. Мрежната страница обезбедува алатки за регистрираните корисници да додаваат, препознаваат и разговараат за набљудувања, и пишуваат објави во списанија, истражуваат информации за видовите и создаваат страници со проекти за да се поттикне учество и да се координира работата на темите од нивен интерес.[22][23][24]

На мобилната апликација iNaturalist, регистрираните корисници можат да создаваат и споделуваат природни набљудувања во базата на податоци и на семрежјето, да истражуваат набљудувања во близина и низ целиот свет и да ги изучуваат различните видови.[22][25]

Seek by iNaturalist, е посебна апликација која се нуди на семејства, и не побарува создавање на мрежна сметка и сите набљудувања се приватни.[26] Seek вклучува карактеристики на игрофикација, како што е обезбедување на список на блиски организми за пронаоѓање и охрабрување на собирање значки и учество во предизвици.[27] Seek првично е објавена во пролетта 2018 година[26]

Набљудувања

уреди

Платформата iNaturalist се заснова на групно снабдување на набљудувања и идентификации. Набљудувањата на iNaturalist ја споделуваат средбата на една личност со определен организам во одредено време и место.[22] Набљудувањата на iNaturalist може да зачуваат и докази за одреден организам, како што се траги од животни, гнезда или измет. Опсегот на iNaturalist исклучува природни, но инертни теми како што се геолошки или хидролошки карактеристики. Корисниците обично прикачуваат фотографии како доказ за нивните наоди, иако аудио снимките се исто така прифатени како доказ, а таквиот доказ не е строго побарување. Корисниците може јавно да споделуваат места за набљудувања, да ги „заматуваат“ за да прикажат со помала прецизност или да ги направат целосно приватни.

На iNaturalist, други корисници може да додаваат препознавања на меѓусебните набљудувања со цел да го потврдат или подобрат препознавањето на набљудуваиот организам.[22] Набљудувањата се класифицирани како „Случајни“, „Потребно е препознавање“ или „Оценка за истражувањето“ и сето ова се заснова на квалитетот на дадените податоци и процесот на идентификација на заедницата.[22] Секој податок може да се преземе од iNaturalist и од „Оценката за истражување“ честопати се вклопени во други мрежни бази на податоци како што се Глобалниот информативен објект за биолошка разновидност и Атласот на живата Австралија.[8][28]

Автоматско препознавање на видовите

уреди

Покрај тоа што набљудувањата се препознаени од други во заедницата, iNaturalist вклучува автоматизирана алатка за препознавање на видовите, за прв пат е објавена во 2017 година.[29] Сликите може да се препознаваат преку сметачки визуелен модел кој е обучен преку употреба на големите бази на податоци на набљудувања прикачени на iNaturalist.[22] Предлозите за повеќе видови обично се даваат по самостајно влијание на софтверот кој претпоставува дека најверојатно се за на врвот на листата. Поширок таксон, како што е родот или семејството, обично се обезбедува ако постои сомнеж дека моделот не е соодветен за видот. Софтверот се обновува еднаш или двапати годишно, а прагот за видовите вклучени во збирката за обука се менува со текот на времето.[30] Постои можност софтверот со потешкотии правилно да погоди ако видот за кој станува збор ретко се набљудува или тешко е да се препознае само од слики, или ако прикачената слика има слабо осветлување, е заматена или содржи повеќе содржини.

Проекти

уреди
 
Користење на апликацијата iNaturalist

Корисниците создадоа и придонеле за повеќе од десетици илјади различни проекти на iNaturalist.[18][31] Платформата вообичаено се користи за прикачување на набљудувања за време на кратки биоблици, кои се биолошки прегледни настани кои се обидуваат да ги забележат сите видови што се појавуваат во одредена област и определен тип на проект на iNaturalist.[32][33][34] Други видови на проекти вклучуваат збирки на набљудувања по место или таксон или документирање на специфични типови на набљудувања како што се траги и знаци на животни,[35] ширење на инвазивни видови, прегазувања на патиштата,[36] риболов, улов или откривање на нови видови.[23] Во 2011 година, iNaturalist беше искористен како платформа за надополнување на Светските биоблицови за водоземци и влечуги, а при тоа се користени набљудувања за да се помогне во следењето на појавата и распределбата на различните видови влекачи и водоземци по површината на планетата Земја.[37] Службата за национални паркови на САД соработува со iNaturalist за прикачување на набљудувањата од биоблицовите во националните паркови од 2016 година. Тој проект надмина преку 100.000 набљудувања во август 2016 година[32] Во 2017 година, Програмата за животна средина на Обединетите нации се здружи со iNaturalist за да го прослави Светскиот ден на животната средина.[38] Во 2022 година, Reef Ecologic се здружиле со iNaturalist за да се прослави светскиот ден на океаните .

