Турски фолклор

Традицијата на фолклорот во Турција - народни приказни, вицеви, легенди и слично - е многу богата и е вградена во секојдневниот живот и настани.

Турски фолклор

Насредин Oџа

Можеби најпопуларната личност во традицијата е Насредин, (познат како Насредин Хоча, или „учител Насредин“, на турски), кој е централен лик на илјадници шеги. Тој најчесто се појавува како личност која изгледа малку глупаво за оние кои мора да се справат со него, но всушност докажува дека има посебна мудрост:

Еден ден, соседот на Насредин го прашал: „Учителе, имаш ли оцет стар четириесет години?„Да, имам“, одговорил Насредин. -"Може да добијам малку?" праша соседот. „Ми треба малку за да направам маст. „Не, не може да добиеш“, одговорил Насредин. „Да им го давав мојот четириесетгодишен оцет на сите, немаше да го имам четириесет години, нели?

Слични на шегите на Насредин Оџа,и кои произлегуваат од слично религиозно милје, се и бекташките шеги, во кои членовите на бекташкиот религиозен ред - претставени преку ликот едноставно наречен Бекташи - се прикажани како со необична и неортодоксна мудрост, која често ги оспорува вредностите на исламот и на општеството.

Короглу

Насредин Оџа

 

Караѓоз и Хаџиват

Друг популарен елемент на турскиот фолклор е театарот на сенки базиран на двата лика на Караѓоз и Хаџиват, кои обајцата ги претставуваат основните ликови : Караѓоз - кој потекнува од мало село, додека Хаџиват е пософистициран град. Популарната легенда вели дека двата лика се всушност засновани на две вистински личности кои работеле за Орхан I — синот на основачот на отоманската династија — во изградбата на џамија во Бурса на почетокот на 14 век н.е. Двајцата работници, наводно, поминувале голем дел од своето време забавувајќи ги другите работници, и биле толку смешни и популарни што сметале при работата на палатата, па затоа биле убиени.

Јунус Емре

Јунус Емре бил турски народен поет и суфиски мистик кој влијаел на турската култура.

Како и Огузската книга на Деде Коркут, постар и анонимен централноазиски еп, турскиот фолклор што го инспирирал Јунус Емре во неговата повремена употреба на текерлемелер како поетско средство, бил усно предаден на него и на неговите современици. Оваа строго усна традиција продолжила долго време. Додека исламската мистична литература напредувала во Анадолија, Јунус Емре станал еден од нејзините најистакнати поети. Поезијата на Јунус Емре - и покрај тоа што е прилично едноставна на површината - ја докажува неговата вештина во опишувањето на прилично апструзни мистични концепти на јасен начин. Тој останува популарна личност во голем број земји, кои се протегаат од Азербејџан до Балканот, со седум различни и широко распространети локалитети кои ја оспоруваат привилегијата да го имаат неговиот гроб во нивните граници.

Короглу

Епот за Короглу е дел од турската народна литература. Легендата обично опишува херој кој се обидува да се одмазди за лошото. Честопати се слуша во музиката и се игра на спортските настани како инспирација за натпреварувачките спортисти. Короглу е главниот херој на епот кој раскажува за животот и херојските дела на Короглу како херој на народот кој се борел против неправедните владетели. Епот ја комбинира повремената романса со витештвото слично на Робин Худ.

Фолклор од Црноморскиот регион

Кршење лоза

Во градот Чаршибаши, во близина на Трабзон, постои обичај да се види дали бракот ќе биде успешен. Кога новата невеста ќе влезе во куќата, од неа се бара да скрши лоза на три дела, кои потоа ќе се засадат во земјата. Ако никнат, тоа значи дека бракот ќе биде успешен.

Сечење на врвките за чевли

Во источниот регион на Црното Море ( Гиресун, Трабзон, Ризе, Артвин ), се верува дека има невидлива чипка меѓу стапалата на оние деца кои имаат проблем со одењето кога се мали. Помеѓу стапалата на детето се врзува врвка (најчесто од памук), а чипката ја пресекува постарото дете од семејството. Се верува дека откако ќе се исече невидливата чипка, детето ќе оди.

Девојка во традиционална народна носија

Поминување под капинка

Во турскиот фолклор, (регионот Трабзон, градот Акчабат), жените без деца, кравите кои не забременуваат и децата кои што мократ во своите кревети наводно се лекуваат со поминување под грмушка од капини позната како „Ават“ (Западен Трабзон). „Се верува дека Ават е шармантна билка на рајот“.

Важни личности во Црноморскиот фолклор

• Ахи Еврен
• Ахријан
• Алатурби
• Анкомах
• Кази
• Гермакочи
• Колот

Суштества во турскиот фолклор

• Ал Басти
• Барди - женски шакал кој може да го промени обликот и да претскаже смрт со плачење
• Птица на тагата
• Роса (исто така наречена див )
• Змејови
• Дунганга
• Џиновски „арап“ или „дервиш“
• Камер-тај, коњот на Месечината
• Караконколос
• Каракура - машки ноќен демон
• Келоглан
• Јаболко што се смее и јаболко што плаче
• Перис
• Змеј со седум глави
• Тавара
• Шахмаран, легендарниот крал на змии кој беше убиен во заседа во бањите.
• Тарам Баба, ноќниот демон или кошмар за кој се верува дека киднапира деца, според традицијата на балканските Турци.

Поврзано

• Турска митологија
• Религија во Турција

Литература

• Özhan Öztürk (2005). Карадениз: Ansiklopedik Sözlük. 2 Cilt. Heyamola Yayıncılık. Истанбул.ISBN 975-6121-00-9ISBN 975-6121-00-9 .
• Четириесет и четири турски бајки од Игнач Кунос (1913)
• http://aton.ttu.edu/ Архивата на Ујсал-Вокер за турската орална наративност на Техничкиот универзитет во Тексас

Дополнителна литература

За народни приказни :

• Еберхард, Волфрам ; Боратав, Пертев Наили . Typen türkischer Volksmärchen . Висбаден: Штајнер, 1953 година.
• Кунос, Игнат. Türkische Volksmärchen aus Stambul. Лајден: ЕЏ Брил. 1905 година.
• Theodor Menzel . Billur Köschk: 14 Türkische Märchen, zum ersten mal nach den beiden Stambuler Drucken der Märchensammlung ins Deutsche übersetzt . Хановер: Лафер, 1923 [erschienen] 1924 година
• Јаков, Георг ; Менцел, Теодор. Beiträge zur Märchenkunde des Morgenlandes . III. Бенд: Türkische Märchen II. Хановер: ОРИЕНТ-БУХАНДЛУНГ ХАЈНЦ ЛАФЕРЕ, 1924 г.
• Турски народни приказни _(en)