Википедија

Угаритско писмо

Угарско писмо — клинесто писмо кое се користело од околу 15 век п.н.е.[1] или 1300 п.н.е.[2] за запишување на угаритскиот јазик, мртов северозападен семитски јазик. Писмото било согласно писмо, абџад, односно се запишувале само согласките.

Угаритска азбука
Артефакт со угаритски натпис.
Тип
Период
од околу 1400 п.н.е.
Правец на пишувањеод лево кон десно Уреди на Википодатоците
Јазициугаритски, хуриски, акадски
Сродни писма
ISO 15924
ISO 15924Ugar, 040 Уреди на Википодатоците, ​Ugaritic
Уникод
Уникоден назив
Ugaritic
U+10380–U+1039F
 Оваа страница може да содржи фонетски симболи од меѓународната фонетска азбука (МФА).

Писмото е откриено на археолошкото наоѓалиште Угарит во 1928 година, древен угаритски град, кој денес се наоѓа на месноста Рас Шамра на крајбрежјето во Сирија. Писмото имало 30 букви. Иако писмото се користело за пишување на угаритскиот јазик, сепак писмото понекогаш се користело за пишување и на хурискиот јазик.

Писмото се пишувало од лево кон десно. Иако ова писмо е клинесто и се пишувало на глина, сепак, симболите не се поврзани со тие на акадското писмо.[3]

Потекло

уреди

Во времето кога угаристската азбука била во употреба (околу 1300-1190 г.п.н.е.),[4] Угарит бил книжевен центар, заедно со древен Египет, Анадолија и Месопотамија. Угаритскиот користел систем на семитско согласно писмо во комбинација на знаци од клинестото писмо. Научниците залудно тражеле докази за графички прототип на угаритските букви во останатите месопотамски клинести писма. Во скоро време, некои предложиле дека угаритското претставува еден вид или форма на прасинајското писмо,[5] со тоа што формите на буквите биле изменети за да можат послесно да се пишуваат на глина.[6]

Редослед

уреди

Според доказите кои се ископани и разработени, постојат два редоследа на угаритската азбука: северен редослед, кој е сличен со редоследот на буквите во арапската, хебрејската и феникиската азбука, и јужен редослед кој е сличен со јужноарапската азбука и писмото геез.

северен редослед

ʾa b g ḫ d h w z ḥ ṭ y k š l m ḏ n ẓ s ʿ p ṣ q r ṯ ġ t ʾi ʾu s2
א ב ג ד ה ו ז ח ט י כ ל מ נ ס ע פ צ ק ר ש ת

јужен редослед

h l ḥ m q w š r t s k n ḫ b ś p ʾ ʿ ẓ g d ġ ṭ z ḏ y ṯ ṣ
ה ל ח מ ק ו ר ת ס כ נ ב פ א ע ג ד ט ז י ש צ

Писмо

уреди
угаритски букви[7]
знак транслитерација МФА хебрејски арапски
𐎀 ʾa ʔa א أ
𐎁 b b ב ب
𐎂 g ɡ ג ج
𐎃 ḫ x خ
𐎄 d d ד د
𐎅 h h ה ه
𐎆 w w ו و
𐎇 z z ז ز
𐎈 ḥ ħ ח ح
𐎉 ṭ t̴ ט ط
𐎊 y j י ي
𐎋 k k כ ك
𐎌 š ʃ ש ش
𐎍 l l ל ل
𐎎 m m מ م
𐎏 ḏ ð ذ
𐎐 n n נ ن
𐎑 ẓ θ̴ ظ
𐎒 s s ס س
𐎓 ʿ  ʕ ע ع
𐎔 p p פ ف
𐎕 ṣ s̴ צ ص
𐎖 q q ק ق
𐎗 r r ר ر
𐎘 ṯ θ ث
𐎙 ġ ɣ غ
𐎚 t t ת ت
𐎛 ʾi ʔi ئ
𐎜 ʾu ʔu ؤ
𐎝 s2
𐎟 одделувач на зборови

Уникод

уреди

Угаритското писмо било додадено во уникод во април 2003 година, со пуштање на верзија 4.0. Уникод блокот за угаритското писмо е U+10380–U+1039F:

Угаритски[1][2]
Официјална кодна табела на уникод (PDF)
  0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F
U+1038x 𐎀 𐎁 𐎂 𐎃 𐎄 𐎅 𐎆 𐎇 𐎈 𐎉 𐎊 𐎋 𐎌 𐎍 𐎎 𐎏
U+1039x 𐎐 𐎑 𐎒 𐎓 𐎔 𐎕 𐎖 𐎗 𐎘 𐎙 𐎚 𐎛 𐎜 𐎝 𐎟
Белешки
1.^ До верзија 10.0
2.^ Сивите полиња означуваат неназначени кодови

Наводи

уреди
  1. ↑ A Primer on Ugaritic, William M. Schniedewind (pg 32)
  2. ↑ Ugaritic, in The Ancient Languages of Syria-Palestine and Arabia
  3. ↑ The Early Alphabet by John F. Healey in Reading the Past: Ancient Writing from Cuneiform to the Alphabet (1990) ISBN 0-520-07431-9, p. 216.
  4. ↑ Ugaritic, in The Ancient-Languages of Syria-Palestine and Arabia
  5. ↑ „Brian Colless, Cuneiform alphabet and picto-proto-alphabet“. Архивирано од изворникот на 2020-11-12. Посетено на 2018-05-30.
  6. ↑ A Basic Grammar of the Ugaritic Language: With Selected Texts and Glossary, p. 19 by Stanislav Segert, 1985.
  7. ↑ Daniels, Peter T.; Bright, William, уред. (1996). „Epigraphic Semitic Scripts“. The World's Writing Systems. Oxford University Press, Inc. стр. 92. ISBN 978-0-19-507993-7.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Угаритско_писмо&oldid=4855321“