Градски предизвик за природата

уреди

Во 2016 година, Лила Хигинс од Природонаучниот музеј на округот Лос Анџелес и Алисон Јанг од Калифорниска академија на науките го коосноваа „City Nature Challenge“ (CNC). Во првиот природен градски предизвик, природонаучниците во Лос Анџелес и заливотската област на Сан Франциско документираа над 20.000 прикачувања на платформата iNaturalist.[39] Во 2017 година, CNC се прошири на 16 градови низ Соединетите држави и се постигнаа над 125.000 набљудувања на дивиот свет за 5 дена.[40] CNC се прошири во светски рамки во 2018 година, со учество на 68 градови од 19 земји, при што некои градови користеле научни граѓански платформи, покрај iNaturalist.[33] За 4 дена, над 17.000 луѓе каталогизираа над 440.000 набљудувања на природата во урбаните средини ширум светот.[41] Во 2019 година, CNC повторно се прошири, пришто учество земале преку 35.000 учесници во 159 градови и притоа се собрале преку 964.000 набљудувања од над 31.000 видови организми. [33] Иако помал број на набљудувања се документирани за време на градскиот предизвик за природата во 2020 година за време на пандемијата од COVID-19 (кога CNC станува платформа за соработка наспроти натпреварување), и учество земале повеќе градови и луѓе, а воедно се пронајдени повеќе видови отколку во претходните години.[42]

Лиценцирање

уреди

Корисниците имаат можност да ги лиценцираат своите набљудувања, фотографии и аудио снимки на неколку начини, вклучително и за јавниот домен, Creative Commons или со сите права се задржани . За да се поттикне споделувањето информации и да се намалат трошоците, iNaturalist ги охрабрува корисниците да ги лиценцираат медиуми со лиценци за Криејтив комонс.[43] Стандардната лиценца е CC BY-NC, [43] што значи дека секој може слободни да ги копира, даде на друг, измеша, преработи или да се надоврзе на прикачената содржина сè додека во наводите се спомнуваат изворите на информации, се означуваат промените, се обезбедува врска до лиценцата, и не се користи за комерцијални цели.[44]

Набљудувањата и медиумите лиценцирани со лиценци за Криејтив комонс честопати се споделуваат и на други места, меѓу кои е и Глобалниот информативен објект за биолошка разновидност (со исклучок на лиценци за слични акции и без подизведување ),[45] Атласот на живата Австралија,[46] и Википедија (со исклучок на некомерцијални и лиценци без подисведувањедеривати ) [47] преку редовено надополнување[22][46] или кориснички записи како што се iNaturalist2Commons[48] и Wiki Loves iNaturalist.[49]

Мрежната страница iNaturalist и мобилните апликации се слободен софтвер, чиј слободен код е објавен под лиценцата MIT.[13][50]

Истражување

уреди

Почнувајќи од јануари 2024 година, објавени се повеќе од 4.000[14] истражувачки трудови кои ги наведуваат набљудувањата направени со употреба на iNaturalist прикачени наГлобалниот информативен објект за биолошка разновидност (GBIF), честопати темите се за екологијата, зачувувањето и климатските промени.[51] Многу статии се фокусираат на киматските промените и поседиците од тие климатски промени. На пример, во 2015 година, податоците од iNaturalist беа искористени за да се покаже дека океанската роза (Ceratodoris rosacea) се движи кон север.[52]

