Ромуалд Траугут

Ромуалд Трагут алијас „Михаил Чарнецки“ (роден на 16 јануари 1826 година во Шостаков, починал на 5 август 1864 година во Варшава ) - полски генерал, предводник на Јануарското востание, претходно воен началник во областа Кобрин.^[1]

Младост и служба во руската армија

Роден е на 16 јануари 1826 година во Шостаков. Во тоа време, градот се наоѓал во границите на Руската империја и бил дел од губернијата Гродно, денешна територија на Белорусија. Тој бил син на Лудвик и Алојза (моминско Блоцка).^[2] Неговото семејство од страната на татко му, со германско потекло, се населило во Полска во XVIII век во саксонскиот период. Сепак, најголемо влијание врз неговото воспитување имала неговата баба Јустина Блоцка, која му всадила патриотски вредности на Ромуалд (мајка му починала кога тој имал 2 години). Во 1836 година, ги започнал своите студии во гимназијата во Швислоца, каде и дипломирал во 1842 година со добри резултати (сребрен медал за учење и диплома за завршено средно училиште со право на 14-ти службен чин). Потоа се обидел да се запише и на студии. Уште од мали нозе сакал да влезе во Институтот за транспортни инженери во Санкт Петербург. Сепак, институтот бил реорганизиран, а Траугут не бил примен, меѓудругото и поради неговата возраст.

Кампања во Унгарија и други

Во декември 1844 година го положил испитот за минер, а во јануари 1845 година ја започнал својата воена обука во Желехов. Таму студирал во офицерското училиште, под надзор на полковникот Францишек Јуст. Тригодишниот курс го завршил со офицерски испит во Санкт Петербург, каде бил испратен со шест придружници. Траугут поминал со одлична оценка, а во февруари 1848 година, со чин заповедник, се вратил во Желехов. Таму дознал дека неговиот баталјон ќе биде искористен за потиснување на револуцијата во Унгарија која избувнала за време на Пролетта на народите. Единицата на Траугут станала дел од армијата со која командувал Иван Паскевич. Тој го започнал својот марш низ Краков, Нови Тарг, Карпатите до Унгарија во мај 1849 година. Во јуни, Траугут добил вест за смртта на неговиот татко. Руската армија, во која бил вклучен баталјонот на минерите на Траугут, се борела за време на кампањата во Унгарија, меѓу другито, со единици поддржани од полските легии. Самиот Траугут учествувал во битките на Прешов (8–12 јуни), Кошице (15 јуни), Ѓонгеш (29 јуни), Вац (3–5 јули), Темешвар (9 август) и Вилагос (13 август). По завршувањето на воените операции, на 6 октомври единицата на Траугут се вратила во Кралството Полска. Тој влегол на полска територија во близина на селото Красков.

На 25 јули 1852 година, Ромуалд Трагут се оженил во Варшава. Неговата избраничка била Ана Емилија Пикел, чиј татко бил златар од Варшава. Една година пред свадбата, Пикел морала да ја промени својата религија (претходно била лутеранка), сакајќи да се омажи за католик. Заедно живееле во Желехов, каде ги поминале следните две години. Во тоа време, Траугут добил признание за неговите воени успеси во Унгарија, за што добил нов стан и парична награда од 245 сребрени рубљи, како и Орден на Св. Ана. На 28 јули 1853 година, во Деблин се родила нивната ќерка Ана Иночента (подоцна Корвин Јушкевич). Починала на 5 јуни 1938 година).^[3]^[4]

Војна со Турција

Во меѓувреме избил нов конфликт, овој пат со Турција. На 1 декември 1853 година, Траугут бил испратен на југоисток. Неговата единица се движела низ Молдавија, Влашка и на 11 април стигнале до Крим. Таму имал задача да ја зацврсти тврдината Силистра. Подоцна учествувал во воени операции за време на опсадата на Севастопол. Траугут потоа бил префрлен во штабот во Севастопол, а подоцна и во Бахчисарај. Таму останал до 20 март 1856 година. На 26 јуни 1857 година бил унапреден во капетан, а потоа станал аѓутант на Главниот штаб на Втората армија.

