Транскрипција (лингвистика)
- За транскрипција на туѓите зборови во македонски, видете Транскрипција во македонски.
Транскрипција или предавање (од лат. transcriptio - препис, предавање) е претворање на усмена реч (како да речеме судска постапка), во пишана, чукана или печатена форма. Може да значи и претворање на текст во друг медиум, како скенирање на книги и нивно претворање во дигитална верзија. Транскрипционист е лице кое прави транскрипции.
Во строго лингвистичка смисла, транскрипција е процесот на запишување на говор со помош на специјални пишани симболи, користејќи прецизни правила, со цел на негово подоцнежно репродуцирање.
Транскрипцијата како мапирање на звуци во писмо се разликува од транслитерацијата, која мапира едно писмо во друго, кое е предвидено што повеќе да се совпаѓа со оригиналното писмо.
Стандардни транскрипциони шеми за лингвистички цели се Меѓународната фонетска азбука (МФА) и нејзиниот ASCII еквивалент, SAMPA. Видете и Фонетска транскрипција.
Транскрипцијата често се помешува со транслитерацијата, заради честата новинарска практика на мешање на елементи од обете при предавањето (интерпретацијата) на туѓи имиња. Вака добиената практична транскрипција е хибрид, кој народот го нарекува и транскрипција и транслитерација.
Во оваа таблица МФА е даден како пример за фонетска транскрипција на името на поранешниот руски претседател Борис Елцин, проследено од прифатени хибридни форми во разни јазици. Треба да се спомене дека, во потесна смисла, 'Борис' е транслитерација, а не транскрипција.
| Примери за транскрипција и транслитерација | |
|---|---|
| Оригинален руски текст | Борис Николаевич Ельцин |
| Официјална транслитерација ISO 9 (GOST 7.79-2000) | Boris Nikolaevič Elʹcin |
| Научна транслитерација | Boris Nikolaevič Elʼcin |
| Фонетска транскрипција според МФА | [bʌˈɾʲis nʲɪkʌˈɫajɪvʲɪʧʲ ˈjelʲʦɨn] |
| 15 примери за истото име предадено во други јазици | |
| Македонски | Борис Николаевич Елцин |
| Српски | Борис Николајевич Јељцин |
| Хрватски | Boris Nikolajevič Jeljcin |
| Словенечки | Boris Nikolajevič Jelcin |
| Полски | Borys Nikołajewicz Jelcyn |
| Англиски | Boris Nikolayevich Yeltsin |
| Германски | Boris Nikolajewitsch Jelzin |
| Француски | Boris Nikolaïevitch Ieltsine |
| Шпански | Boris Nikoláyevich Yeltsin |
| Унгарски | Borisz Nyikolajevics Jelcin |
| Турски | Boris Nikolayeviç Yeltsin |
| Арапски | بوريس نيكولايفتش يلتسن (прибл. транслит. Būrīs Nīkūlāyafitsh Yīltsin) |
| Хебрејски | בוריס ניקולאיביץ' ילצין (прибл. транслит. bwrjs njḳwlʾjbjṣ' jlṣjn) |
| Јапонски | ボリス・ニコライェヴィッチ・イェリツィン (прибл. транслит. borisu nikorayevicchi yeritsin) |
| Корејски | 보리스 니콜라예비치 옐친 (прибл. трансл. boris nikolayevich yeltsin) |
Едни исти зборови би се транскрибирале различно во различни системи. На пример, мандаринското кинеско име за главниот град на НР Кина е „Беи-џинг“ (Beijing) во широко употребуванот денешен систем пинјин, но во историски важниот Вејд-Џајлсов систем истиот се пишува како „Пеи-Џинг“ (Pei-Ching).
Практичната транскрипција може да се врши и во неазбучен јазик. На пример, во хонгконшки весник, името на претседателот Џорџ Буш се транслитерира во два кинески знака: „Поу-су“ (布殊) што значи „платно“ и „специјално“. Така, многу зборови од англискиот и други западноевропски јазици кои влегуваат во јапонскиот се транскрибираат со помош на катакана, една од јапонските слоговни азбуки.
- За транскрибирање на кинеските зборови во македонски, видете Македонска транскрипција на кинескиот јазик.
- За транскрибирање на јапонските зборови во македонски, видете Македонска транскрипција на јапонскиот јазик.