Други објавени истражувања се фокусираат на описот на нови видови или повторното откривање на видови кои претходно се сметале за исчезнати. На пример, еден вид полжав, Myxostoma petiverianum, првпат опишан во 1700-тите, бил повторно забележан во Виетнам.[53] Дополнително, во 2013 година, самоук научник во Колумбија постави фотографија од стреличната отровна жаба, за која истражувачите утврдија дека е претходно непрепознат вид, денеспознат како Andinobates cassidyhornae.[54][55] Во 2023 година, еден вид на богомолка е првпат забележан со помош на iNaturalist и го доби името Inimia nat, така што името запишано во скратен облик ќе биде, I. nat, со што му оддава почит на iNaturalist.[56] Колумбиската ласица, најреткиот неотропски месојад, за првпат е забележана во 21-от век кога корисник на iNaturalist постави снимки од ласица која истражува дувло.[57] Двајца тинејџери во Калифорнија користеле природо-научни набљудувања на непознати скорпии како прв чекор опишување на два нови видови.[58] Замрзнувакиот Феникс молец со потекло од Нов Зеланд, за кој се стравуваше дека е исчезнат, беше повторно забележан кога шведски птичар кој бил во градот за да набљудува киви, запалил светло за да привлече молци и направил случајна фотографија од инсект кој застанал под столот во тревникот на неговиот хотелски балкон; со ова неговото прикачување на сликата на iNaturalist по прв пат молецот е виден жив по 65 години.[59]

Други истражувања пак се насочени на морфологијата или обоеноста на набљудуваните видови. На пример, една истражување во 2019 година ја процени поврзаноста помеѓу бојата на крилата и температурата кај еден вид на вилинско коњче Pachydiplax longipennis. [60]

Графички приказ

уреди

Забелешки

уреди
  1. 1,0 1,1 1,2 On iNaturalist, an observation is "verifiable" if it has no penalties in its Data Quality Assessment. Observations lacking a date, location, or media are automatically penalised, and users may grant penalties if they deem that the date or location is inaccurate, that there is no evidence or no recent evidence of an organism, or that the organism is not wild. Non-verifiable observations are hidden from view by default, unless expressly enabled.

