Црква „Св. Троица“ - Лавдар
Црквата Света Троица на Лавдар (албански: Kisha e Shën Triadhës në Lavdar), позната и како црквата Света Троица на Тудас[2][3] е албанска православна црква од 15 век, изградена во византиски стил од средновековното албанско благородничко семејство Музака. Се наоѓа во близина на селата Лавдар и Тудас во регионот на Опар во округот Горица, југоисточна Албанија. Забележана по својата истакната архитектура и фрески, била прогласена за културен споменик на Албанија во 1963 година.[4]
| Црква „Св. Троица“ | |
|---|---|
| Kisha e Shën Triadhës (на албански) | |
| Основни податоци | |
| Место | Лавдар и Тудас, Корча, Албанија |
| Координати | 40°37′15″N 20°30′12″E / 40.6209° СГШ; 20.5033° ИГД |
| Припадност | Православна |
| Водство | Албанска Православна Црква |
| Архитектонски опис | |
| Архитектонски тип | Црква |
| Архитектонски стил | Византиска архитектура |
| Основач | Кирана Музака |
| Завршен | 1470 |
| Материјали | Камен |
| Прогласен | 15.01.1963[1] |
Локација
уредиЦрквата се наоѓа во оддалечена средина во регионот на Опар во округот Горица, југоисточна Албанија. Се наоѓа на 1220 m надморска височина, во подножјето на карпата Тудас (албански: Shkëmbi i Tudasit) и на 500 m од истоименото, најблиско село, на северната падина на Островица (2383 m). Второто најблиско, но поголемо село до црквата е Лавдар, од општинската единица Лекас.[2] Мемоарите на Ѓон Музака, кои се најраните документирани извештаи за црквата, ја споменуваат како црква Света Троица на Лавдар, кај селото Ксерје.[5][6]
Историја
уредиЦрквата Света Троица во Лавдар била изградена во 1470 година од Кирана Музака, [2] ќерка на Џон Зеневиси, моќен албански господар на Епир. Се омажила за Андреа III Музака од благородничкото семејство Музака и добила син по име Ѓин. Ѓин Музака ја изградил и црквата Света Марија во Бунге кај селото Зерец, на неколку километри од Лавдар. Тој бил погребан од оваа црква, како и неговата сопруга и неговата мајка Кирана.[2][5] На ист начин, нивните потомци изградиле уште една црква посветена на Свети Ѓорѓи во блиската Аросте (Еросто).[3]
Претставник на семејството Музака се споменувал уште од 1090 година од страна на Ана Комнина, како доверлив командант на византискиот император Алексиј I Комнин,[7][8] додека во годините 1382[9] –84, Теодор III Музака и неговиот брат Стоја, и двајцата чичковци на Андреа III Музака, основале нова црква во Костур, посветена на свети Атанасиј.[9] Во неговите Мемоари од 1515 година, Ѓон Музака, внук на Кирана и син на Ѓин, го опишувал неговото семејство како побожни христијани.[6] По опсадата на Скадар во 1479 година и освојувањето на Османлиите, Ѓон Музака ја напуштил Албанија со своето семејство и заминал во егзил во Италија.[10] Со исламизацијата на Албанија во подоцнежните години, дел од населението се свртело кон исламот, што резултирало со религиозно мешана заедница, но топонимијата на регионот не се променила и често одразувало христијанско потекло.[3] Црквата Света Троица била зачувана, функционална и почитувана и од христијанската и од муслиманската локална заедница. Во одредени денови црквата ја посетувале многу муслимански верници од околните села, донирале пари, па дури и ги бакнувале православните икони.[11] Покрај фреските, во црквата има испишана икона од 18 век, подарок посветен на Кирана од извесен Симо Теодор.[2]
На 15 јануари 1963 година, црквата Света Троица на Лавдар била прогласена за споменик на културата на Албанија. Во извештајот од 1967 година, таа била опишана како напуштена црква во близина на муслиманското село Тудас, но била забележана по својата истакната архитектура и фрески и на тој начин ја преживеала состојбата на атеизмот што била инсталирана во Албанија.[12] Во 2013 година бил спроведен проект за реставрација и структурна санација на црквата со заедничка соработка на Православната митрополија Корча, Регионалната управа за споменици на културата и локалната самоуправа.[13]
Архитектура
уредиЦрквата Света Троица Лавдар е византиска црква без патека во регионот на Опар. Истиот е со вкрстен квадрат, со толобат (купола во облик на тапан) потпрена на неговите висечки елементи, без столбови. Внатрешноста е богата со фрески од византиска иконографија. Додаден бил сувоѕид ѕидарски слој од локалните ѕидари, неколку години по неговата изградба.[2]
Наводи
уреди- ↑ LISTA E MONUMENTEVE: RRETHI I KORÇËS (албански). Instituti i Monumenteve të Kulturës - Ministria e Kulturës. Архивирано од изворникот на November 28, 2016. Посетено на April 20, 2020.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Bitraku, Apostol (July 29, 2008). „Objektet e kultit në Opar të Korçës“ [The religious buildings in Opar, Korçë] (албански). korcanews.com. Посетено на April 25, 2020.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 . Tirana, Albania. Наводот magazine бара
|magazine=(help); Отсутно или празно|title=(help);|access-date=бара|url=(help) - ↑ „Religious buildings with the "Culture Monument" status“. Republic of Albania National Committee for Cult. Архивирано од изворникот на July 6, 2011. Посетено на October 28, 2010.
