Црква „Св. Бессребреници“ - Сер
Свети Бессребреници Кузман и Дамјан или Свети Врачи (грчки: Άγιοι Ανάργυροι) — црква во градот Сер, Егејска Македонија. Влегува во состав на Серско-нигритската епархија на Цариградската патријаршија.[1]
| Свети Бессребреници | |
|---|---|
| Άγιοι Ανάργυροι | |
 Поглед на црквата | |
 | |
| 41°5′43.19″N 23°33′32.25″E / 41.0953306° СГШ; 23.5589583° ИГД | |
| Место | Сер |
| Земја | Егејска Македонија, Грција |
| Вероисповед | Цариградска патријаршија |
| Архитектура | |
| Архит. тип | трикорабна базилика |
| Изградба | 1817 / 1867 |
| Управа | |
| Архијерејско намесништво | Серско |
| Епархија | Серско-нигритска |
Храмот се наоѓа во маалото Катаконози во источниот дел на градот. Годината на изградба на првичната црква е непозната. Серскиот летописец поп Синодин Попсидеров во 1619 г. пишува за парохија на „Св. Бессребреници“. Натпис во припратата вели дека е одновоо преизграден во 1817 г. од Димитриј Атанасиу.[1]
На постоењето на постара црква укажува тоа што градбата е пониска од патот и од откриените темели на длабочина од 8 метри. Втор натпис врз надворешниот североисточен агол исто така говори за општа обнова на црквата.[1]
Трет натпис во нартексот вели дека само по 50 години црквата била уништена во пожар и наполно обновена. Натписот е датиран 30 мај 1867 г.[1]
Веројатно во истата 1867 г. на храмот работеле мијачките зографи Христо, Исаија, Кузман и Серафим Фрчковски.[2] Иконата „Неверен Тома“ (1856) е дело на зографот Јаков Мелнички.[3] На икона на св. Јован Крстител, над главата на светецот е ставена тепсија со полуизбришан кирилски натпис на еден ред, кој е речиси целосно уништен, и едвај се читаат само последните два збора „КРТТЛѦ ГПДНѦ“, т.е. КРЬСТИТЕЛѦ ГОСПОДНѦ.[4] На друга икона има натпис со името Воден: „ΔΙΆ / ΣΥNΔРОМНS / КАÌ ΔАПΆNНS TωN / ΛАТРАПΆZIΔωN BOΔENON / ... εrς μνημόσυ(ν)... αυτων... 1868 μαιυ – 20“ (Со соработката (помошта) и на трошок на... Воден / За спомен ... 1868 мај, 20).[5]
Храмот се спасил во големиот пожар за време на Втората балканска војна во јуни 1913 г., задржувајќи го обликот од 1867 г. Во реставрацијата од 1998 г. е откриено дека наосот е изграден од редови камен и тула, а нартексот само од тули. По облик градбата е трикорабна базилика со седлест покрив и димензии 24 м во должина, 14 м во ширина и 8 м во висина. Покривот однатре има ниска слепа купола која не излегува низ покривот. Шестаголната камбанарија има пет ката и висока е 20 м, изградена во 1892 г.[1]
Во внатрешноста има 12 столбови високи 6 м. Дрвениот таван има геометриски форми. Олтарот има три ниши. Иконостасот е резбан и позлатен, изработен од местни мајстори во 1867 г. со четири реда икони. Од истото време се и владичкиот престол и амвонот. Проскинитарите, свеќниците и клупите се нови. Има пет кристални полилеи и четири големи свеќници — два мермерни и два бронзени од 1871 г. Храмот има стотина пренослливи икони од XIX век, од кои голем број се со голема уметничка вредност.[1] Црквата е живописувана од 1867 до 1870 г. со убави фрески, чии натписи даваат вредни информации за серските еснафи.[6]
Во 1990 г. црквата е прогласена за заштитен споменик на културата.[7]
- Камени релјефи
-
-
-
-
-
Поврзано уреди
Наводи уреди
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 „Ιερός Ναός Αγίων Αναργύρων Σέρρες“. Ιερά Μητρόπολη Σερρών και Νιγρίτης. Посетено на 30 октомври 2014.
- ↑ Василиев, Асен (1965). Български възрожденски майстори: живописци, резбари, строители. София: Наука и изкуство. стр. 216.
- ↑ Παρχαρίδου-Αναγνώστου, Μάγδα (2013). „Δύο εικόνες του ζωγράφου Ιακώβου Γιακουμή Νικολάου από το Μελένικο στο ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου στη Χωριστή Δράμας“ (PDF). Σερραϊκά Σύμμεικτα. Σέρρες (2): 259–260. Архивирано од изворникот (PDF) на 2022-06-12.
- ↑ Митринов, Георги (2018). „Българското възрожденско църковно-историческо наследство в Беломорието. ΙΙ. Надписи на икони и плащаници“ (PDF). Известия на Института за български език „Проф. Любомир Андрейчин“. София: Българска академия на науките. XXXI: 146.
- ↑ Митринов, Георги (2018). „Българското възрожденско църковно-историческо наследство в Беломорието. ΙΙ. Надписи на икони и плащаници“ (PDF). Известия на Института за български език „Проф. Любомир Андрейчин“. София: Българска академия на науките. XXXI: 153.
- ↑ Βουρουτζίδης, Χαράλαμπος. „Βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία της πόλης“. Βιβλιοθήκη Σερρών. Архивирано од изворникот на 2018-06-17. Посетено на 13 мај 2014.
- ↑ „ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ37/28566/661/16-8-1990 - ΦΕΚ 616/Β/27-9-1990“. Διαρκής κατάλογος κηρυγμένων αρχαιολογικών τόπων και μνημείων. Архивирано од изворникот на 2022-06-19. Посетено на 30 октомври 2014.
Надворешни врски уреди
Црква „Св. Бессребреници“ - Сер на Ризницата ?