Надворешни врски

уреди
  1. „INaturalistWeb — Translation Project on Crowdin“.
  2. „Year On iNaturalist 2022“. iNaturalist (англиски). Посетено на 13 January 2023.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 „About“. 5 August 2013. Посетено на 13 September 2020.
  4. „San Francisco's Parks Scoured in Wildlife Inventory“. 7 May 2014. Архивирано од изворникот на December 8, 2014. Посетено на 31 January 2015.
  5. 5,0 5,1 „iNaturalist application (Google Play)“. 4 June 2013. Посетено на 7 August 2013.
  6. 6,0 6,1 „iNaturalist application (iTunes Store)“. iTunes. 25 June 2013. Посетено на 7 August 2013.
  7. 7,0 7,1 „What is it“. iNaturalist (англиски). Посетено на 21 February 2021.
  8. 8,0 8,1 8,2 Bowser, A.; Wiggins, A.; Shanley, L.; Preece, J.; Henderson, S. (2014). „Sharing data while protecting privacy in citizen science“ (PDF). Interactions. 21 (1): 70–73. doi:10.1145/2540032. S2CID 36834141. Архивирано од изворникот (PDF) на 2014-12-28. Посетено на 2014-12-28.
  9. Pimm, S. L.; Jenkins, C. N.; Abell, R.; Brooks, T. M.; Gittleman, J. L.; Joppa, L. N.; Raven, P. H.; Roberts, C. M.; Sexton, J. O. (2014). „The biodiversity of species and their rates of extinction, distribution, and protection“ (PDF). Science. 344 (6187): 1246752. doi:10.1126/science.1246752. PMID 24876501. S2CID 206552746.
  10. „Citizen science“. biodiversityadvisor.sanbi.org. Архивирано од изворникот на 2015-06-20. Посетено на 2018-10-05.
  11. „ALA—iNaturalist collaboration“. Atlas of Living Australia. 8 May 2019. Посетено на 21 February 2021.
  12. Goldsmith, G. R. (6 August 2015). „The field guide, rebooted“. Science. 349 (6248): 594. Bibcode:2015Sci...349..594G. doi:10.1126/science.aac7810. S2CID 51606762.
  13. 13,0 13,1 „Developers“. iNaturalist (англиски). Посетено на 21 February 2021.
  14. 14,0 14,1 Lohan, Tara (2024-01-08). „From Observation to Action: How iNaturalist Spurs Conservation • The Revelator“. The Revelator (англиски). Посетено на 2024-04-09.
  15. „California Academy of Sciences Acquires iNaturalist“. 14 May 2014. Архивирано од изворникот на 17 May 2014. Посетено на 14 May 2014.
  16. „50 million observations on iNaturalist!“. 20 September 2020. Посетено на 21 February 2021.
  17. Hance, Jeremy (November 10, 2014). „Citizen scientist site hits one million observations of life on Earth“. Mongabay.
  18. 18,0 18,1 „iNaturalist.org Stats“. inaturalist.org. 3 June 2022. Посетено на 30 December 2021.
  19. Loarie, Scott (2023-07-11). „Spreading our Wings: iNaturalist is Now an Independent Nonprofit“. iNaturalist (англиски). Посетено на 2023-07-11.
  20. „Seek by iNaturalist on the App Store“. App Store. Посетено на 2018-12-03.
  21. „App: Seek“. Google Play (англиски). Посетено на 2019-05-26.
  22. 22,0 22,1 22,2 22,3 22,4 22,5 22,6 „Help“. iNaturalist.org (англиски). Посетено на 21 June 2019.
  23. 23,0 23,1 „Managing Projects“. inaturalist.org. 2018-10-05. Посетено на 2018-10-05.
  24. Drury, Jonathan P.; Barnes, Morgan; Finneran, Ann E.; Harris, Maddie; Grether, Gregory F. E. (2019). „Continent-scale phenotype mapping using citizen scientists' photographs“. Ecography. 42 (8): 1436–1445. Bibcode:2019Ecogr..42.1436D. doi:10.1111/ecog.04469. S2CID 198236550.
  25. Jabr, Ferris (2017-12-06). „Letter of Recommendation: iNaturalist“. The New York Times Magazine (англиски). Посетено на 2018-12-03.
  26. 26,0 26,1 „Seek App - iNaturalist.org“. iNaturalist.org (англиски). Посетено на 2018-12-03.
  27. Elbein, Asher (2018-03-21). „This New App Is Like Shazam for Your Nature Photos“. Earther. Архивирано од изворникот на 2018-12-04. Посетено на 2018-12-03.
  28. „Welcome, iNaturalist Australia!“. 30 September 2019. Посетено на 21 February 2021.
  29. „iNaturalist Computer Vision Explorations“. iNaturalist.org. 2017-07-27. Посетено на 2017-08-12.
  30. „A New Vision Model!“. 18 March 2020. Посетено на 21 February 2021.
  31. „Projects“. inaturalist.org. 28 January 2017. Посетено на 28 January 2017.
  32. 32,0 32,1 Seltzer, Carrie (2016-08-25). „Citizen scientists give NPS 100,000+ biodiversity records for 100th birthday“. National Geographic Society (blogs). Архивирано од изворникот на August 25, 2016. Посетено на 2016-09-17.
  33. 33,0 33,1 33,2 „citynaturechallenge.org“. 2019. Посетено на 21 June 2019.