Понатамошна воена кариера

На 25 јули 1856 година, тој пристигнал во Одеса, каде што му се придружило неговото потесно семејство - неговата сопруга, баба и ќерка. Тие живееле заедно во Харков, каде Траугут станал благајник и извршител на комисијата за ликвидација на работите и сметките на главниот персонал и канцеларијата на поранешната Втора армија. 28 април 1857 година е датумот на раѓање на втората ќерка на офицерот, Алојзи. Во 1858 година бил испратен кај царскиот персонал во инженерскиот оддел. Ова вклучувало потреба да се живее во Санкт Петербург. Таму, исто така, започнал да држи предавања во високото воено училиште. На 1 јануари 1859 година за претходните успеси и совесната работа добил уште една одлика - одликуван со Орденот Св. Ана, трет ред.

Истата година неговата сопруга родила близнаци, момче и девојче. Радоста ја нарушила смртта на неговата баба Јустина, која починала во ноември 1859 година. Следната година била серија удари за Траугут - неговите најблиски роднини умреле еден по еден: најмладата ќерка Јустина (октомври 1859), сопруга Ана (1 јануари 1860 година) и синот Конрад (мај 1860 година).

По овие настани, тој доживеал нервен слом и сакајќи да се опорави, заминал во имотот во Бјала (близу селото Џиахелец), кој бил во рацете на неговата сестра Алојзи Јушкевичова. Подоцна го презел имотот што му го оставил неговиот починат кум во Остров и Забава.

Истата година ја запознал Антонина Кошќушко, која била тесно поврзана со Тадеуш Кошќушко - таа била внука на неговиот брат. Наскоро тој ја замолил да се омажи за него и на 13 јуни 1860 година се венчале во Клопчин. Во тоа време Траугут веќе размислувал за одлуката да ја прекине службата во царската војска. Тој бил во генерално лоша физичка состојба. Имало гласини и за претстојното избувнување на народноослободително востание. На 14 јуни 1862 година, Ромуалд Траугут бил ослободен од руската армија. Се здобил со чин потполковник. Го задржал правото да носи униформа и добивал годишна плата од 230 сребрени рубли. Во исто време, двегодишниот син на Траугут, Роман, починал во Кобрин.

Востанички активности

До прогласувањето на востанието во Литванија (март 1863), Траугут не изразил никаква желба да учествува во политичкиот живот. Сепак, неговите ставови беа слични на белата партија, иако неговите постапки ја одразувале црвената програма. Кога избувнало востанието, неговите соседи од Остров го охрабриле да ја преземе командата со локалните трупи. Траугут не бил особено популарна личност меѓу нив, но повеќето знаеле за неговите минати воени служби. Долго време одбивал да се вклучи во Јануарското востание. Влегол во борба во април 1863 година. Ја презел командата на единицата Кобрин, со која, меѓу другите, на 17 мај, организирал успешна заседа на руската единица кај Хорки. Водел уште неколку битки. Последната се одржала на 13 јули во близина на Колодно и завршила неуспешно. Во јули 1863 година престојувал на имотот на Елиза Оржескова во близина на Кобрин. Подоцна, Траугут решил да замине во Варшава. Напуштајќи го семејството објавил дека оди кај сестра му, без да им каже на роднините за опасноста со која се соочува.^[3]

Смрт

Траугут бил уапсен од руската полиција ноќта на 11 април 1864 година на 2 часот наутро^[5] во Варшава во станот на Хелена Киркорова^[6] (објавено од Артур Голдман ). Првично, тој бил задржан во Павијак, а подоцна бил затворен во 10-тиот павилјон на варшавската цитадела. Биле направени обиди да се добијат информации од него во врска со командата на востанието, но Траугут никого не предал. На едно од сослушувањата тој наводно ја изговорил познатата реченица:

Националната идеја е толку моќна и прави толку голем напредок во Европа што ништо не може да ја победи.^[7]