- ↑ 5,0 5,1 Elsie, Robert (2003). Early Albania: A Reader of Historical Texts, 11th–17th Centuries. Wiesbaden, Germany: Wiesbaden, Germany. стр. 49. ISBN 978-3-447-04783-8.
According to "Brief chronicle on the descendants of our Musachi dynasty (1515)" by Gjon Muzaka: Do not forget that Lord Gjin Musachi, my father and your grandfather, died in Sereziabunga and was buried at the church of Saint Mary which he himself had built in Bunga. His grave is just outside the church on the south side. My mother and Lady Chiranna, my grandmother, the mother of my father, also lies buried at the said church, on the west side. The said lady, my grandmother, built the church of the Holy Trinity in Laudari (Lavdar) near Ceria (Xerje) and, in the same fashion, our descendants built the church of Saint George in Erosto.
- ↑ 6,0 6,1 Musachi, John (1515). „Texts and Documents of Albanian History - 1515 - John Musachi: Brief Chronicle on the Descendants of our Musachi Dynasty“. albanianhistory.net. Robert Elsie. Архивирано од изворникот на 2016-03-04. Посетено на April 25, 2020.
- ↑ Studia Albanica. L'Institut. 1990. стр. 179.
Dès la fin du XIe siècle, un descendant Muzaka est . compte parmi les fideles de l'empereur Alexis Ier Comnene.
- ↑ Tase, Pirro (2010). Të huajt për Shqipërinë dhe shqiptarët (албански). Outskirts Press, Inc. стр. 101. ISBN 9780557332533. Посетено на April 25, 2020.
Për herë të parë, emri i një fisniku nga familja e Muzakajve, është përmendur nga historiania bizantine, Ana Komnena. Është fjala për pinjollin e parë të Muzakajve, i cili në vitin 1090, u bë ndër komandantët më të besuar të Perandorit Aleksi I Komneni i Epirit.
- ↑ 9,0 9,1 Akademia e Shkencave e Shqipërisë; K. Prifti; Xh. Gjeçovi; M. Korkuti; G. Shpuza; S. Anamali; K. Biçoku; F. Duka; S. Islami (2002). Historia e Popullit Shqiptar (Vëllimi I) (албански). Tirana, Albania: Toena. стр. 295. ISBN 99927-1-622-3.
- ↑ Elsie, Robert (2003). Early Albania: A Reader of Historical Texts, 11th–17th Centuries. Wiesbaden, Germany: Wiesbaden, Germany. стр. 38. ISBN 978-3-447-04783-8.
- ↑ Bitraku, Apostol (July 29, 2008). „Objektet e kultit në Opar të Korçës“ [The religious buildings in Opar, Korçë] (албански). korcanews.com. Посетено на April 25, 2020.
Në disa raste, kur kishat kishin ditën e panairit të tyre, aty vinin jo vetëm të krishterë, po më shumë myslimanë, burra, gra, fëmijë, të moshuar.[...] Dhuronin para e rupa argjendi. Hynin në kishë dhe puthnin ikonat dhe kryenin ritet e tjera.
- ↑ „Relacioni i 1967, ja se si shpëtuan pa u shembur 77 kisha e xhami“. shqiptarja.com. April 18, 2014. Посетено на April 25, 2020.
- ↑ „Korçë, projekt për rijetësimin e kishës bizantine“. top-channel.tv. Top Channel. September 30, 2013. Посетено на April 25, 2020.