  34. Catling, Paul M.; Kostiuk, Brenda; Heron, Jennifer; Jimenez, Runel; Chapman, Monique; Gamiet, Sharmin; Sterenberg, Velma (5 June 2018). „Highlights from the Northwest Territories BioBlitzes“. The Canadian Field-Naturalist. 131 (4): 386. doi:10.22621/cfn.v131i4.2099.
  35. „North American Animal Tracking Database“. inaturalist.org. 2018-10-05. Посетено на 2018-10-05.
  36. „Adventure Scientists Wildlife Connectivity Study“. inaturalist.org. 2018-10-05. Посетено на 2018-10-05.
  37. Holtz, Debra Levi (October 10, 2011). „Reptile, amphibian BioBlitzes tap social media“. San Francisco Chronicle.
  38. „App brings marvels of tech and nature together to keep the world connected“. worldenvironmentday.global. Архивирано од изворникот на 2017-10-19. Посетено на 2017-05-16.
  39. „City Nature Challenge 2016 iNaturalist Project“. 2018. Посетено на 8 May 2018.
  40. „City Nature Challenge 2017 iNaturalist Project“. 2018. Посетено на 8 May 2018.
  41. Higgins, Lila (4 May 2018). „City Nature Challenge 2018: A Win For Urban Nature Around the World“. Natural History Museum, Los Angeles County.
  42. Young, Alison; Higgins, Lila; Jaecker-Jones, Amy (4 May 2020). „City Nature Challenge RESULTS“. Посетено на 13 September 2020.
  43. 43,0 43,1 „We want you to license your iNaturalist photos before April 15th!“. iNaturalist (англиски). 24 March 2021. Посетено на 17 April 2021.
  44. „Creative Commons — Attribution-NonCommercial 4.0 International — CC BY-NC 4.0“. creativecommons.org. Посетено на 17 April 2021.
  45. „Terms of use“. www.gbif.org (англиски). Посетено на 17 April 2021.
  46. 46,0 46,1 „How is data harvested from iNaturalist and fed into the ALA?“. ARDC Support (англиски). Посетено на 17 April 2021.
  47. „Wikipedia:FAQ/Copyright“. Wikipedia (англиски). 15 November 2020. Посетено на 17 April 2021.
  48. „User:Kaldari/iNaturalist2Commons“. commons.wikimedia.org (англиски). Посетено на 17 April 2021.
  49. „Wiki loves iNaturalist“. wikilovesinat.netlify.app. Посетено на 17 April 2021.
  50. iNaturalistAndroid на GitHub
  51. „Resources search -- iNaturalist Research-Grade Observations“. www.gbif.org (англиски).
  52. Landhuis, Esther (2015-02-06). „Bright Pink Sea Slugs Invading New Habitats Due to Global Warming?“. National Geographic (англиски). Архивирано од изворникот на September 17, 2021. Посетено на 2022-01-11.
  53. „Citizen science leads to snail rediscovery in Vietnam“. Mongabay Environmental News (англиски). 2016-07-08. Посетено на 2022-01-11.
  54. „Five Surprising Discoveries Made With iNaturalist“. Natural History Museum of Utah (англиски). 2 May 2020.
  55. Amézquita, Adolfo; Márquez, Roberto; Medina, Ricardo; Mejía-Vargas, Daniel; Kahn, Ted R.; Suárez, Gustavo; Mazariegos, Luis (5 March 2013). „A new species of Andean poison frog, Andinobates (Anura: Dendrobatidae), from the northwestern Andes of Colombia“. Zootaxa. 3620 (1): 163–178. doi:10.11646/zootaxa.3620.1.8. PMID 26120702.
  56. Connors, Matthew G.; Yeeles, Peter; Lach, Lori; Rentz, David C. F. (2023-11-30). „A revision of the genus Ima Tindale (Mantodea: Nanomantidae: Fulciniinae) with the description of a new genus“. Zootaxa (англиски). 5380 (3): 201–226. doi:10.11646/zootaxa.5380.3.1. ISSN 1175-5334. PMID 38221315 Проверете ја вредноста |pmid= (help).
  57. de Roux, Juan M.; Noguera-Urbano, Elkin A.; Ramírez-Chaves, Héctor E. (2019-03-30). „The vulnerable colombian weasel Mustela felipei (Carnivora): new record from Colombia and a review of its distribution in protected areas“. Therya. 10 (2): 207–210. doi:10.12933/therya-19-776.
  58. Cantor, Matthew (2022-09-19). 'These kids can find anything': California teens identify two new scorpion species“. The Guardian. Посетено на 2024-04-09.
  59. Mitchell, Charlie (2024-03-29). „The Press“. www.thepress.co.nz. Посетено на 2024-04-09.
  60. Moore, Michael P.; Lis, Cassandra; Gherghel, Iulian; Martin, Ryan A. (March 2019). „Temperature shapes the costs, benefits and geographic diversification of sexual coloration in a dragonfly“. Ecology Letters. 22 (3): 437–446. Bibcode:2019EcolL..22..437M. doi:10.1111/ele.13200. PMID 30616297. S2CID 58632317.

Надворешни врски

уреди

Предлошка:CitizenScienceNavBox