По егзекуцијата на Траугут, царските власти имале намера да ги одведат неговите ќерки во интернат во Москва и да ги русифицираат, но тоа било одложено поради болеста на нивната маќеа.^[3] Подоцна, ништо не било превземено во врска со ова и ќерките можеле да се школуваат во Варшава и Париз.^[3]

Легендата на Траугут

Веднаш по неговата смрт почнал да се формира еден вид култ кон неговата личност. Многу сведоци на неговото погубување ја споредиле неговата смрт со страдањето на Христос. Во септември 1864 година, во полското списание Татковина (Ojczyzna) објавено во Швајцарија, за прв пат се појавиле спомени посветени на Траугут, што укажува дека тој водел навистина свет живот. Бил опишан како непоколеблива личност и со надчовечки напори. За него се спомнува во дневниците на Јулијан Лукашевски (1870), делата на Станислав Козмијан, Валери Пжиборовски, па дури и на рускиот историчар на востанието, Николај Васиљевич Берг, кој ја ценел неговата религиозност. Легендата на Траугут била продолжена со опширната биографија на Маријан Карол Дубиецки, негов близок соработник, објавена во 1894 година во Галиција. Легендата на Траугут продолжила да наоѓа нови поддржувачи и во XX век. Еден од нив бил и Јозеф Пилсудски. Групите со екстремно различни гледишта го избрале Траугут за свој покровител; Единиците на домашната армија и полската народна армија биле именувани по него.

Маријан Дубецки го претставил Траугут како незаборавен човек кој се борел за „триумфот на идејата за Христос“ во неговата книга „Херојскиот командант на јануарското востание - Ромуалд Траугут.“ Смртта на предводникот во текстот е опишана со достоинствено и мистицизам.

Во 1950-тите се појавиле балади за смртта на Ромуалд Траугут од Марек Антони Василевски и Смртта на Траугут од Леополд Левин. И двата текста имаат религиозна симболика, а смртта на водичот се споредува со смртта на Христос на Голгота. Во 1963 година, Антони Богуславски напишал песна наречена Траугут, во која авторот не штеди пофалби на насловниот лик и го претставува како беспрекорна фигура.

Ликот на Траугут се појавува и во современата поезија и проза. Предводникот на јануарското востание се појавува и во современата поезија, на пример, во песната на Михал Зилињски, Ромуалд Траугут или Гестот на Станислав Грочовиак. Тие изразуваат голема тага поради загубата на Траугут. Во случајот со првата песна, тоа е нагласено со зборови како „Глувата болка ги погоди ѕидините на Цитаделата“ (...) И во кулата заѕвони тажното ѕвоно“. Насловниот лик е хиперболизиран во првиот и вториот ред, што ја претставува и смртта на Траугут како убав и возвишен настан.

Стремеж за беатификација

Се сметало дека ќе се направат напори да се започне процесот на беатификација на Ромуалд Трагут. Оваа идеја е покрената од отец Јозеф Јарзебовски, биограф на Траугут. Идејата била поддржана и од кардиналот Стефан Вишински.^[8] Во моментов со ова прашање се занимава отец Владислав Клуз, автор на книгата со наслов Диктаторот Ромуалд Траугут објавена во 1982 година.^[9]

Комеморација

Симболично бил одбележан на гробот на неговата ќерка Алојзи на гробиштата Повонзки во Варшава.

Многу улици во полските градови се именувани по Ромуалд Траугут, тој е светец-заштитник на извидничките одреди и училишта, вклучувајќи:

Основно училиште бр. 6 во Лублин,
Основно училиште бр. 5 во Торуњ,
Основно училиште бр. 5 во Познањ,
II средно училиште во Ченстохова,
5-то средно училиште во Радом,
Средно училиште во Селишче,
Средно училиште XLV во Варшава.
Два брода биле именувани: „Ромалд Траугут“ (1955-1964)^[10] и „Траугут“: (1964-1980).^[11]
Трета померанска механизирана дивизија.^[12]

Во местото каде што живеел и бил уапсен во Варшава, во 1963 година била откриена спомен плоча со натпис.^[13]

На местото на наводното погубување на Траугут има мемориски крст, а во 10-тиот павилјон на варшавската цитадела има реконструирана ќелија во која тој бил затворен.

Во 1928 година, споменикот на Ромуалд Траугут бил откриен во Швислоца во округот Волковиск, а во 1929 година во Чиехочинек .

На 11 ноември 1938 година, Полската Пошта ја прославила својата 20-годишнина. По повод годишнината од враќањето на независноста на Полска, објавила серија составена од 13 поштенски марки. Печат во вредност од 2 злоти, каталогот број 321 бил посветен на Ромуалд Траугут.^[14] Во 1963 година, по повод стогодишнината од избувнувањето на јануарското востание, Полска Пошта издала 60 бруто поштенска марка со ликот на Ромуалд Траугут.

Неговиот правнук, полковникот Анджеј Јушкевич (1923-2009)^[15] продолжил со промовирање и споменот Ромуалд Траугут и Јануарското востание.

Наводи

↑ Organizacja władz powstańczych w roku 1863. Spis obejmuje Komitet Centralny oraz naczelników wojennych i cywilnych powiatów z województw: mazowieckiego, podlaskiego, lubelskiego, sandomierskiego, krakowskiego, kaliskiego, płockiego, augustowskiego, wileńskiego, kowieńskiego, grodzieńskiego, mińskiego, mohylewskiego, witebskiego, kijowskiego, wołyńskiego, podolskiego oraz z Galicji, Wielkopolski i Prus Zachodnich. AGAD, nr zespołu 245, s. 13.
↑ Odpis aktu małżeństwa. Akta metrykalne parafii św. Jana w Warszawie, Rok 1852, Nr aktu 150.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 „Nad trumną córki Traugutta“. Kurier Poranny. Nr 156: 3. 8 czerwca 1938. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
↑ „Anna Innocenta Korwin-Juszkiewicz (Traugutt)“. 2016-06-10.
↑ Berg, Nikołaj (1899). Zapiski o powstaniu polskiem 1863 i 1864 roku i poprzedzającej powstanie epoce demonstracyi od 1856 r. III. Kraków: Spółka Wydawnicza Polska. стр. 391.
↑ Helena Kirkorowa Занемарен непознатиот параметар |inventor= (help)
↑ „'Traugutt – Bohater narodowego mitu“. Архивирано од изворникот на 2009-02-02. Посетено на 2023-12-07.
↑ Jego beatyfikacji pragnął prymas Wyszyński (полски), 2016-01-16 Занемарен непознатиот параметар |inventor= (help)
↑ Dziedzictwo Архивирано на 7 декември 2023 г..
↑ Romuald Traugutt – Polskie Linie Oceaniczne S.A. Занемарен непознатиот параметар |inventor= (help)
↑ Traugutt – Polskie Linie Oceaniczne S.A. Занемарен непознатиот параметар |inventor= (help)
↑ Leszkowicz 2022.
↑ Ciepłowski, Stanisław (2004). Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w. Warszawa: Argraf. стр. 19. ISBN 83-912463-4-5.
↑ Katalog polskich znaków pocztowych. Tom I, s. 79, 2013 Занемарен непознатиот параметар |inventor= (help)
↑ Nekrolog śp płk Andrzej Juszkiewicz [dostęp z dnia: 2016-07-21].

Библиографија

Dwa żywoty, Poznań: Fundacja Literacka, 1998, ISBN 83-905506-6-0, OCLC 835160863 Занемарен непознатиот параметар |inventor= (help)
Dubiecki Marian, Bohaterski naczelnik powstania styczniowego Romuald Traugutt, Warszawa 1918
Dubiecki Marian, Romuald Traugutt i jego dyktatura podczas powstania styczniowego 1863-1864, Kijów 1911
Kieniewicz Stefan, Powstanie styczniowe, Warszawa 1972.
Kluz Władysław, Dyktator Romuald Traugutt, Kraków 1986
Leszkowicz, Tomasz (2022). Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej. ISBN 9788382295887.
Noiński Emil, „Jego córka... Córka dyktatora”. Losy Alojzy Trauguttówny w świetle wspomnień i korespondencji, [w:] Przypominać zapomniane, odkrywać nieznane. Polskie losy – Kościół – Syberia – Rosja (XIX–XX w.). Studia ofiarowane Profesorowi Eugeniuszowi Niebelskiemu w 70. rocznicę urodzin, redakcja naukowa Anna Barańska, Lublin 2019.
Peszke Ignacy, Ostatni naczelnik narodu, Warszawa 1916
Pomarański Stefan, Wojskowa służba Traugutta, Warszawa 1929
Roszko Stefan, Generał Romuald Traugutt (w 55-tą rocznicę śmierci), Zamość 1919
Człowiek świętego imienia: legenda Traugutta w piśmiennictwie polskim XIX i XX wieku, Rzeszów: Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2002, ISBN 83-7338-011-6, OCLC 830358588 Занемарен непознатиот параметар |inventor= (help)
Ignat Michajewicz. Miatieżnyj gienierał. – Mińsk: Konfido, 2007, 48 с. ISBN 985-6777-07-0.
Praca zbiorowa pod redakcją Grażyny Kieniewiczowej i Aliny Sokołowskiej Od Agrykoli do Żywnego. Mały słownik patronów ulic warszawskich Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza Warszawa 1968 s. 179
Wiersze Pamięci Traugutta na Wikiźródłach

Надворешни врски

[1] Organizacja władz powstańczych w roku 1863. Spis obejmuje Komitet Centralny oraz naczelników wojennych i cywilnych powiatów z województw: mazowieckiego, podlaskiego, lubelskiego, sandomierskiego, krakowskiego, kaliskiego, płockiego, augustowskiego, wileńskiego, kowieńskiego, grodzieńskiego, mińskiego, mohylewskiego, witebskiego, kijowskiego, wołyńskiego, podolskiego oraz z Galicji, Wielkopolski i Prus Zachodnich. AGAD, nr zespołu 245, s. 13.

[2] Odpis aktu małżeństwa. Akta metrykalne parafii św. Jana w Warszawie, Rok 1852, Nr aktu 150.

[KP-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 „Nad trumną córki Traugutta“. Kurier Poranny. Nr 156: 3. 8 czerwca 1938. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)

[4] „Anna Innocenta Korwin-Juszkiewicz (Traugutt)“. 2016-06-10.

[5] Berg, Nikołaj (1899). Zapiski o powstaniu polskiem 1863 i 1864 roku i poprzedzającej powstanie epoce demonstracyi od 1856 r. III. Kraków: Spółka Wydawnicza Polska. стр. 391.

[6] Helena Kirkorowa Занемарен непознатиот параметар |inventor= (help)

[7] „'Traugutt – Bohater narodowego mitu“. Архивирано од изворникот на 2009-02-02. Посетено на 2023-12-07.

[8] Jego beatyfikacji pragnął prymas Wyszyński (полски), 2016-01-16 Занемарен непознатиот параметар |inventor= (help)

[9] Dziedzictwo Архивирано на 7 декември 2023 г..

[10] Romuald Traugutt – Polskie Linie Oceaniczne S.A. Занемарен непознатиот параметар |inventor= (help)

[11] Traugutt – Polskie Linie Oceaniczne S.A. Занемарен непознатиот параметар |inventor= (help)

[FOOTNOTELeszkowicz2022-12] Leszkowicz 2022.

[13] Ciepłowski, Stanisław (2004). Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w. Warszawa: Argraf. стр. 19. ISBN 83-912463-4-5.

[14] Katalog polskich znaków pocztowych. Tom I, s. 79, 2013 Занемарен непознатиот параметар |inventor= (help)

[15] Nekrolog śp płk Andrzej Juszkiewicz [dostęp z dnia: 2016-07-21].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]